تجزیه و تحلیل عمودی (Vertical Analysis)
تجزیه و تحلیل عمودی یا تجزیه و تحلیل درونی یک روش برای تحلیل صورت های مالی است که در آن هر جزء از یک صورت مالی به عنوان یک نسبت از کل حساب نشان داده می شود. برای مثال، در ترازنامه برای هر یک از سه دسته اصلی حساب ها یعنی دارایی ها، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام، به عنوان یک نسبت از کل حساب نشان داده می شود. تجزیه و تحلیل عمودی همچنین در سایر صورت های مالی به عنوان یک درصد، اندازه گیری استفاده می شود.
به عبارتی در تجزیه و تحلیل عمودی یک قلم مهم صورت مالی به عنوان ارزش پایه به کار رفته و و سایر اقلام آن صورت مالی نسبت به ارزش پایه محاسبه شده و با آن مقایسه میشود. در تجزیه و تحلیل عمودی ترازنامه مجموع دارایی ها یا مجموع بدهی ها و حقوق صاحبان سهام معمولاً 100% درنظر گرفته میشود. در این صورت هر یک از اقلام دارایی نسبت به مجموع دارایی ها و هر یک از اقلام بدهی و حقوق صاحبان سهام نسبت به مجموع بدهی ها و حقوق صاحبان سهام محاسبه میشود. در صورت سود و زیان نیز فروش خالص معادل 100% در نظر گرفته شده و سایر اقلام صورت سود و زیان نسبت به آن سنجیده میشود.
توضیحات مدیر مالی در مورد تجزیه و تحلیل عمودی
بین بسیاری از اقلام هر یک از صورت های مالی با یکدیگر رابطه ای نسبی وجود دارد. مثلاً بین برگشت از فروش و یا هزینه های فروش با فروش در طی یک دوره، یا بین دارایی های جاری نسبت به کل دارایی ها رابطه ای وجود دارد. موفقیت یک شرکت وقتی حداکثر خواهد شد که ارتباط مذکور شناسایی و در جهت یک ارتباط صحیح و منطقی هدایت شود. شناسایی ارتباط بین اقلام صورت های مالی توسط تجزیه و تحلیل عمودی که به آن تجزیه و تحلیل درونی نیز گفته میشود، صورت می گیرد.
مزایای استفاده از Vertical Analysis چیست؟
مزیت اصلی تجزیه و تحلیل عمودی صورتهای مالی نظیر ترازنامه، صورت سود و زیان و سایر گزارش های مالی کسب و کارهای تجاری این است که این امکان را به ما میدهد که بتوانیم شرکتها را در هر اندازه ای که باشند، به راحتی با هم مقایسه کنیم. به علاوه Vertical Analysis این امکان را فراهم میکند که تغییرات نسبی سالانه اعداد و ارقام مالی در یک کسب و کار را به سهولت شناسایی کنیم.
Vertical Analysis باعث میشود تا اظهارنامه های مالی یک شرکت به صورت استاندارد قابل ارائه و مقایسه در میان تمام شرکتهای موجود در یک صنعت باشد. و میتواند یک تصویر لحظه ای از وضعیت مالی شرکت بوسیله آیتم های خطی ارائه کند. به علاوه تجزیه و تحلیل عمودی اجازه مقایسه آسان اعداد و ارقام فعلی با دوره های قبلی با می دهد. این کار به منظور تجزیه و تحلیل روند، از جمله و تجزیه و تحلیل گزارشهای فصلی و تجزیه و تحلیل گزارشهای مالی دوره های زمانی طولانی مدت مانند سه سال یا پنج سال انجام میشود.
صورتهای مالی در کنار آنالیز عمودی به وضوح درصد آیتم های خطی را در ستون جداگانه نشان می دهند. این نوع اظهارات مالی به عنوان صورت حساب های مالی هم مقیاس شناخته میشوند و توسط بسیاری از شرکت های دیگر برای دریافت جزئیات بیشتر درباره موقعیت مالی شرکت استفاده می شود. اغلب، صورتهای مالی هم مقیاس شامل صورتهای مالی مقایسه ای شده که حاوی ستون هایی است که مقادیر هر آیتم خطی را با یک دوره که قبلا اندازه گیری شده مقایسه میکند.
در Vertical Analysis با بررسی وضعیت موجود بین حساب های یک صورت مالی و مقایسه آن با وضعیت شرکتهای مشابه، وضعیت شرکت ارزیابی میشود. همانند تجزیه و تحلیل افقی، تحلیل عمودی نیز پایان فرآیند ارزیابی نیست و تحلیلگر مالی باید به استفاده از این گزارشها و تحلیلها مشکلات شرکت را مورد بررسی قرار دهد.
مثال تجزیه و تحلیل عمودی
به عنوان مثال فرض کنید شرکت فرضی شناسا دارای سه نوع دارایی است:
پول نقد معادل با 3 میلیارد تومان، موجودی کالا معادل با 8 میلیارد تومان و سایر دارایی معادل با 9 میلیارد تومان.
اگر تجزیه و تحلیل عمودی مورد استفاده قرار گیرد، از آنجا که مجموع دارایی ها برای با 20 میلیارد تومان میشود، ستون دارایی ها با تقسیم هر دارایی بر مجموع دارایی ها، اینگونه محاسبه میشود:
سایر دارایی ها: 45٪
اگر اعداد و ارقام سال گذشته نیز مورد استفاده قرار گیرد و جزئیات بیشتری از دوره های قبلی نیز گنجانده می شود و ستون مقایسه ای اضافی برای درصد یک دوره قبلی نیز اضافه می شود. با این کار به راحتی میتوانید درصد تغییرات هر یک از دارایی ها را مشاهده کنید و مزایا و معایب تحلیل عمودی با هم مقایسه کنید.
تجزیه و تحلیل عمودی صورتهای مالی به همراه ویدیو و مثال
نوع دیگری از انواع تجزیه و تحلیل صورتهای مالی ، تحلیل عمودی است. ما در این مقاله سعی خواهیم کرد تا ابتدا تحلیل عمودی و هدف انجام را تشریح کنیم، سپس نحوه‌ی انجام آن را توضیح دهیم، به مزایا و معایب آن بپردازیم و در نهایت به عنوان مثال برای صورتهای مالی نماد فاراک (ماشین سازی اراک) تحلیل عمودی را انجام دهیم. بخش مهمی از تجزیه و تحلیل عمودی صورتهای مالی تشریح نتایج به دست آمده است که در بخش آخر این مقاله به آن پرداخته شده است. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا با هم به بررسی این نوع از تجزیه و تحلیل صورتهای مالی بپردازیم.
تحلیل عمودی صورتهای مالی چیست؟
تجزیه و تحلیل عمودی صورتهای مالی یا vertical analysis یکی دیگر از روش‌ها و ابزارهای تجزیه و تحلیل صورتهای مالی است. تجزیه و تحلیل عمودی غالباً در یک دوره‌ی واحد برای هر صورت مالی قابل محاسبه و مشاهده است. در این نوع تحلیل بر خلاف تحلیل افقی ، سال پایه و محاسبات بر مبنای آن دیگر مطرح نیست. تجزیه و تحلیل عمودی این امکان را به ما میدهد که بتوانیم درصدهای نسبی هر یک از اقلام صورتهای مالی را نسبت به یک قلم با اهمیت تعیین کنیم. تحلیل ارقام به دست آمده از تحلیل عمودی به ما در جهت کشف روابط بین اقلام مختلف یک صورت مالی یا همان همبستگی بین آنها کمک میکند.
