فرمول محاسبه شاخص کل بورس

شاخص کل بورس چیست؟ چه تفاوتی با شاخص هم ‌وزن دارد؟

یکی از معیارهای مهمی که از طریق تحلیل و بررسی آن می توان از جنبه های مختلفی وضعیت گذشته و اکنون بورس را ارزیابی کرد، انواع شاخص‌های بورسی است. به کمک این شاخص‌ها، حتی از طریق روش‌های نموداری (تحلیل‌های تکنیکالی) می توان روند آینده بورس را نیز پیش بینی کرد. بنابراین همانطور که شاخص کل بورس و دیگر شاخص‌های بورسی (مثل شاخص هم وزن) در تصمیم گیری‌های سرمایه گذاران نقش مهمی دارد، نوسانات آن نیز می تواند برای سرمایه گذاران از اهمیت زیادی برخوردار باشد. با توجه به اهمیت شاخص بورس در این مقاله تصمیم گرفتیم به تمامی جوانب آن بپردازیم. اما در کنار شاخص کل، شاخص دیگری وجود دارد به نام شاخص هم وزن که میتواند بیانگر واقعیت‌های دیگری از بازار باشد. با ما همراه باشید تا به تفاوت‌های شاخص کل بورس و شاخص هم وزن پی ببرید.

تعریف شاخص

شاخص در انگلیسی Index نامیده می شود که یک معیار آماری بوده و نشان دهنده تغییرات در اقتصاد و بازار بورس است. اصطلاح شاخص در بازار سرمایه، مجموعه ای از سهام است که در آن بازار معامله می شود و بیان کننده میانگین تغییرات در قیمت این سهام است. هر شاخص، برای اندازه گیری، روش منحصر به فرد خود را دارد.

در نتیجه اگر قصد مقایسه دو شاخص مختلف را دارید، بهترین روش این است که درصد تغییرات این شاخص ها را در گذشته (نسبت به روز یا ماه قبل) به جای عدد فعلی این شاخص ها مقایسه کنید.

شاخص در بورس

از شاخص کل و یا سایر شاخص ها در بازار بورس می توان در مواردی از جمله ارزیابی عملکرد سهام و یا صندوق های سرمایه گذاری بهره برد.

به عبارت ساده‌تر می توان گفت که شاخص کل بورس، دماسنج بازار سرمایه است. بطور کلی شاخص یک عدد است که برای ارزیابی عملکرد مجموعه ای از متغیرها در یک محدوده زمانی مشخص بکار برده می شود. در بازار بورس هم به دلیل وجود نمادهای مختلف معاملاتی، از شاخص کل می توان برای سنجش تغییرات در قیمت کلیه این نمادها استفاده کرد.

در بازار بورس شاخص های دیگری هم وجود دارند که سهامداران برای تصمیم گیری سرمایه گذاری می توانند از آن ها نیز بهره مند شوند. در ادامه به این شاخص ها خواهیم پرداخت. اما بطور کلی، مهمترین شاخص در بورس، همان شاخص کل است. این شاخص، تغییرات کلی قیمت‌های تمامی نمادهای معاملاتی و میانگین افزایش و یا کاهش قیمت سهام را مشخص می کند.

مثلا زمانی که گفته می شود شاخص کل 5% رشد داشته است، به این معناست که میانگین قیمت پایانی سهام‌های بورسی (این به معنی قیمت آخرین معامله نیست) در کلیه شرکت های بورسی (با در نظر گرفتن ارزش معمالات‌شان) با 5% افزایش همراه بوده است.

اگر تفاوت قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله را نمیدانید مقاله حجم مبنا را مطالعه کنید.

انواع شاخص‌های بورسی

در بورس تهران، شاخص‌های بورسی مختلفی وجود دارد که سرمایه گذاران می‌توانند با استفاده از آن‌ها تصمیمات درستی برای معاملات خود بگیرند. این شاخص ها عبارتند از:

1- شاخص کل بورس (شاخص کل قیمت)

این شاخص که همان شاخص کل بورس نامیده می شود، به TEPIX نیز شناخته می شود. همان طور که پیش تر گفته شد، بیان کننده میانگین تغییرات قیمتی در کل بازار است. همچنین به طور میانگین افزایش و کاهش قیمت سهام را در بازار بیان می کند. البته توجه داشته باشید که این شاخص با میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران متفاوت است.

