شاخص سرمایه گذاری چیست؟

شاخص بورس چیست و انواع شاخص بورس کدام اند؟

شاخص بورس از جمله مواردی است که می‌تواند راهنمای سرمایه‌گذاران و معامله‌گران در بازار بورس باشد. هر یک از انواع شاخص بورس اطلاعاتی را در دل خود دارند که با بررسی و تحلیل آن‌ها می‌توان به میزان قابل‌قبولی از روند و وضعیت بازار مطلع شد. اطلاعات مربوط به شاخص بازار، از طریق پنل کارگزاری و هم‌چنین سایت بورس اوراق بهادار تهران قابل دسترسی است.

شاخص بورس در حقیقت یک معیار است. معیاری که می‌توان از آن اطلاعاتی مهم کسب کرد. این شاخص انواع مختلفی دارد که هر کدام بیان‌گر مطلبی هستند و محاسبه‌ی آن‌ها بر اساس فاکتورهایی خاص انجام می‌شود. بالا و پایین رفتن شاخص امری طبیعی است که در طول زمان و طی جلسات معاملاتی اتفاق می‌افتد.

نمی توان انتظار داشت که شاخص همیشه نزولی یا صعودی باشد. نوسان، ذات بازارهای مالی است. اما چه عواملی باعث افت یا رشد شاخص می‌شود؟ برای درک این مفاهیم، ابتدا باید مفهوم شاخص بورس را تعریف کنیم.

آشنایی با مفهوم شاخص بورس یا (Index)

هنگامی که سرمایه‌گذاران قصد خرید سهام را دارند، به روند بازار توجه می‌کنند. اما چگونه می‌توان روند بازار را تشخیص داد؟ شاخص بورس به طور نسبی نشان‌دهنده‌ی روند بازار است. در محاسبه‌ی شاخص، به وضعیت شرکت‌های فعال در بورس توجه می‌شود. بنابراین بالا رفتن شاخص به طور کلی نشان‌دهنده‌ی وضعیت خوب بازار و افت شاخص حاکی از روند نزولی بازار است.

اما نکته‌ی مهم این‌جاست که نمی‌توان تنها با نگاه کردن به یک عدد، به طور قطع در مورد روند بازار نظر داد. به همین دلیل بود که در بند قبلی گفتیم این عدد، تنها یک معیار نسبی است. از آن‌جا که شاخص بورس خود زیرمجموعه‌های دیگری را در بر می‌گیرد، بهتر است ابتدا با آن‌ها آشنا شویم تا بتوانیم به نتیجه‌گیری منطقی و بهتری دست پیدا کنیم.

نکته‌ی دیگری نیز در این میان حائز اهمیت است. اگر شاخص بورس منفی باشد نمی‌توان نتیجه گرفت که تمام نمادها زیان‌ده هستند و یا اگر این شاخص عددی مثبت را نشان دهد به آن معنا نیست که تمام نماد‌ها در قیمت‌های مثبت معامله می‌شوند. با این تفاسیر حتی در بازاری با شاخص منفی هم می‌توان سود کرد و ممکن است در بازاری با شاخص مثبت نیز متضرر شد.

انواع شاخص های بورس چیست؟

انواع شاخص بورس عبارت‌اند از:

• شاخص کل
• شاخص قیمت (شاخص سرمایه گذاری چیست؟ وزنی- ارزشی)
• شاخص کل (هم‌وزن)
• شاخص قیمت (هم‌وزن)
• شاخص آزاد شناور
• شاخص بازار اول
• شاخص بازار دوم

حال به طور خلاصه هر یک از این شاخص‌ها را شرح می‌دهیم.

• شاخص کل:‌ این شاخص با نام شاخص قیمت و بازده نقدی نیز شناخته می‌شود. این شاخص بیان‌گر بازدهی سرمایه‌ گذاری در بازار بورس است. دو عامل قیمت‌ سهام و سود نقدی تقسیم‌شده میان سهام‌داران در این شاخص در نظر گرفته می‌شود.

شرکت‌هایی که سرمایه‌ی بیشتری دارند، اثر بیشتری بر این شاخص می‌گذارند. بر این اساس شرکت‌های بزرگ به شرکت‌های شاخص‌ساز مشهورند و سهام آن‌ها در افت یا رشد شاخص، بیش از سایر نمادها اثر می‌گذارد.

با انتخاب هر یک از انواع شاخص بورس در صفحه‌ی اصلی سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، می‌توانید نمادهای اثرگذار بر آن شاخص را به طور کامل مشاهده کنید.