طبیعتاً ترکیب تحلیل عمودی و افقی با یکدیگر و استفاده‌ی توامان هر دوی آنها میتواند برای گرفتن نتیجه‌ی درست و پیش‌بینی صحیح از آینده و بازدهی شرکت مدنظر کمک شایانی کند.
نحوه‌ی محاسبه‌ی تحلیل عمودی
در تحلیل عمودی هر یک از اقلام صورتهای مالی را به صورت درصدی از رقم یکی از اقلام پایه محاسبه می‌کنیم. بدین ترتیب در صورت سود و زیان هر یک از اقلام را به شکل درصدی از فروش و در صورت وضعیت مالی یا همان ترازنامه هر یک از اقلام را به صورت درصدی از کل دارایی‌ها یا بدهی‌ها محاسبه خواهیم کرد. بنابراین می‌توان گفت بر خلاف تحلیل افقی که مبتنی بر سال پایه است، تحلیل عمودی در واقع تحلیل صورتهای مالی هم‌مقیاس است.
انتخاب قلم پایه یا مخرج کسر در تجزیه و تحلیل عمودی
مخرج کسر در تجزیه و تحلیل عمودی وابسته به نیاز ماست؛ به این معنا که با تحلیل عمودی به دنبال چه پاسخی هستیم، اما در تجزیه و تحلیل انواع صورتهای مالی اقلام مخرج کسر عموماً ثابت هستند و در این بخش به معرفی آن می‌پردازیم.
قلم پایه در ترازنامه عموماً دارایی‌ها یا بدهی‌های شرکت هستند. اما در این موضوع هیچ قطعیتی وجود ندارد؛ ممکن است گاهی نیاز باشد قلم پایه‌ی بخش‌های زیر مجموعه‌ی حقوق صاحبان سهام را بر کل حقوق صاحبان سهام تقسیم کنیم تا به نتیجه‌ی دلخواه برسیم.
قلم پایه در تحلیل عمودی صورت سود و زیان عموماً فروش شرکت است که در این مورد هم هیچ الزامی وجود ندارد.
قلم پایه هم در صورت جریان وجوه نقد، جریان نقد ناشی از عملیات است؛ در این مورد هم مانند سایر صورتهای مالی توضیح داده شده در بالا هیچ قطعیتی وجود ندارد و شاید زمانی لازم باشد شما تمام اقلام را بر قلم جریان نقد ناشی از فعالیتهای سرمایه‌گذاری تقسیم کنید تا نتیجه‌ی دلخواه را به دست آورید.
مزایا و معایب تحلیل عمودی
برای تحلیل عمودی مزایای متعددی می‌توان در نظر گرفت که به اختصار به چند مورد از آنها اشاره خواهیم کرد.
- تحلیل عمودی یکی از ساده‌ترین روشهای تحلیل مالی است.
- این نوع تحلیل با ارائه دادن نسبت‌های درصدی و قابل مقایسه این امکان را میدهد تا به سادگی وضعیت مالی شرکت را در سال‌های مختلف و یا وضعیت یک شرکت را با شرکتی دیگر و همین‌طور متوسط صنعتی که شرکت در آن مشغول به فعالیت است مقایسه کرد.
- تحلیل عمودی به درک بهتر ترکیب ساختاری اقلام مختلف مثل دارایی و میزان تأثیر هر یک از سایر حساب‌ها بر آن کمک خواهد کرد.
- از آن جا که این تحلیل، نوعی تحلیل هم‌مقیاس است به ما کمک میکند تا شرکت‌هایی با تفاوت‌های فاحش در دارایی و یا فروش را بتوانیم به سادگی با یکدیگر مقایسه کنیم.
اما طبیعتاً معایبی نیز برای این سبک از تحلیل وجود دارد که در ادامه بدان اشاره خواهیم کرد؛ اما نکته‌ی قابل توجه این است که وجود این معایب ابداً دلیلی برای کنارگذاشتن و رد کردن تحلیل عمودی نیست و همچنان تحلیل عمودی به عنوان ابزاری سودمند در تجزیه و تحلیل صورتهای مالی قلمداد میشود.
یکی از ایراداتی که می‌توان به آن اشاره کرد این است که تجزیه و تحلیل عمودی صورتهای مالی کمکی به تصمیم‌گیری قطعی نمی‌کند، چراکه هیچ استاندارد مزایا و معایب تحلیل عمودی قابل تعریفی برای نسبت‌های مختلف اجزای صورت وضعیت مالی و صورت سودوزیان وجود ندارد و این اعداد به خودی خود گویای چیزی نیستند و روند و مقایسه‌ی آن‌هاست که با اهمیت است.
نمونه‌ای از تحلیل عمودی
در انتهای این مقاله برای کمک به درک بهتر تحلیل عمودی و روش انجام آن، برای یک بازه‌ی پنج ساله، صورتهای مالی نماد فاراک از بورس تهران را بررسی و تحلیل عمودی را برای آن انجام میدهیم. برای این منظور ابتدا صورتهای مالی موررد نیاز را از سایت کدال استخراج خواهیم کرد.
نمونه‌ای از تجزیه و تحلیل عمودی ترازنامه
در این بخش به تحلیل عمودی ترازنامه‌ی شرکت فاراک پرداخته شده است. در تصویر اول ترازنامه‌ی شرکت و در تصویر دوم تحلیل عمودی ترازنامه آورده شده است.
شرح تجزیه و تحلیل عمودی ترازنامه:
در ادامه به اختصار بررسی برخی پارامترهای مهم را شرح داده و مابقی آنها را به عهدهی شما همراهان گرامی می‌گذاریم.
در بخش تحلیل عمودی صورت وضعیت مالی این شرکت و در بخش دارایی‌های جاری و غیرجاری مشاهده کردیم که سهم دارایی‌های جاری از کل دارایی‌ها در این شرکت بیشتر از دارایی‌های غیر جاری است و در کل وزن بیشتر تشکیل دهنده دارایی از بین اقلام مربوط به آن، آیتم دریافتنی‌های تجاری و سایر دریافتنی‌هاست. دارایی‌های غیرجاری در طول سال‌های مورد بررسی به مرور کاهش یافته و این کاهش در کل بیشتر به علت کاهش آیتم دارایی‌های ثابت مشهود برای این شرکت است. موجودی مواد و کالا در بخش دارایی‌های جاری آیتمی است که می‌توان گفت شرایط نوسانی را تجربه کرده است اما در پایان سال ۹۹ به وضعیت نرمال رسیده و تقریباً برابر با میانگین سنوات مورد بررسی است.
جمع حقوق مالکانه در صورت وضعیت مالی این شرکت نیز روند کاهشی را به خود دیده است که بروز و افزایش زیان انباشته اصلی‌ترین دلیل آن است و این شرکت را برای سرمایه‌گذاری جذاب نمی‌کند.