علاوه بر این، این شاخص به تعداد سهام و میزان سرمایه شرکت‌ها بستگی دارد. یعنی شرکت‌های بزرگ که سهام و معاملات بیشتری دارند نسبت به شرکت های کوچک تر با میزان سرمایه و تعداد سهام کمتر، تأثیر بیشتری بر روی شاخص کل می گذارند. بنابراین به جز قیمت سهام‌های مختلف فاکتورهای دیگری در فرمول محاسبه شاخص کل وجود دارد.

2- شاخص هم‌وزن

تفاوت شاخص هم‌وزن با شاخص کل در این است که در این شاخص، کوچک و بزرگ بودن شرکت مطرح نیست. در نتیجه تاثیراتی که افزایش یا کاهش قیمت سهام این شرکت‌ها بر روی شاخص هم‌وزن می گذارند، یکسان است. در شاخص کل چنانچه بیشتر شرکت ها بازدهی منفی داشته باشند، کافی است چند شرکت بزرگ بازدهی مثبتی داشته باشند تا شاخص کل مثبت شود. در مقابل، شاخص هم‌وزن میزان بازدهی اکثر شرکت ها را بیان می کند و نه میزان سرمایه بیشتر. در واقع نوسانات مثبت و منفی در هر دو شرکت به یک میزان بر روی این شاخص مؤثر است.

تفاوت شاخص کل و شاخص هم وزن به زبان ساده

شاخص کل بورس در بعضی از روزها ممکن است منفی باشد اما اکثر سهم‌ها مثبت باشند! یا برعکس. دلیل این امر این است که برخی از سهم‌ها (که ارزش بازار بیشتری دارند) تاثیر بیشتری روی شاخص کل دارند و وقتی این سهم‌ها منفی باشند شاخص کل هم منفی میشود در حالی که ممکن است اکثر سهام‌ها مثبت باشند. به همین دلیل بسیاری از کارشناسان بر این باورن که شاخص کل نمی‌تواند بیانگر تغییرات واقعی کلیت بازار باشد.

از سال 1393 معیاری به نام شاخص هم وزن در اختیار فعالان بازار سرمایه قرار گرفت و افراد می‌توانند با استفاده از این شاخص با دقت بیشتری نسبت به ورود و خروج نقدینگی و وضعیت کلی بازار تصمیم گیری کنند.

شاخص کل میان سهام‌های بزرگ و کوچک تمایز قائل می‌شود ولی شاخص هم وزن، وزن یکسانی برای همه شرکت‌ها در نظر میگیرد.

در واقع شاخص هم وزن امتیاز بیشتر سهم‌های شاخص ساز در محاسبات شاخص کل را از آنها میگیرد. بنابراین وقتی شاخص هم وزن منفی باشد یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت‌های بازار کاهش‌ یافته است و زمانی که شاخص هم وزن مثبت باشد یعنی بیش از نصف شرکت‌های بازار مثبت است.

3- شاخص بازده نقدی

این همان شاخصی است که میانگین میزان سود نقدی پرداختی از جانب شرکت ها به سهامداران را نشان می دهد. در واقع با افزایش شاخص سود نقدی، شرکت‌ها سود نقدی بیشتری را به طور میانگین در مجامع سالیانه بین سهامداران تقسیم می‌کنند.

این شاخص برای مقایسه بازدهی بورس با سایر بازارهای مالی مناسب است.

4- شاخص قیمت و بازده نقدی

در بورس تهران، شاخص بازدهی (شاخص قیمت و بازده نقدی) TEDPIX گفته می شود. رشد 1درصدی شاخص قیمت ها به معنی رشد میانگین 1درصد قیمت‌های هر برگه سهم است. شاخص قیمت‌ها برای کسانی که می‌خواهند در کوتاه مدت از خرید و فروش سهام سود بگیرند، نسبت به شاخص کل مهم‌تر است. در واقع شاخص قیمت و بازده نقدی همان شاخص کل بورس تهران است که در اخبار و رسانه‌ها گفته می شود.