• شاخص قیمت (وزنی- ارزشی): مشخص است که این شاخص نمایانگر سطح عمومی قیمت‌هاست. برخلاف شاخص کل، در این شاخص تنها قیمت مهم است و سود نقدی جایی در محاسبات ندارد. هم‌چنان شرکت‌های بزرگ‌تر اثر بیشتری بر این شاخص دارند.
• شاخص کل (هم‌وزن): این نوع از شاخص بورس مانند شاخص کل است. اما در شاخص کل گفتیم که شرکت‌های بزرگ‌تر ارزش بیشتری دارند. در شاخص هم‌وزن، ارزش تمام شرکت‌ها به صورت یک‌سان در نظر شاخص سرمایه گذاری چیست؟ گرفته می‌شود.
• شاخص قیمت هم‌وزن: این شاخص مانند شاخص قیمت است اما وزن شرکت‌ها در آن به صورت یکسان در نظر گرفته می‌شود و تمام نمادها ارزشی برابر دارند.
• شاخص آزاد شناور: این شاخص، با توجه به سهام آزاد شناور محاسبه می‌شود. در واقع بخشی از سهام هر شرکت که نزد سهام‌داران عمده است، در این شاخص تاثیر نمی‌گذارد.
• شاخص بازار اول و بازار دوم: این دو شاخص بورس نشان‌دهنده‌ی سطح عمومی قیمت‌ها در بازارهای اول و بازارهای دوم بورس هستند.

شاخص 50 شرکت فعال چیست؟

سازمان بورس براساس فهرست شرکت‌های فعال‌تر که میزان نقد شوندگی یا همان خرید و فروش سهامشان راحت تر و سریعتر انجام میشود هر 3ماه یکبار منتشر می‌کند. بنابراین شرکت هایی که سهام آنها سریعتر و راحت تر خرید و فروش میشود به اصطلاح «نقد شوندگی» بیشتری دارند.

سایر شاخص های بورس چیست؟

شاخص‌های بورس تنها به مواردی که در بالا ذکر شد ختم نمی‌شوند. علاوه بر شاخص‌های فوق‌الذکر، شاخص‌های دیگری نظیر شاخص ۵۰ شرکت فعال، شاخص ۳۰ شرکت بزرگ، شاخص صنعت و شاخص مالی نیز وجود دارند. در این میان شاخص فرابورس نیز از دیگر انواع شاخص به شمار می‌رود.

شاخص صنعت به طور کلی نمایان‌گر سطح عمومی قیمت در هر یک از صنایع خودرو، فلزات اساسی، ساختمان و … است. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ نیز نشان‌دهنده‌ی سطح عمومی قیمت ۳۰ شرکت بزرگ است. شاخص مالی نیز به شاخص شرکت‌هایی که در حوزه‌ی سرمایه‌گذاری و امور مالی فعالیت دارند اشاره دارد.

هر یک از انواع شاخص بورس نشان‌دهنده‌ی اطلاعاتی است که آگاهی از آن مفید است و می‌تواند برای سرمایه‌گذاران مفید باشد.

شاخص های بورس چه کاربردی دارند؟

تاکنون از شاخص بورس و انواع آن سخن گفتیم؛ اما واقعا این اعداد چه کاربردی دارند؟‌ چرا توجه به شاخص این‌چنین مهم است؟

از آن‌جا که شرکت‌های فراوانی در بازار بورس حضور دارند، پیگیری و بررسی تک‌تک‌ نمادهای بورسی کاری دشوار و غیرممکن است. از همین رو باید معیاری وجود داشته باشد تا بر اساس آن و از چند منظر مختلف روند و وضعیت بازار سرمایه را مشخص کرد.

شاخص بورس همان معیاری است که به آن نیاز دارید تا بتوانید عملکرد خود را بررسی کنید. مثلا زمانی که شاخص ۳۰ درصد رشد می‌کند باید ببینید آیا شما هم هم‌گام با این میزان سود کسب کرده‌اید یا خیر؟

هم‌چنین شاخص می‌تواند راهنمای شما در سرمایه‌گذاری باشد. با توجه به تغییرات شاخص در یک بازه‌ی زمانی مشخص می‌توان رفتار بازار را تا حدودی پیش‌بینی کرد و بر اساس آن دست به اقدام و عمل زد.