در بخش بدهی‌ها هم وزن بیشتر مربوط به بدهی‌های جاری است که با افزایش پیش دریافت‌ها و پرداختنی‌های تجاری سبب شده تا بدهی‌ها هم سیر صعودی بگیرند و از جذابیت این شرکت برای سرمایه‌گذاری بکاهند.
نکته‌ی مهم دیگر روند افزایش بدهی‌ها و افزایش سهم آنها در خلق دارایی‌هاست که در طول سال‌های مورد بررسی غالباً صعودی بوده و از جنبه‌های منفی صورت مالی این شرکت به شمار می‌رود.
نمونه‌ای از تجزیه و تحلیل عمودی صورت سود و زیان
در این بخش به تحلیل عمودی صورت سود و زیان شرکت فاراک پرداخته شده است. در تصویر اول صورت سود و زیان شرکت و در تصویر دوم این نوع تحلیل صورت سود و زیان آورده شده است.
شرح تجزیه و تحلیل عمودی صورت و سود و زیان
در تحلیل عمودی صورت سود و زیان این شرکت اولین نکته‌ی درخور توجه نسبت بهای تمام شده به درآمدهای عملیاتی در سال ۹۶ است که بالاتر از ۱۰۰ درصد بوده و به علت عدم جبران این کاستی در سایر آیتم‌های صورت سود و زیان، شرکت در این سال مالی زیان‌ده بوده است. روند درصد سود ناخالص شرکت در ابتدا با ۱۶ درصد بوده است اما در سال ۹۶ اوضاع بدی را تجربه میکند ولی رفته رفته تا سال ۹۹ این رقم سیر صعودی به خود می‌گیرد که میتواند برای آینده‌ی شرکت نکته‌ی مفیدی باشد. هزینه‌های فروش، اداری و عمومی نیز دارای نوسان بودهاند ولی روند آن غالباً صعودی بوده است. با این حال شرکت در سال آخر بررسی یعنی سال ۹۹ موفق به کاهش آن نسبت به سال قبل شده است که این نکته نیز میتواند برای آینده‌ی آن مفید باشد.
در بخش سایر درآمدها و هزینه‌ها هم تغییرات چشم‌گیر و قابل توجه چندانی رخ نداده است و هزینه مالیات هم کاهشی بوده که طبیعتاً ناشی از زیان‌ده بودن در یک سال و کمتر بوده سود در سال‌های بعدی نسبت به سال ابتدایی مورد بررسی بوده است.
جمع‌بندی
همانطور که قبلاً هم اشاره کردیم. سادگی و هم‌مقیاس بودن این نوع تحلیل به ما در تحلیل صورتهای مالی و مقایسه‌ی آنها حتی برای شرکت‌هایی که تفاوت‌های زیادی در اقلام صورتهای مالیشان وجود دارد، کمک خواهد کرد. نکته‌ی بسیار حائز اهمیت آن است که نباید فراموش کنیم که تحلیل عمودی صرفاً یک ابزار است و نتیجه‌ی قطعی را به ما نمی‌دهد و بهتر است از آن در کنار سایر ابزارهای دیگر مانند تحلیل افقی، نسبت‌های مالی و سایر تکنیک‌های تحلیل بنیادی استفاده شود تا در نهایت نتیجه‌ی صحیح و مطلوبی را در تحلیل های خود داشته باشیم.
برای درک عمیق‌تر این مفهوم پیشنهاد می‌کنیم تا این ویدیو را مشاهده کنید.
مزایا و معایب تحلیل عمودی
اقتصادسبز آنلاین: تا سال ۲۰۵۰، جمعیت دنیا ۲ میلیارد نفر دیگر افزایش پیدا میکند و تأمین غذای این افراد یکی از چالش‌های مهم دنیا خواهد بود. به‌د‌لیل توسعه صنعتی و توسعه شهر نشینی، ما روزانه بخش زیادی از زمین‌های قابل کشت خود را از دست میدهیم.
سرویس بین‌الملل اقتصادسبز- مونا مشهدی رجبی:
اقتصادسبز آنلاین: تا سال ۲۰۵۰، جمعیت دنیا ۲ میلیارد نفر دیگر افزایش پیدا میکند و تأمین غذای این افراد یکی از چالش‌های مهم دنیا خواهد بود. به‌د‌لیل توسعه صنعتی و توسعه شهر نشینی، ما روزانه بخش زیادی از زمین‌های قابل کشت خود را از دست میدهیم. مطالعات نشان داده است طی ۴۰ سالگذشته یک سوم از کل زمین‌های قابل کشت در دنیا از بین رفته است و این مساله باعث تغییرات جدی در نوع تولید محصولات کشاورزی در جهان شده است. مساله مهم تر این است که سرعت از دست رفتن زمین‌های کشاورزی در دنیا شدت گرفته است و کاهش راند‌مان تولید با افزایش د‌مای زمین و تغییرات جوی شدت گرفته است. در این شرایط می‌توان به‌د‌رستی دریافت که چالش تامین غذای دنیا هر روز بیشتر خواهد شد و بسیاری از د‌انشمند‌ان حوزه کشاورزی بر این باور هستند که کشاورزی عمود راه‌حلی است که دنیا برای مقابله با این بحران پیش رو دارد.
کشاورزی عمودی چیست؟
کشاورزی عمودی تلاشی برای تولید محصولات کشاورزی روی سطوحی است که به‌صورت طبقاتی و در فاصله مشخصی از هم قرار گرفته‌اند. در روش کشاورزی سنتی، محصولات کشاورزی و سبزیجات چه در مزرعه و چه در گلخانه، در یک سطح کاشته میشوند ولی در روش کشاورزی عمودی، ما سینی‌های کشت محصول را بالای هم قرار میدهیم و گاهی تا ۱۶ طبقه می توان کشت داشت. به‌همین دلیل است که از اصطلاح آسمان خراش‌های تولید محصولات کشاورزی برای این نوع کشت نام برد‌ه میشود. در این روش کشت، از تکنولوژی‌های کنترل محیطی استفاده می شود. در واقع کشت در محیطی کاملاً بسته و با شرایط کنترل شده انجام می شود. کنترل مصنوعی د‌ما،نور، رطوبت و گازهای موجود در محیط باعث افزایش راند‌مان تولید محصولات کشاورزی وگیاهان د‌ارویی در محیط مزرعه میشود. مزارع عمودی شباهت زیادی به گلخانه دارد و از بازتابند‌ه‌های فلزی و نورهای مصنوعی به‌عنوان جایگزینی برای نور طبیعی استفاده می شود. هدف اصلی از کشاورزی عمودی حداکثر کردن تولید محصول در فضای محد‌ود است. از یک ظرف با افزایش طبقات سطح زیر کشت بیشتر می شود و از طرف دیگر با افزایش راند‌مان تولید محصولات کشاورزی، محصول تولیدی به ازای مساحت ثابتی از مزرعه افزایش پیدا میکند.