5- شاخص صنعت و شاخص مالی

شرکت های بورسی به طور کلی به دو دسته صنعتی و مالی تقسیم بندی می شوند. شرکت‌های تولیدی و صنعتی از جمله مخابرات، سیمان، پتروشیمی و خودروسازی در دسته‌ ی شرکت‌های صنعتی قرار می‌گیرند. همان طور که از نام آن پیداست، شاخص صنعتی بیانگر میانگین تغییرات قیمت در سهام شرکت های صنعتی است. از طرفی بانک‌ها، بیمه و شرکت های سرمایه گذاری در دسته ی شرکت‌های مالی قرار دارند و شاخص مالی نیز نشاندهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت هایی است که در بخش مالی فعالیت دارند.

همچنین می توان برای هر کدام از دسته های صنعتی و مالی شاخص های جداگانه‌ای در نظر گرفت. برای مثال شاخص صنعت خودروسازی، میانگین تغییرات قیمتی در سهام شرکت های خودروسازی فعال را نشان دهد.

آموزش گام به گام تحلیل بنیادی برای انتخاب سهم مناسب

برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تحلیل بنیادی روی لینک زیر کلیک کنید.

آیا میخواهید در بورس به موفقیت برسید؟ آیا نمیدانید چگونه یک سهم را از منظر بنیادی تحلیل کنید؟ نبود منبع آموزشی مناسب در زمینه تحلیل بنیادی انگیزه ای شد تا در یک کتاب آموزشی به زبانی کاملا ساده و کاربردی، به کمک تصاویر گویا و آموزش گام به گام، روش انتخاب یک سهم فرمول محاسبه شاخص کل بورس را بر اساس نکات بنیادی آموزش داده ایم. قطعا این روش آموزشی را در هیچ کجا پیدا نخواهید کرد! این کتاب الکترونیکی را به تمام کسانی که می خواهند در بازار بورس به موفقیت مستمر برسند توصیه میکنیم .

6- شاخص سهام آزاد شناور

در ابتدا لازم است به تعریف خلاصه ای از سهام شناور آزاد بپردازیم. به بخشی از سهام یک شرکت سهامی که دارندگان این سهام قصد عرضه و فروش این سهام را دارند که در آینده ای نزدیک این سهام قابل معامله هستند، سهام شناور آزاد گفته می شود.

دارندگان این سهام نمی‌خواهند با نگهداری این سهام به عنوان مدیریت شرکت تلقی شوند. در مقابل، سهامدارانی هستند که قصد فروش این سهام را نداشته و می خواهند در مدیریت شرکت مشارکت کنند. این سهامداران اصطلاحاً سهامداران راهبردی خوانده می شوند.

این بازار اختصاراً TEFIX شناخته می شود. برای محاسبه شاخص سهام شناور آزاد، همچون شاخص کل پیش می رویم. تنها تفاوتی که در این میان وجود دارد، این است که در شاخص سهام شناور آزاد، به جای استفاده از تمامی سهام، تنها از سهام شناور آزاد شرکت ها برای محاسبه شاخص استفاده می شود.

شاخص سهام شناور آزاد در واقع میانگین سود و قیمت سهام شناور آزاد تمامی شرکت ها در بازار است. هرچه سهام آزاد شناور و میزان سرمایه شرکتی بیشتر باشد، تأثیر آن شرکت در شاخص سهام شناور آزاد نیز بیشتر خواهد بود.

7- شاخص بازار اول و بازار دوم

شرکت های بورسی در بورس اوراق بهادار تهران بر اساس موارد زیر دسته بندی می شوند:

• تعداد سهامداران
• وضعیت سودآوری
• میزان سرمایه
• تعداد سهام معامله شونده توسط سهامداران حقیقی

بر اساس این مؤلفه ها، چنانچه شرکتی شرایط بهتری داشته باشد در بازار اول و سایر شرکت ها در بازار دوم دسته بندی می شوند.

شرکت های بازار اول به دو دسته‌ی تابلو اصلی و تابلو فرعی تقسیم می شوند که برای هر یک از آن ها یک شاخص وجود دارد. این شاخص ها متوسط تغییر در قیمت سهام شرکت های حاضر در این دسته ها را نشان می دهد.