تفاوت بین اصلاح و ریزش شاخص چیست؟

وضعیت بازار همواره صعودی یا نزولی نیست. اما برخی مواقع پیش می‌آید که برخی از نمادها در قیمت‌هایی بالاتر از ارزش ذاتی‌شان معامله می‌شوند. دلیل این امر می‌تواند اخبار و حواشی بازار یا به طور کلی جو روانی حاکم بر جامعه و یا حتی شایعات نیز باشد.

به همین ترتیب شاخص بورس نیز با رشد چشم‌گیری مواجه می‌شود. در این مواقع سرمایه‌گذاران حرفه‌ای که می‌دانند این افزایش قیمت چندان مبنای حقیقی ندارد، اقدام به فروش سهام خود می‌کنند. به این ترتیب شاهد صف‌ فروش خواهیم بود. در نهایت این موارد بر روی شاخص نیز تاثیر می‌گذارد که این امر را اصلاح شاخص می‌نامند.

در توضیح تفاوت میان اصلاح و ریزش باید گفت که اصلاح تا جایی اتفاق می‌افتد که قیمت‌ها به نزدیکی قیمت ذاتی سهام برسند. اما در هنگام ریزش، ارزش سهام حتی از ارزش‌ ذاتی آن نیز پایین‌تر می‌آید.

شاخص بورس چیست؟

سرمایه‌گذاری در هر بازاری نیازمند یک معیار برای ارزیابی عملکرد است. سنجش بازارها باید توسط معیارهایی استاندارد انجام شود. برای سرمایه‌گذاری در بازار بورس نیز به مؤلفه‌های مختلفی نیاز است تا بتوان عملکرد آن را مورد بررسی قرار داد. شاخص بورس به عنوان یکی از ابزارهای مهم برای سنجش این بازار، معیاری است که با کمک آن می‌توان روند قیمت‌ها و وضعیت شرکت‌های بورسی را ارزیابی نمود .

این همان شاخصی است که بارها در تلویزیون، رادیو و سایر رسانه‌ها از رشد و افت آن صحبت می‌شود .

شاخص در لغت به معنی نماگر یا نشانگر و در حالت کلی عددی است که با استفاده از آن می‌توان تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغیر را در بازه زمانی مشخص مشاهده کرد .

در بازار سرمایه، شاخص یا INDEX معیاری است که تغییرات در بازار را نشان می‌دهد. شاخص سبدی از کل سهامی است که در بازار معامله می‌شود و میانگین تغییرات قیمت‌ها را نشان می‌دهد. با کمک شاخص می‌توان وضعیت گذشته و حال بازار را بررسی و با استفاده از ابزارهای تحلیلی، روند آینده را پیش‌بینی کرد .

برای محاسبه شاخص بورس و سایر شاخصهای مورد استفاده در بازار سرمایه نیازمند استفاده از فرمولهای ریاضی هستیم تا به وضعیت خاصی از بورس پی ببریم. در مطالعه شاخص های بورس به چند شاخص می رسیم که از بقیه پرتکرارتر هستند و کاربرد بیشتری هم دارند از جمله این شاخص ها می توان شاخص های زیر را نام برد.

برای ارزیابی بازار بورس و روند آن از شاخص‌های مختلفی استفاده می‌شود که هرکدام آن‌ها موارد متفاوتی را به سهامداران نشان می‌دهند. شاخص‌های مختلف، با توجه به معیار مورد بررسی، به شاخص قیمت و شاخص بازدهی تقسیم می‌شوند که مفهومی متفاوت دارند. سرمایه گذاران می‌توانند بر اساس هدفی که دارند از این شاخص‌ها برای سنجش سرمایه‌گذاری خود استفاده شاخص سرمایه گذاری چیست؟ کنند. در ادامه به مهم‌ترین شاخص‌های موجود در بازار می‌پردازیم .

شاخص کل قیمت یا TEPIX تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها را در کل بازار را نشان می‌دهد. این شاخص میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را به نمایش می‌گذارد. در محاسبه شاخص کل تنها تغییرات قیمت سهام در نظر گرفته می‌شود ولی میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران در محاسبات آن آورده نمی‌شود. در شاخص کل قیمت، وزن شرکت‌ها نیز تأثیرگذار است. این موضوع به این معنی است که هر چه شرکت بزرگ‌تر باشد، تأثیر آن بر شاخص نیز بیشتر خواهد بود .