مزارع عمودی چگونه کار می‌کنند؟
هدف اصلی از ساخت مزارع عمودی را می‌توان در چهار بخش خلاصه کرد. اولین هدف تولید محصول کشاورزی بیشتر به ازای هر متر‌مربع از زمین کشت شده در مزرعه است. برای تحقق این هدف، محصولات کشاورزی به‌صورت طبقاتی روی برج‌های تولید محصولات کشاورزی کشت میشوند. در واقع سطح مزرعه به اندازه تعداد طبقات افزایش پیدا میکند و تاثیر زیادی در افزایش حجم تولید دارد. د‌ومین مسأله استفاده بهینه از ترکیبی از نور مصنوعی و طبیعی برای ارتقای کیفی نور د‌ریافتی در مزرعه است. استفاده از تکنولوژی‌هایی از قبیل بسترهای چرخند‌ه برای ارتقای کیفی نور‌رسانی نیز انجام می شود. سوم اینکه در مزارع عمودی به جای خاک از روشهای کشت ایروپونیک یا اکواپونیک یا هید‌روپونیک استفاده می شود که به معنای استفاده از آب یا برگ‌های تجزیه شوند‌ه و مواد دیگر به‌جای خاک برای ریشه د‌واند‌ن گیاه است.در نهایت در روش کشاورزی عمودی از روشهای مختلفی برای جبران هزینه انرژی در صنعت کشاورزی استفاده می شود. مطالعات نشان داده است کشاورزی عمودی باعث می شود تا مصرف آب تا ۹۰ درصد کاهش یابد که در د‌نیای امروزی مسأله مهمی است ولی مصرف برق به‌د‌لیل مصنوعی بودن نور مصرفی در مزرعه افزایش پیدا میکند که البته برای جبران این هزینه راهکارهایی در نظر گرفته شده است.
مزایای کشاورزی عمودی
کشاورزی عمودی مزایای زیادی دارد ولی به طور همزمان محدودیتهای زیادی هم در این نوع کشاورزی وجود دارد. در این بخش مزیت‌های کشاورزی عمودی را یک به یک بررسی می‌کنیم.
آماد‌گی برای آینده:
تا سال ۲۰۵۰ بالغ بر ۸۰ درصد جمعیت زمین در شهرها زند‌گی خواهند کرد‌و رشد جمعیت باعث افزایش تقاضا برای غذا میشود. استفاده کارآمد از مزارع عمودی نقش مهمی در مواجهه دنیا با این چالش مهم در د‌نیای آینده دارد.
افزایش حجم تولید و تولید در تمامی طول سال:
کشاورزی عمودی به ما اجازه میدهد تا حجم بیشتری از محصول را در هر متر مربع از زمین کشت شده به‌د‌ست بیاوریم. در حقیقت یک متر مربع از مزرعه در محیط بسته معادل ۴ تا ۶ متر مربع از مزارع در فضای باز، محصول ایجاد میکند. طبق برآورد‌های انجام شد. از طرف دیگر تولید در مزارع عمودی در تمامی طول سال انجام میشود و فصل سرما یا کمبود بارند‌گی تأثیری در تولید ندارد. به همین دلیل است که بهره‌وری فعالیت کشاورزی در این مزارع بسیار بالاتر است.
استفاده کمتر از آب:
در مزارع عمودی استفاده از آب به صورت بهینه انجام می شود زیرا خروج آب از یک سینی کشت میتواند به عنوان آب مورد‌‌نیاز برای سینی پایینی استفاده شود. به‌همین دلیل است که صرفه‌جویی ۷۰ تا ۹۵ درصدی در مصرف آب برای کشت محصولات کشاورزی، در فرآیند کشت از طریق عمودی پیش‌بینی شده است.
عدم تاثیر پذیری از شرایط بد آب و هوایی:
محصولاتی که در مزارع کشت میشوند به دلیل تعییرات مزایا و معایب تحلیل عمودی جوی، کاهش بارند‌گی، سرمای ناگهانی هوا، سیل، بارهای شد‌ید یا خشکسالی آسیب می‌بینند و کشاورز برای مقابله با این بحران‌ها کار زیادی نمی‌تواند انجام دهد. این بحران‌های طبیعی در سال‌های اخیر به دلیل تغییرات جوی بیشتر هم شده است و حتی تامین غذای ما را نیز با چالش زیادی روبه‌رو کرده است. تصور کنید تا سی سال آینده هم جمعیت زمین بیشتر میشود و هم شدت آسیب‌های ناشی از تغییرات جوی افزایش پیدا میکند . کشاورزی عمودی راهی برای مقابله با این بحران‌ها است. ما محصولات را در محیطی امن کشت می کنیم و شرایط اید‌ه‌آلی برای رشد محصول فراهم می‌کنیم و آنها را در برابر بحران‌های طبیعی محافظت می‌کنیم.
افزایش تولید محصولات ارگانیک:
از آنجا که محصولات در مزارع عمودی بد‌ون نیاز به استفاده از آفت‌کش‌ها و سم‌های شیمیایی تولید می شوند، بنابراین محصولاتی با کیفیت‌تر و طبیعی‌تر تولید میشود که از نظر ارزش تغذیه‌ای هم وضعیت بهتری دارد.
کمک به کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی:
تولید محصولات کشاورزی با انتشار کربن و کاهش کیفیت خاک همراه است. انتشار کربن به دلیل استفاده از ماشین‌آلات کشاورزی در فرآیند تولید و برد‌اشت محصول است و کاهش کیفیت خاک هم به‌د‌لیل استفاده از مواد معد‌نی و مغذی خاک در فرآیند تولید محصولات کشاورزی است. با استفاده از مزارع عمودی هر دو مشکل برطرف میشود و محصول در فضایی امن‌تر تولید میشود. از طرف دیگر استفاده از سم‌ها و آفت‌کش‌ها مشکلات زیادی برای خاک و سلامتی کشاورزان ایجاد میکند که در روش کشاورزی عمودی این مشکل هم برطرف میشود.
محدودیتهای تولید در مزارع عمودی
هزینه بالای تولید:
هزینه بالای تولید محصولات کشاورزی در مزارع عمودی مسأله‌ای است که بارها در مورد آن صحبت شده است و برخی به دلیل همین هزینه بالا در مورد امکان استفاده وسیع از این روش ترد‌ید دارند. هزینه بالای ساخت آسمان خراش‌ها برای کشاورزی در کنار هزینه تأمین نور مصنوعی، گرما در فضای مزرعه و در نهایت نیروی کاری که نظارت بر کار را بر عهده دارد بسیار بالا تر از هزینه تولید محصول در مزارع معمولی است. از طرف دیگر این مزارع اغلب در شهرها یا نزد‌یکی شهرهای بزرگ ساخته میشوند و قیمت زمین هم در این مناطق بسیار بالا است. مطالعات نشان داده است هزینه ساخت ۶۰ هکتار مزرعه عمودی بالغ بر
۱۰۰ میلیون د‌لار است. البته با پیشرفت تکنولوژی و افزایش مطالعات دانشگاهی در زمینه کشاورزی عمودی برخی از این محد‌ود‌یت‌ها از میان رفته است. مثلاً استفاده از تکنولوژی‌هایی خود‌کار باعث از بین رفتن نیاز به استفاده از نیروی کار در مزارع شده است یا استفاده از پنل‌های خورشید‌ی باعث شده است تا هزینه خرید برق کمتر شود.