شاخص قیمت و بازده نقدی یا TEDPIX به شاخص کل در بازار بورس معروف است. این شاخص، شاخص اصلی بازار بورس و شاخصی کاربردی میان فعالان بازار برای بیان تغییرات قیمت است. در محاسبه این شاخص علاوه بر تغییرات سطح عمومی قیمت سهام، سود پرداختی شرکت‌ها نیز لحاظ می‌شود؛ به عبارت دیگر شاخص قیمت و بازده نقدی، میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بازار بورس را نشان می‌دهد. در محاسبه این شاخص نیز همانند شاخص کل قیمت، وزن شرکت‌ها اهمیت دارد. به این معنی که شرکت‌های بزرگ‌تر و با سرمایه‌های بیشتر تأثیر بیشتری بر شاخص کل خواهند داشت .

شاخص بازده نقدی یا TEDIX تنها بازدهی از طریق سود تقسیمی شرکت‌ها را نشان می‌دهد. تغییرات شاخص بازده نقدی، میانگین بازدهی ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌های بورسی به سهامداران است. وقتی این شاخص تغییر می‌کند، سهامداران متوجه می‌شوند که شرکت‌ها نسبت به گذشته میزان سود بیشتر یا کمتری به سهامداران خود پرداخته‌اند .

شاخص هم‌وزن یکی دیگر از شاخص‌های کاربردی در بازار بورس است که در آن همه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس دارای وزن برابر هستند؛ به عبارت دیگر، تأثیر شرکت‌های بزرگ و کوچک بر این شاخص با هم فرقی ندارد و تغییرات قیمت سهام و سود همه شرکت‌ها به یک میزان بر شاخص تأثیر می‌گذارند .

تفاوت شاخص کل با شاخص هم‌وزن این است که اگر بیشتر شرکت‌ها بازدهی منفی داشته باشند، اما تنها چند شرکت بزرگ بازدهی مثبت داشته باشند، شاخص کل مثبت می‌شود اما شاخص هم‌وزن منفی خواهد شد؛ زیرا شاخص کل براساس سرمایه شرکت‌های بزرگ است، اما شاخص هم‌وزن براساس بازدهی همه شرکت‌ها .

سهام شناور آزاد یا Free Float ، میزان سهامی است که در شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران حقیقی است و توسط آن‌ها خرید و فروش می‌شود؛ به عبارت دیگر سهام شناور آزاد، سهامی است که صاحبان آن قصدی برای مدیریت بر شرکت ندارند و تنها برای کسب سود وارد معاملات سهام شرکت می‌شوند. شاخص سهام شناور آزاد، بازدهی میانگین قیمت و سود سهام شناور آزاد در بازار را نشان می‌دهد. شرکت‌های با سهام شناور آزاد بیشتر، تأثیر بیشتری بر این شاخص خواهند گذاشت. هدف اصلی استفاده از شاخص سهام شناور آزاد، توجه به بخشی از بازار است که نقدشونگی بیشتری دارد .

براساس نقدشوندگی سهام شرکت‌ها، شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر در بازار ارائه می‌شود. بورس فهرستی از شرکت‌های فعال را که خرید و فروش سهامشان آسان‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود، هر سه ماه اعلام می‌کند. شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر، تغییرات سطح عمومی قیمت سهام ۵۰ شرکت را نشان می‌دهد که سهام آن‌ها از سایر شرکت‌ها نقدشوندگی بالاتری دارند .

بازار بورس اوراق بهادار تهران به دو بازار اول و دوم تقسیم می‌شود که بازار اول آن نیز دارای دو تابلوی اصلی و فرعی است شرایط پذیرش در این بازارها با هم متفاوت است؛ بنابراین برای تغییرات قیمت سهام پذیرفته شده در بازار اول و بازار دوم بورس، شاخص این بازارها به‌طور جداگانه محاسبه و اعلام می‌شود .

برای مطالعه مطالب بیشتر در حوزه بازار سرمایه به بخش مقالات پاداش مراجعه کنید.

شاخص بورس

اگر کم و بیش پیگیر اخبار بورس باشید به احتمال زیاد اصطلاح «شاخص بورس» و اخباری مانند: «شاخص بورس با ۵۰۰ واحد رشد به ۷۵۰۰۰ واحد رسید» را بارها شنیده‌اید. شاید این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که این شاخص چیست و نوسانات عدد این شاخص چه معنایی دارند؟

بورس چیست؟

شاید بهتر باشد قبل از توضیح شاخص بورس، اندکی به خود بورس بپردازیم. بورس، بازاری برای مبادله بین خریدار و فروشنده است که در آن سهام شرکت‌های مختلف خرید و فروش می‌شود.

واژه «شاخص» ترجمه کلمه انگلیسی (Index) است. این واژه در مفهوم کلی به معنای نماگر یا نشانگر و بیانگر عددی است که شما با استفاده از آن می‌توانید تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغییر را طی یک بازه زمانی خاص، مشاهده کنید. در واقع با بررسی یک شاخص می‌توانید وضعیت و نوسانات متغیرهای مورد بررسی آن شاخص را ببینید.

منظور از شاخص بورس چیست؟

شاخص بورس، عددی است که وضعیت کلی بورس و روند رشد یا افت این بازار را نشان می‌دهد. ما در بورس فقط یک شاخص نداریم بلکه چند شاخص مختلف داریم که هر کدام از آنها وضعیت بورس را از جنبه خاصی به ما نشان می‌دهند. محاسبه هر کدام از این شاخص‌ها از طریق فرمول متفاوتی صورت می‌گیرد.

شاخص‌ها معیارهای مهمی هستند که با تحلیل و بررسی‌شان می‌توان از جنبه‌های مختلف، وضعیت گذشته و حال بورس را دریافت. در بین این شاخص‌ها چند شاخص از اهمیت بیشتری نزد افراد فعال در بازار بورس برخوردار هستند. در ادامه برخی از این شاخص‌ها را به شما معرفی می‎‌کنیم.

شاخص کل بورس چیست؟

این شاخص همان چیزی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان «شاخص بورس تهران» صحبت می‌شود. شاخص کل در بین افراد فعال در بازار بورس و سرمایه گذاری یکی از پرکاربردترین شاخص‌ها به شمار می‌رود. این شاخص، بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است.

به عبارت دیگر، تغییرات شاخص کل، بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است. اجازه بدهید مثالی برایتان بزنیم. فرض کنید از سهام تمام شرکت‌های بورسی هر کدام یک عدد سهم را می‌خرید. در این صورت، تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سهام شما خواهد بود.

پس این شاخص، هم تغییرات قیمت سهام و هم سودهای سالیانه‌ای که شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند را محاسبه می‌کند.

نام دیگر شاخص کل، «شاخص قیمت و بازده نقدی» (TEDPIX) است. نکته‌ای که هنگام بررسی شاخص باید به آن توجه کنید این است که میزان تغییرات شاخص برای ما اهمیت دارد نه خود عدد شاخص.

مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد ۲۰۰۰۰ به ۳۰۰۰۰ برسد – یعنی ۵۰% رشد کند – نشان دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی این یکسال برابر با ۵۰% بوده است.

طبق فرمول محاسبه شاخص کل، هرچه شرکت‌ها بزرگ‌تر باشند – یعنی سرمایه بیشتری داشته باشند – تاثیر بیشتری روی شاخص کل خواهند داشت.

منظور از شاخص قیمت چیست؟

شاخص قیمت، یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس است. این شاخص، بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است. پس اگر مثلا شاخص قیمت بورس در یک سال، ۲۰ درصد رشد داشته باشد به این معنی است که سطح عمومی قیمت‌ها در بورس در طول یک سال گذشته به طور متوسط ۲۰ درصد رشد داشته است.

تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص، مورد محاسبه قرار می‌گیرد. در صورتی که در شاخص کل، علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص در نظر گرفته می‌شود.

در این شاخص نیز مثل شاخص کل، وزن شرکت‌ها در تاثیر آنها بر شاخص اهمیت دارد. یعنی هرچه شرکت بزرگ‌تر باشد – سرمایه آن بیشتر باشد – تاثیر شاخص سرمایه گذاری چیست؟ آن بر شاخص قیمت بیشتر است.

شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر چیست؟

بورس، هر سه ماه یک بار فهرست شرکت‌های فعال‌تر را بر اساس میزان نقد شوندگی – یعنی خرید و فروش آسان‌تر و سریع‌تر سهام – سهامشان منتشر می‌کند. هر شرکتی که سهامش ساده‌تر و سریع‌تر خرید و فروش شود به اصطلاح «نقد شوندگی» بیشتری دارد.

شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر، تغییرات سطح عمومی قیمت سهام ۵۰ شرکتی را نشان می‌دهد که سهام آنها از سایر شرکت‌ها نقد شونده‌تر هستند.