هزینه بالای نیروی انسان:
با وجود اینکه شمار نیروی کار مورد نیاز در مزارع عمودی کمتر از مزارع سنتی است ولی به‌د‌لیل اینکه هزینه نیروی کار با مهارت در شهرها چند‌ین برابر نیروی کار در روستاها است، اغلب هزینه تمام شده مزارع عمودی برای پرداخت به نیروی کار بسیار زیاد است. اتوماسیون باعث کاهش تقاضا برای نیروی کار شده است.
وابستگی زیاد به تکنولوژی:
کشاورزی عمودی وابستگی زیادی به تکنولوژی دارد و توسعه تکنولوژیکی که باعث کاهش هزینه تولید
و افزایش بهره‌وری مزارع عمودی می شود، نیاز به خرید آنها و به روز کردن تکنولوژی‌ها را فراهم میکند. قطع برق برای یک روز می تواند هزینه زیادی برای مزارع داشته باشد زیرا تامین تمامی انرژی مورد نیاز مزرعه وابسته به برق است.
محد‌ود‌یت در تولید محصولات کشاورزی وجود دارد:
مسأله دیگر این است که تمامی محصولات کشاورزی را نمی توان در مزارع عمودی تولید کرد. به عنوان مثال کشت د‌رختان یا گیاهان ساقه بلند در مزارع عمودی امکان پذیر نیست و کشت گیاهانی که ریشه عمیق دارند هم در این دسته از مزارع غیر ممکن است.
کشاورزی عمودی در آمریکا
کشاورزی عمودی در آمریکا با سرعت زیادی در حال رشد است. در فاصله سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۴ میلاد‌ی، نرخ رشد سالانه کشاورزی عمودی در آمریکا برابر با ۲۴ درصد اعلام شد که به ۳ میلیارد د‌لار می‌رسد. این در حالیست که ارزش بازار محصولات کشاورزی تازه در مزارع سنتی آمریکا بالغ بر ۱۰۴ میلیارد د‌لار است.
اسمال بیزینس در گزارش خود نوشت: « صنعت تولید محصولات کشاورزی به صورت عمودی بسیار پر هزینه است و همین مسأله باعث شده است تا در مورد امکان توسعه آن در سال‌های آتی ترد‌ید‌های زیادی وجود داشته مزایا و معایب تحلیل عمودی باشد. در واقع بقای این صنعت وابسته به توسعه مد‌اوم و خرید تکنولوژی‌های جد‌ید و پر هزینه است و این‌کار نیاز به سرمایه زیادی دارد. برخی بر این باورند که توسعه این مزارع راهکار مناسبی برای مقابله با این هزینه‌های کلان است زیرا یک تکنولوژی برای مزرعه بزرگ استفاده می شود و هزینه نیروی کار به ازای هر متر مربع مزرعه کاهش پیدا میکند ولی این نظریه در عمل اثبات نشده است.»
ارزش بازار کشاورزی عمودی در دنیا در سال ۲۰۲۰ برابر با 2.9 میلیارد د‌لار بوده است و انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۵ به مرز 7.3 میلیارد د‌لار برسد. نرخ رشد این بازار در سطح جهان در هر سال 20.2 برآورد شده است.
ژاپن و فنلاند، موفق ترین کشورها در زمینه کشاورزی عمودی
با وجود اینکه آمریکا در تولید محصولات کشاورزی در مزارع عمودی سرمایه‌گذاری‌های زیادی انجام داده است ولی سرعت رشد این صنعت در دو کشور ژاپن و فنلاند بیشتر بود. فنلاند تکنولوژی‌های پیشرفته ای برای توسعه این صنعت به کار گرفته است و همین مسأله باعث افزایش بهره‌وری آن شده است. در ژاپن هم ۲۰۰ مزرعه بسیار بزرگ برای تولید انبوه محصولات کشاورزی به صورت عمودی فعالیت میکند. البته منابع ژاپنی اعلام کرد‌ه‌اند که تولید در ۶۰ درصد از مزارع عمودی غیر سود‌آور است. در این کشور تولید محصولات کشاورزی به‌صورت عمودی سهم بسیار کمی در بازار محصولات کشاورزی دارد ولی سرعت رشد آن بسیار بالا است و انتظار می رود تا سال ۲۰۲۲ میلاد‌ی ارزش بازار محصولات کشاورزی در ژاپن به مرز 5.8 میلیارد د‌لار برسد. این کشور بالاترین رشد بازار محصولات کشاورزی عمودی در آسیا -پاسیفیک را دارد. شمار مزارع عمودی در چین به ۸۰ مزرعه می‌رسد.
استراتژی ادغام عمودی کسب و کارها و مزایا و معایب آن
در این درس می‌خواهیم به بحث استراتژی ادغام عمودی بپردازیم و ضمن تعریف این استراتژی، مزایب و معایب آن را بررسی کنیم.
منظور از استراتژی ادغام عمودی این است که یک شرکت، کسب و کارهای بالادستی یا پایین‌دستی خود را خریداری کرده و در فعالیتهای خود ادغام کند.
بحث استراتژی ادغام را با یک مثال آغاز می‌کنیم تا صورت مسئله شفاف‌تر شود و سپس از جنبه‌های مختلف به آن خواهیم پرداخت:
فرض کنیم شما یک ناشر دانشگاهی هستید و کتاب‌های درسیِ دانشگاهی را منتشر و عرضه می‌کنید.
می‌دانید که فعالیت در عرصه‌ی نشر دانشگاهی در مقایسه با سایر زیرمجموعه‌های نشر، دو ویژگی مهم دارد. یکی اینکه جدا از رونق و رکود فصلی (شروع و پایان ترم‌های دانشگاهی)، رونق و رکود بلندمدت در آن کمتر دیده میشود. چون به هر حال، مستقل از شرایط اقتصادی، عده‌ی زیادی از دانشجویان مجبورند کتاب‌های مورد نیازشان را تهیه کنند.
ویژگی دیگر هم، ابهام کمتر در برآورد تقاضاست (تقاضای فیزیک هالیدی را راحت‌تر از یک کتاب شعر و دلنوشته می‌توان تخمین زد).
بنابراین می‌توان گفت شما نوعی ثبات نسبی را در صنعت خود تجربه می‌کنید.
فرایند کار به این شکل است که:
- شما متن کتاب‌ها را از نویسندگان می‌گیرید.
- آنها را ویرایش و صفحه بندی می‌کنید.
- مجوز چاپ را از وزارت ارشاد دریافت کرده و سپس کتاب را به چاپخانه می‌سپارید تا آن را برایتان چاپ کند.
- آخرین مرحله سپردن کتاب به دست پخش‌کنندگان است که فرض می‌کنیم ۳۰ تا ۴۰ درصد قیمت پشت جلد به آنها تعلق می‌گیرد.
حالا فرض کنید همکاران‌تان دو پیشنهاد مطرح می‌کنند:
چرا خودمان یک شرکت پخش تأسیس نمی‌کنیم؟ با این کار، سود عملیات پخش هم دست خودمان می‌ماند؟
حالا که بازار را می‌شناسیم و هر سال مشتری داریم، چرا چند مترجم به عنوان کارمند ثابت استخدام نمی‌کنیم که مجبور نشویم تا سال‌ها، حق‌التالیف و حق‌الترجمه پرداخت کنیم؟
با این کار، قدرت نظارت و تسلط‌مان هم روی همه‌ی مراحل کار افزایش پیدا میکند. چون از لحظه‌ی اول ترجمه تا لحظه‌ی آخر در ویترین کتابفروشی‌ها، دست خودمان است و زیر چتر خودمان قرار می‌گیرد.
اجازه بدهید زنجیره ارزش فعالیت انتشارات را ترسیم کنیم تا بیشتر بر روی فضای مسئله مسلط شویم (برای مشاهده‌ی بهتر، روی تصویر کلیک کنید):
توجه داشته باشید که ادغام عمودی یا افقی، به شیوه‌ی ترسیم نمودار ما ربط ندارد.
زمانی که کسب و کارهای مشابه و هم‌رده در هم ادغام میشوند، ادغام افقی به وجود آمده است و زمانی که یک کسب و کار، با فعالیتهای بالادستی یا پایین‌دستی خود ادغام میشود، ادغام عمودی (Vertical Integration) شکل گرفته است.
در اینجا، تهیه‌ی متن اولیه‌ی کتاب، فعالیت بالادستی است و پخش و فروش، فعالیتهای پایین‌دستی محسوب میشوند.
همینجا قرار می‌گذاریم که اگر با ادغام، به محصول نهایی و مشتری نزدیک‌تر شوید، آن را ادغام رو به جلو (Forward Integration) می‌نامیم و اگر به سمت لایه‌های اولیه (بالادستی) بروید، آن را ادغام رو به عقب (Backward Integration) در نظر می‌گیریم.
در ادامه می‌خواهیم برخی از فرصت‌ها و مزایای ادغام عمودی را با هم مرور کنیم.
البته این فهرست به ترتیب اهمیت مرتب نشده است؛ چون اهمیت و اولویت هر یک از این موارد، بسته به شرایط، از جایی به جای دیگر تغییر میکند.
امکان مدیریت هماهنگ و افزایش کنترل و نظارت مدیران بر کل زنجیره ارزش
یکی از فرصت‌هایی که پس از انتخاب استراتژی عمودی به‌وجود میآید، امکان نظارت بهتر بر کل زنجیره ارزش و نیز استقرار سیستم‌های قوی‌تر برای کنترل مدیریتی است:
یک آژانس تبلیغاتی ممکن است به نتیجه برسد که اگر مالکیت برخی از رسانه‌ها (مثلاً بیلبوردها یا نشریات) را هم در اختیار بگیرد، تسلط او بر صنعت تبلیغات بسیار بیشتر خواهد شد.
یک شرکت انتشاراتی ممکن است احساس کند بخش عمده‌‌ی مشکلات زمان‌بندی پروژه‌ها ناشی از بی‌نظمی چاپخانه است و اگر چاپخانه در مالکیت آنها باشد، فعالیت‌ها تسریع شده و اتلاف زمان و سایر منابع کاهش خواهد یافت.
یک شرکت تولیدکننده لوازم خانگی ممکن است به این نتیجه برسد که بخش عمده‌ای از نارضایتی‌ها و شکایت‌های مصرف‌کننده نهایی، ناشی از ایرادهای موتورهای الکتریکی به کار رفته در دستگاه‌هاست. به همین علت تصمیم بگیرد یک کارخانه یا کارگاه تولید موتورهای الکتریکی را خریداری کند تا بتواند نظارت بیشتری بر فرایند طراحی و تولید آنها داشته باشد.
یک شرکت تولیدکننده مواد غذایی ممکن است به نتیجه برسد که مالکیت شبکه توزیع به آن شرکت کمک میکند تا نظارت بهتری بر حفظ کیفیت حمل و تحویل محصولات غذایی داشته باشد.
کاهش قدرت چانه زنی تامین کنندگان
ادبیات مایکل پورتر و به‌طور خاص بحث او در پنج نیروی رقابتی ابزار بسیار مناسبی است تا بعضی از فواید ادغام را تشخیص داده و تحلیل کنید. به عنوان مثال:
- ادغام عمودی رو به جلو میتواند قدرت چانه زنی مشتریان را کاهش دهد.
- ادغام عمودی رو به عقب میتواند قدرت چانه زنی تأمین‌کنندگان را کاهش دهد.
- در برخی موارد، ادغام عمودی میتواند با افزایش قدرت از طریق بزرگ‌تر کردن شرکت، روی رقابت درون صنعت هم تأثیر بگذارد.
فرض کنید یک خودروساز به نتیجه می‌رسد که قدرت چانه‌زنی شرکتهای تولیدکننده‌ی گیربکس، به پشتوانه‌ی تعداد کم و تکنولوژی خاصی که در اختیار دارند، به شدت افزایش یافته است.
در حدی که در تعاملات اقتصادی با خودروسازان، عملاً حاکمیت قراردادها با آن‌هاست و هر شرایطی را هم که بخواهند به خودروسازان تحمیل می‌کنند.
در چنین شرایطی – به فرض اینکه سایر عوامل و موارد هم لحاظ شده و به درستی سنجیده شوند – ممکن است ادغام استراتژی عمودی رو به عقب از طریق خریداری یکی از این شرکتها، به افزایش قدرت رقابتی آن خودروساز تبدیل شود.
در این مورد، لازم نیست به مثالهای بزرگ و پیچیده فکر کنید.
یک فروشگاه پوشاک هم که گاهی لازم است محصولات خود را قبل از تحویل به مشتری، برای اندازه کردن نهایی به خیاط تحویل دهد، ممکن است به نتیجه برسد که عملاً قدرت چانه زنی خیاط در حدی بالاست که می‌ارزد خیاطی خودشان را داشته باشند.
امکان ایجاد انحصار
طبیعی است که گاهی اوقات، ادغام عمودی میتواند بخشی از استراتژی انحصار باشد و به این شیوه، قدرت حاکمیت شرکت بر بازار و نیز حاشیه‌ی سود آن را افزایش دهد:
فرض کنید یک شرکت تحقیقاتی به توانایی تولید باتری‌هایی با ظرفیت بالا و حجم کم، دست پیدا کند.
به سادگی می‌توان تصور کرد که بسیاری از تولیدکنندگان ابزارهای دیجیتالی، به ادغام عمودی رو به عقب و اکتساب مالکیت آن شرکت فکر خواهند کرد.
چون با این کار عملاً شکلی از انحصار به وجود میآید و لااقل تا مدتی، یک مزیت رقابتی ارزشمند در اختیار آنها قرار خواهد گرفت.