نگاهی کوتاه به شاخص‌های دیگر بورس

شاخص ۳۰ شاخص سرمایه گذاری چیست؟ شرکت بزرگ: این شاخص، سطح عمومی قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ را نشان می‌دهد؛ ۳۰ شرکت بزرگی که ارزش بازار آنها در مقایسه با سایر شرکت‌ها بیشتر است. ارزش بازار یک شرکت از حاصل ضرب «قیمت روز سهام شرکت» در «تعداد سهام آن شرکت» به دست می‌آید.

شاخص صنعت: منظور از شرکت‌های صنعتی، شرکت‌هایی هستند که در صنایع مختلف مانند «خودروسازی»، «پتروشیمی»، «فلزات اساسی»، «مخابرات»، «ساختمان» و … فعالیت می‌کنند. شاخص صنعت، بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش صنعت است.

عملکرد هر کدام از این صنایع تحت عنوان شاخص جداگانه‌ای مورد بررسی قرار می‌گیرد. مثلا خودرو، دارو، فلزات اساسی و محصولات شیمیایی.

شاخص واسطه گری‌های مالی: این شاخص، عملکرد شرکت‌های واسطه گری مالی که فعالیت آنها در حوزه مالی است – مثل هلدینگ‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و لیزینگ‌ها – را نشان می‌دهد.

شاخص‌های دیگری نیز در بورس مورد محاسبه قرار می‌گیرند که شاید برای سرمایه گذاران عام بورس کاربرد زیادی نداشته باشند.

یک نکته مهم در مورد شاخص

درست است که شاخص، عملکرد و وضعیت بورس را نشان می‌دهد، اما مثبت یا منفی بودن شاخص همیشه به معنی مثبت یا منفی بودن کل بورس نیست. بلکه شاخص، وضعیت کلی بورس را به ما نشان می‌دهد.

در خیلی از مواقع ممکن است چند شرکت بزرگ وزن زیادی – سرمایه و ارزش بازار زیادی – داشته باشند و با مثبت یا منفی شدنشان شاخص کل را مثبت یا منفی کنند.

در حالی که وضعیت بسیاری از شرکت‌های دیگر متفاوت است. در این جور مواقع، شاخص هم وزن قیمت یا شاخص کل هم وزن می‌تواند به شکل بهتری وضعیت کلی بازار را به ما نشان دهد.

چون در شاخص هم وزن، وزن تمام شرکت‌های بورسی مساوی در نظر گرفته می‌شود و شرکت‌های بزرگ نمی‌توانند شاخص را به واسطه سرمایه زیادشان تحت تاثیر قرار دهند.

صندوق سرمایه‌گذاری (مبتنی بر شاخص) چیست؟

صندوق‌های سرمایه گذاری یکی از بهترین ابزارهای سرمایه‌گذاری برای افراد تازه‌وارد و حتی معامله‌گران فعال بازار بورس محسوب می‌شوند. در مقاله‌های قبلی به صورت کامل به انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری از قبیل صندوق قابل معامله در بورس (ETF)، صندوق مختلط و صندوق درآمد ثابت اشاره کردیم. هر کدام از این صندوق‌ها ویژگی‌های منحصر به فردی دارند و سرمایه‌گذاران با توجه به میزان ریسک‌پذیری و اهداف خود، یک یا چند مورد را انتخاب می‌کنند. در این مقاله قصد داریم به معرفی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص و مزایا و معایب آن‌ها بپردازیم.

این ویدئو را حتما ببینید!

صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص چیست؟

همان‌طور که از نام این صندوق پیدا است، هدف اصلی آن تطابق پرتفوی بورسی سرمایه‌گذار با شاخص بازار اوراق بهادار است. صندوق‌های مبتنی بر شاخص معمولا سرمایه خود را بر اساس چارچوب‌های تعریف شده در یکی از شاخص‌های مورد نظر در بازار بورس، برنامه‌ریزی و مدیریت می‌کنند. منظور از شاخص در این تعریف، الزاما شاخص اصلی بازار بورس نیست! این شاخص می‌تواند هر یک از شاخص‌های موجود در این بازار را شامل شود. معامله‌گران فقط زمانی می‌توانند در این صندوق خرید و فروش داشته باشند که یک سرمایه‌ تازه توسط سرمایه‌گذار جدید به صندوق وارد شود یا سرمایه‌ای از صندوق به دلیل خروج یکی از سرمایه‌گذاران، کم شود.