اگر تمام فرصت‌های بالا را خوانده باشید، احتمالاً به نتیجه رسیده‌اید که ادغام عمودی، در اکثر موارد میتواند یک استراتژی اثربخش و فرصت‌آفرین باشد. اما جالب اینجاست که بدانید بسیاری از تحلیل‌گران و استراتژیست‌ها، از ادغام عمودی به عنوان آخرین گزینه‌ی در دسترس یک کسب و کار یاد می‌کنند. به عبارت دیگر، تا زمانی که توجیه بسیار دقیق و محکم و بزرگ برای این تصمیم وجود نداشته باشد، ادغام عمودی توصیه نمی‌شود.
اجازه بدهید در اینجا برخی از معایب ادغام عمودی و چالش‌های آن را با هم بررسی کنیم:
نیاز به سرمایه گذاری سنگین
استراتژی ادغام عمودی، معمولاً یک تصمیم گران‌قیمت و پرهزینه است. به همین علت باعث میشود که بخش قابل توجهی از نقدینگی کسب و کار از دست برود.
حتی اگر یک شرکت با ۱۰۰۰ واحد دارایی، بخواهد یک مجموعه‌ی کوچک ۱۰۰ واحدی را هم خریداری کند، هنوز نمی‌تواند به‌سادگی بگوید که این ادغام عمودی برای آنها ساده یا کم‌هزینه است.
در چنین تصمیم‌هایی باید هزینه فرصت را مد نظر قرار داد. چون ممکن است در داخل شرکت، گزینه‌های بسیار بهتری برای صرف این منابع وجود داشته باشد.
اهمیت و جدی بودن موارد بالا تابع چه عواملی است؟
در این درس، موارد بسیاری از مزایا و معایب ادغام عمودی و فرصت‌ها و چالش‌های حاصل از ادغام مطرح شد.
اما قطعاً به این نکته توجه دارید که اهمیت نسبی این موارد از جایی به جای دیگر تغییر میکند و چه بسا بعضی از نکاتی که گفته شد، در برخی کسب و کارها اساساً مصداق نداشته باشد.
بنابراین به خاطر داشته باشید که مزایا و معایب تحلیل عمودی فاکتورهای بسیار زیادی وجود دارند که می‌توانند روی اهمیت یا درستی نکات مطرح شده در این درس تأثیر بگذارند.
صرفاً به عنوان چند نمونه به نکات زیر توجه کنید:
- در مورد کدام شرکت و کدام صنعت صحبت می‌کنیم و مشتری نهایی یا مصرف‌کننده نهایی این صنعت کیست؟
- در مورد استراتژی ادغام عمودی رو به جلو صحبت می‌کنیم یا ادغام عمودی رو به عقب؟
- همکاری شرکتهای بالادستی و شرکتهای پایین دستی در پیاده سازی استراتژی ادغام چگونه است؟
- استراتژی ادغام عمودی در کدام بخش از زنجیره ارزش انجام میشود؟ فاصله محل ما در زنجیره ارزش تا مشتری یا مصرف‌کننده نهایی چقدر است؟
- در مورد فعالیتهای تولیدی صحبت می‌کنیم یا فعالیتهای تجاری و بازرگانی؟
- قدرت برند ما در مقایسه با برند دیگری که در حال ادغام با او هستیم چگونه است؟
- نتیجه استراتژی ادغام عمودی در این صنعت، برای مصرف‌کننده‌ی نهایی محسوس است یا خیر؟
بنابراین مراقب باشیم تا به‌طور کلی حکم صادر نکنیم و موارد مطرح شده در درس را هم، دقیقاً با ادغام مورد نظر و صنعت مورد بحث خودمان تطبیق دهیم.
دسترسی کامل به مجموعه درس‌های استراتژی و تفکر استراتژیک برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
با عضویت ویژه‌ی متمم، علاوه بر دسترسی به این درس‌ها، به درس‌های متنوع دیگری نیز دسترسی خواهید داشت که میتوانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
شاید برایتان جالب باشد که بررسی‌های ما نشان داده در میان دوستان متممی، کسانی که به استراتژی و تفکر استراتژیک علاقه‌مند بودهاند، برای مطالعه‌ی درس‌های زیر هم وقت گذاشته‌اند:
دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درس‌ها)
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، میتوانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:
تمرین و مشارکت در بحث
یک کسب و کار فرضی یا واقعی را در نظر بگیرید و در یک سطر معرفی کنید. برای هر کدام از موارد ادغام رو به جلو و ادغام رو به عقب یک مثال بزنید.
اگر باز هم، نکته‌ی دیگری در مزایا و معایب ادغام عمودی وجود دارد که در درس اشاره نشده، آن را مطرح کنید.
برخی از دوستان متممی که به این درس علاقه مندند: رضا رضایی ، رضا صالحی ، عباس سعادت ، مهدی ، تارا انوری
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری استراتژی کسب و کار به شما پیشنهاد میکند:
تحلیل عمودی صورت مالی چیست؟
یکی از مهمترین گزارشاتی که هر شرکتی ارائه میکند صورت مالی است. روشهای مختلفی برای تجزیه و تحلیل صورت مالی شرکتها وجود دارد که به کمک آن می‌توان از اطلاعات داخل آن، به یک نتیجه گیری درباره وضعیت شرکت در بازه زمانی خاصی دست یافت.
در این مطلب به طور کامل به بررسی تحلیل عمودی صورتهای مالی پرداخته و ضمن معرفی مزایا و معایب آن، تفاوت آن را با تحلیل افقی بیان می‌کنیم.
مقدمه‌ای بر تحلیل عمودی
برای تجزیه و تحلیل صورتهای مالی شرکتها روشهای مختلفی مزایا و معایب تحلیل عمودی وجود دارد که هر کدام میتواند مزایا و معایبی داشته و اطلاعاتی مفیدی را بدست آورد.
در تحلیل عمودی به جای اینکه مقایسه در یک بازه زمانی انجام شود، آیتم‌های مختلف موجود در صورت مالی، نسبت به با ارزش‌ترین آیتم ارزش‌گذاری میشوند.
به کمک تحلیل عمودی این امکان فراهم میشود که بتوانیم به درصدی دست پیدا کنیم که آیتم‌های صورت مالی را به نسبت یکدیگر سنجیده و مقایسه کند.
نتایج بدست آمده از تحلیل عمودی کمک میکند که ارتباط مابین آیتم‌های مختلف صورتهای مالی بهتر کشف شود. به معنای دیگر تحلیل عمودی باعث میشود که همبستگی مابین آیتم‌های صورت مالی مشخص شود.
نکته مهم درباره‌ی تحلیل صورتهای مالی
نمی‌توانیم بگوییم که کدام یک از روشهای تحلیل صورت مالی بهتر بوده و نسبت به دیگری مهم‌تر است؛ چرا که باید از همه روشهای موجود مانند تحلیل افقی و تحلیل عمودی استفاده شود تا با در کنار هم قرار دادن اطلاعات بدست آمده از هر دو تحلیل، بتوان یک گزارش جامع از وضعیت شرکت بدست آورد تا بتوان بهتر برای آینده و مسیر شغلی که باید در پیش گرفت تصمیم گیری کرد.
اگر با مفهوم صورتهای مالی آشنایی ندارید، برای درک بهتر این مفهوم ابتدا مقاله‌ی مربوط به صورتهای مالی را مطالعه کنید.
روش محاسبه تحلیل عمودی
اصلی‌ترین و ابتدایی‌ترین کار در تحلیل عمودی، مشخص کردن آیتم یا آیتم‌های پایه است که باید ارزش دیگر آیتم‌ها به نسبت آنها سنجیده شود. تفاوت اصلی تحلیل عمودی با تحلیل افقی در همینجا نمایان میشود. در تحلیل افقی ما ابتدا باید یک سال پایه را انتخاب می‌کردیم و سپس تمامی آیتم‌های موجود در صورتهای مالی را نسبت به سال پایه می‌سنجیدیم، اما در تحلیل عمودی به جای انتخاب سال پایه شما باید آیتم (های) پایه را انتخاب کنید.
پس از محاسبه تحلیل عمودی، به یک عدد دست پیدا می‌کنید که به صورت درصدی بیان میشود و نشان دهنده ارزش آن آیتم به نسبت آیتم پایه است. با توجه به این ویژگی می‌توانیم بگوییم که تحلیل عمودی یک تحلیل هم مقیاس است که به اطلاعات بدست آمده از آن در مقایسه دو آیتم معنادار میشود.
انتخاب آیتم پایه
همانطور که اشاره کردیم، برای تحلیل عمودی شما باید ابتدا، آیتم پایه را مشخص کنید. در واقع ارزش آیتم پایه هنگام محاسبه درصد نسبت آیتم مورد نظر در صورت مالی، در مخرج کسر نوشته میشود.
به طور معمول در چندساله گذشته برای انجام تحلیل عمودی در ترازنامه، همیشه یا دارایی یا بدهی‌های شرکت به عنوان آیتم پایه انتخاب میشود. البته نمی‌توان گفت که برای انجام هر تحلیل عمودی باید شما از این دو مورد برای آیتم پایه استفاده کنید؛ بلکه ممکن است با توجه به شرایط مختلف و وضعیت هر شرکت، نیاز باشد که آیتم دیگری را به عنوان آیتم پایه انتخاب کنید.
در تحلیل عمودی صورت مالی سود و زیان، معمولا در اکثر اوقات میزان فروش شرکت به عنوان آیتم پایه انتخاب میشود و این مورد نیز مانند آیتم پایه صورت مالی ترازنامه قطعیتی ندارد و می‌توان با توجه به شرایط مختلف از آیتم‌های پایه دیگر نیز استفاده کرد.
در صورت مالی جریان وجوه نقد، معمولا جریان نقدی ناشی از عملیات به عنوان آیتم پایه انتخاب میشود که باز هم مانند دو مورد بالا قطعیتی در این موضوع نیست و می‌توان آن را با توجه به شرایط تغییر داد.
مزایای تحلیل عمودی
استفاده از تحلیل عمودی و بررسی صورتهای مالی مختلف هر شرکت میتواند مزایای مختلفی داشته باشد که در ادامه به بررسی هر کدام می‌پردازیم:
سادگی این تحلیل
برخلاف دیگر روشهای تحلیل، علی الخصوص تحلیل افقی، انجام تحلیل عمودی بسیار ساده و آسان است و پیچیدگی خاصی ندارد. این موضوع دلیلی شده است که تمایل به انجام تحلیل عمودی به نسبت سایر روش‌ها نیز بیشتر باشد.
مقایسه آیتم‌ها نسبت به یکدیگر
همانطور که در ابتدای مطلب اشاره کردیم با توجه به اینکه در تحلیل عمودی، ارزش هر آیتم در صورت مالی، به نسبت مهمترین آیتم‌های آن سنجیده میشود شما به خوبی به اطلاعاتی دست پیدا می‌کنید که به کمک آن میتوانید ارتباط آیتم‌های مختلف صورت مالی مشاهده کرده و مشخص شود که تاثیر آیتم با اهمیت بر کدام یک از آیتم‌های دیگر صورت مالی بیشتر بوده است.
تحلیل هم مقیاس
یکی از مزایای تحلیل عمودی، اطلاعات هم مقیاس آن است. نه تنها به کمک این روش شما میتوانید آیتم‌های مختلف صورت مالی را به نسبت یکدیگر بسنجید، بلکه این امکان وجود دارد که شرکتهای مختلف را نیز با یکدیگر مقایسه کنید. مزیتی که در در هیچ یکی از روشهای تحلیل صورت مالی وجود ندارد.
معایب تحلیل عمودی
انجام تحلیل عمودی در کنار مزایایی که دارد، دارای معایبی نیز هست اما این معایب باعث نمی‌شود که ما این روش را به طور کامل کنار گذاشته یا آن را منسوخ شده بدانیم؛ بلکه این روش هنوز که هنوز است در تمام دنیا در حال استفاده است.
تنها عیبی که برای تحلیل عمودی معرفی شده این موضوع است که، چون هیچ گونه استاندارد قابل تعریفی برای نسبت آیتم‌های مختلف ندارد و فقط اعداد بدست آمده هنگام مقایسه آیتم‌ها معناردار میشود، در نتیجه هیچ کمکی به صاحبان شرکتها نمی‌کند که بتوانند تصمیمات درستی درباره آینده شرکت خود بگیرند.
انواع تحلیل عمودی
تحلیل عمودی صورتهای مالی شرکتها انواع مختلفی دارد که این موارد عبارتند از:
- تحلیل عمودی صورت سود و زیان
- تحلیل عمودی ترازنامه
- تحلیل عمودی صورت وجوه نقد
اطلاعات بدست آمده از تحلیل عمودی هر یک از صورتهای مالی بالا، در کنار سایر روشهای تحلیل، میتواند اطلاعات بسیار مفیدی را از وضعیت فعلی شرکت در اختیار قرار دهد.
مراحل تجزیه و تحلیل کارآمد صورتهای مالی
به طور کلی شما برای تحلیل صورت مالی شرکتها بخواهید از هر روشی علی الخصوص تحلیل عمودی استفاده کنید باید مراحل زیر را انجام دهید:
- شناسایی ویژگی اقتصادی صنعت شرکت
- شناسایی استراتژی‌های آینده شرکت
- بررسی و ارزیابی کیفیت صورتهای مالی شرکت
- تحلیل کردن میزان سود و ریسک سرمایه‌گذاری شرکت در سال‌های گذشته
- صورتهای مالی که پیش بینی می‌کنید را به صورت مکتوب گزارش کنید
- در آخرین مرحله باید تمامی فعالیت‌ها و گزارش فعالیتهای شرکت را در کنار یکدیگر مورد ارزیابی قرار دهید.
اگر به مطالعه‌ی بیشتر و یادگیری صفر تا صدی این مفهوم یعنی تحلیل عمودی علاقه‌مند هستید، برای مطالعه‌ی بیشتر وارد شوید.
جمع‌بندی
روشهای مختلفی برای تحلیل صورتهای مالی وجود دارد، مانند تحلیل عمودی و تحلیل افقی. در این مطلب ما به طور کامل به بررسی تحلیل عمودی پرداختیم و ضمن آشنایی با این روش به بررسی مزایا و معایب و تفاوت‌های این روش با سایر روش‌ها علی الخصوص تحلیل افقی پرداختیم.
دیدگاه شما