همان‌طور که اشاره کردیم، رکن اصلی در این صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شاخص مبنایی است که امور صندوق بر اساس آن، برنامه‌ریزی می‌شود. این شاخص می‌تواند شاخص طلا، مسکن یا هر شاخص دیگری باشد اما این صندوق‌ها در بازار بورس بیشتر مبتنی بر شاخص اصلی بازار یعنی شاخص سهام هستند. بر این اساس، قابل درک است که دارایی این صندوق‌ها از سهام شرکت‌های بزرگ، که بر شاخص بازار تاثیر می‌گذارند، تشکیل می‌شود.

نحوه پیدایش صندوق‌های مبتنی بر شاخص

همان‌طور که اشاره کردیم هدف اصلی در این صندوق‌ها، پیروی از یک شاخص مبنا است که در این چارچوب پرتفوی بورسی بتواند نزدیک به شاخص اصلی بازار حرکت کند. نظریه شکل‌گیری این صندوق‌ها از «فرضیه بازار کارا» الگوبرداری شده است. شخصی به نام جان بوگل (John Bogle) تلاش کرد بر اساس شاخص سرمایه گذاری چیست؟ این فرضیه اولین صندوق مبتنی بر شاخص S&P500 طراحی و راه‌اندازی کند که در این مسیر موفق بود و توانست یکی از بهترین شرکت‌های مدیریت دارایی جهان را تاسیس کند.

تفاوت صندوق‌های مبتنی بر شاخص با صندوق‌های سهامی

همان‌طور که می‌دانید نوع ترکیب شاخص سرمایه گذاری چیست؟ دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار بورس، استراتژی اصلی صندوق‌ها را تعیین می‌کند. صندوق‌های شاخصی بسیار شبیه به صندوق سهامی هستند اما تفاوت‌هایی نیز دارند. یکی از تفاوت‌های موجود بین این دو صندوق، انتخاب سهام شرکت‌های بورسی است. صندوق‌های شاخصی بنا به چارچوب‌هایی که برای آن‌ها تعریف شده، تمایل دارند دارایی خود را از سهام شرکت‌های بزرگ تشکیل دهند اما دارایی صندوق‌های سهامی بیشتر، از سهام شرکت‌هایی است که منجر به سود می‌شوند. در ضمن صندوق‌های مبتنی بر شاخص معمولا ۸۰ درصد از دارایی خود را به خرید سهام شرکت‌های بزرگ و مابقی را برای خرید اوراق قرضه، سپرده‌های با درآمد ثابت و … اختصاص می‌دهند.

صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص مناسب چه افرادی است؟

با توجه به توضیحات ارائه شده در بخش قبلی، متوجه شدیم که ریسک صندوق‌های شاخصی نسبت به صندوق‌های سهامی کمتر است. این نوع صندوق بیشتر مناسب افرادی است که به دنبال یک سرمایه‌گذاری مطمئن در بازار بورس هستند. معمولا افرادی که در صندوق‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند، زمان یا دانش کافی برای معاملات مستقیم در بازار بورس را ندارند. پس صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای این افراد بهترین گزینه هستند. صندوق مبتنی بر شاخص برای افراد تازه‌وارد در بازار بورس، گزینه مناسبی به شمار می‌آید.

مزایای صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص

1. اولین و بزرگ‌ترین مزیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص، کاهش یا حذف هزینه‌های سبدگردانی و مدیریت صندوق است. این صندوق‌ها در نهایت باید مطابق با شاخص مبنا پیشروی کنند و نیازی به برنامه‌ریزی و مدیریت خاص ندارند. با این کار تا حد زیادی در هزینه‌ها صرفه‌جویی می‌شود.
2. نقش مدیریت در این صندوق‌ها حذف می‌شود چرا که هدف یک مدیر در صندوق، کسب سود است در صورتی که در این صندوق‌ها سعی می‌شود تمام حرکات و تصمیم‌گیری‌ها به شاخص مبنا نزدیک باشد.
3. زمانی که بازار بورس در وضعیت مناسبی است یا به عبارت دیگر در بازار گاوی، صندوق‌های مبتنی بر شاخص به شکل فوق‌العاده‌ای عمل می‌کنند و سودهای خوبی برای سرمایه‌گذاران کسب می‌شود.

معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص

زمانی که اوضاع بازار مناسب نیست و به صورت مکرر درگیر نوسان‌های قیمتی می‌شود، صندوق‌های سرمایه‌گذاری انعطاف خوبی دارند و با مدیریت و برنامه‌ریزی مناسب از این شرایط سربلند خارج می‌شوند اما صندوق‌های مبتنی بر شاخص این انعطاف‌پذیری را در مقابل نوسانات بازار ندارند و ممکن است سرمایه‌گذاران را با ضرر مواجه کنند. برای نمونه می‌توان به صندوق مشترک آگاه اشاره کرد که شاخص سرمایه گذاری چیست؟ از ابتدای تاسیس در سال ۱۳۸۷ تا کنون، بیش از ۳۹ هزار درصد بازدهی داشته است و با مدیریت حرفه‌ای، توانسته است دارایی سرمایه‌گذاران را از گزند نوسانات بازار در امان نگه دارد. این صندوق به عنوان پربازده‌ترین صندوق سرمایه‌گذاری کشور شناخته می‌شود.

تعداد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص در کشورهای غربی بسیار زیاد است اما در ایران فقط سه صندوق بر این اساس فعالیت می‌کنند:

• صندوق شاخصی فیروزه (ETF)
• صندوق شاخصی کارآفرین
• صندوق شاخصی کاردان (ETF)

سخن آخر

در این مقاله به صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص پرداختیم. هدف اصلی صندوق‌های مبتنی بر شاخص این است که مطابق با یک شاخص مبنا در حرکت باشند و در نهایت، یک پرتفوی بورسی متناسب با شاخص در بازار ایجاد کنند. این صندوق‌ها نسبت به صندوق‌های در سهام ریسک کمتری دارند و گزینه مناسبی برای یک سرمایه‌گذاری امن به شمار می‌آیند.

شاخص (Index)

شاخص یک معیار آماری است که تغییرات در یک اقتصاد یا بازار بورس را نشان می‌دهد. در مورد بازارهای مالی، شاخص یک سبد فرضی از کلیه سهامی است که در آن بازار خریدوفروش می‌شود و میانگین تغییرات قیمت همه سهام را نشان می‌دهد. روش اندازه‌گیری هر شاخـص، منحصر به همان شاخـص است و نمی‌توان رقم فعلی یک شاخـص را با شاخصی دیگر مقایسه کرد؛ بنابراین برای مقایسه دو شاخـص مختلف بهتر است درصد تغییرات شاخـص‌ها را نسبت به‌روز یا ماه قبل باهم مقایسه کرد، نه عدد فعلی آن‌ها را. از شاخـص کل و سایر شاخـص‌های بورس اوراق بهادار تهران می‌توان برای سنجش عملکرد سهام و صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کرد.

توضیحات مدیر مالی در مورد شاخص

شاخص S&P یا The Standard & Poor’s 500 یکی از شناخته‌شده‌ترین شـاخص های جهان است و معیار رایج مورداستفاده برای بازارهای سهام به‌حساب می‌آید. سایر شـاخص های برجسته در جهان شامل DJ Wilshire 5000 (شـاخص کل سهام)، MSCI EAFE (شاخص سرمایه گذاری چیست؟ سهام خارجی اروپا، استرالیا، شرق دور) و Lehman Brothers Aggreghate Bond Index (شـاخص کل اوراق قرضه) است.

در بورس اوراق بهادار تهران مهم‌ترین شاخـص، شاخـص کل است. بااین‌حال شاخـص های مهم دیگری نظیر شاخص قیمت، شاخـص بازده نقدی، شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر، شاخـص ۳۰ شرکت بزرگ، شاخـص صنعت و شاخـص مالی، شاخـص بازار اول و بازار دوم و همچنین شـاخص آزاد شناور هستند. برای آشنایی با این شاخـص ها لطفاً مقاله آموزشی شاخصهای مهم بورس را بخوانید.

چون ازنظر فنی شما نمی‌توانید در یک شاخـص سرمایه گذاری کنید، صندوق های سرمایه گذاری مشترک و صندوق های قابل معامله در بورس (بر اساس شاخـص ها) به سرمایه گذاران این امکان را می‌دهند تا در اوراق بهاداری که بخش‌های وسیعی از بازار را تشکیل می‌دهند یا در کل بازار سرمایه گذاری کنند.

معادل‌ انگلیسی شاخص عبارت است از:

Index

اگر سؤال یا نظری دارید لطفاً در بخش پرسش و پاسخ سوالات مالی مطرح کنید. همین‌طور با اشتراک‌گذاری این نوشته در شبکه‌های اجتماعی شما هم در توسعه دانش مالی و سرمایه گذاری شریک شوید.