8- شاخص 30 شرکت برتر بورس

این 30 شرکت بر اساس اندازه شرکت ها و ارزش روز سهام آن ها در بازار تعیین می شوند. شاخص 30 شرکت بزرگ، میانگین تغییرات در قیمت سهام این 30 شرکت بزرگ را بیان می کند. ارزش روز سهام در بازار از فرمول زیر بدست می آید:
قیمت سهام * تعداد سهام منتشرشده شرکت = ارزش روز سهام

این 30 شرکت مجموعاً کمتر از 10% از کل شرکت های بورسی هستند که بیش از 70% از ارزش بورس تهران را در اختیار دارند. به این ترتیب، تغییراتی که در قیمت سهام آن ها ایجاد می شود می تواند تأثیر بسزایی بر شاخص کل و شاخص بورس بگذارد.

9- شاخص 50 شرکت بزرگ بورسی

در این شاخص نیز 50 شرکت بزرگ بورسی بر اساس معیارهای زیر هر 3 ماه معرفی می شوند:

• بیشترین معاملات بازار در این مدت
• قابلیت نقد شوندگی بالا

شاخص 50 شرکت بزرگ، در این مدت 3 ماهه، میانگین قیمت سهام این 50 شرکت برتر را بیان می کند. به این ترتیب میزان تغییرات در سود و قیمت آن ها مشخص می شود.

شاخص‌های بورسی را کجا میتوانیم مشاهده کنیم؟

تمامی شاخص‌های بورسی را می‌توانید از سایت مدیریت فناوری بورس یا همان TSETMC مشاهده کنید. به تصویر زیر نگاه کنید. در صفحه اصلی سایت تمامی شاخص‌های بورسی مشخص است.

نکاتی که سرمایه گذاران باید در مورد شاخص کل بورس بدانند

در این قسمت به دو نکته‌ی مهم درباره شاخص بورس اشاره خواهیم کرد که تمامی سرمایه گذاران بورس باید به آن توجه کنند.

نکته اول: شاخص کل بورس یک شاخص میانگین وزنی است

زمانی که گفته می شود شاخص کل بورس افزایش یافته است، به این معنا نیست که ارزش تمامی سهام شرکت‌های بورسی افزایش یافته است. همانطور که با کاهش شاخص کل بورس، ارزش سهام تمامی شرکت ها کاهش نمی یابد. زیرا همان طور که در تعریف شاخص کل گفته شد، این شاخص میانگین بازدهی بورس را بیان می کند.

گاهی اوقات با وجود رشد چشمگیر شاخص کل بورس، قیمت برخی سهام کاهش یافته و سهامداران ضررهایی را متحمل شده اند. در مقابل، با کاهش شاخص کل بورس، تعدادی از سرمایه گذاران سعامی را در پرتفوی خود دارند که سود قابل توجهی را شامل می‌شود. در نتیجه سهامداران نباید تنها به اخبار کاهش یا افزایش شاخص کل و بدون بررسی سایر جوانب تصمیم به سرمایه گذاری در این بازار نمایند.

نکته دوم: رابطه بازدهی شاخص کل و سبد سهام یک سرمایه‌گذار

نکته بعدی که بایستی به آن توجه کرد، رابطه ی بین شاخص کل و پرتفوی است. همان گونه که در مقالات قبلی گفته شد، سرمایه گذاران بهتر است سبد سهام متنوعی را برای خرید سهام تشکیل دهند. هرچه سهام خریداری شده متنوع تر و به ترکیب شرکت‌ها در شاخص کل نزدیک تر باشد، بازدهی آن به میانگین بازدهی کل بورس که از طریق شاخص کل بیان می شود، نزدیک تر است.

اگر فردی بتواند ترکیب سهامی که در پرتفوی خود انتخاب می‌کند به طور کامل با ترکیب تمام سهام در بورس تطبیق دهد، بازدهی سهامدار نیز به طور کامل با نوسانات شاخص کل بورس برابر بوده و به طور مثال با رشد 20 درصدی شاخص، وی نیز تقریبا 20% سود خواهد داشت.

جمع بندی

در این مقاله به توضیح چیستی شاخص کل بورس پرداختیم و همچنین انواع شاخص‌های بورسی را بیان کردیم. به اعتقاد نگارنده‌ی این مقاله اگرچه شاخص‌هایی مثل شاخص هم وزن معیار بسیار خوبی برای سنجش وضعیت کلی بازار است اما به لحاظ روانی، کماکان شاخص کل بورس مهم‌ترین شاخص بورسی است که باید به آن توجه شود.

آموزش گام به گام تابلوخوانی پیشرفته در بورس

برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تابلوخوانی پیشرفته روی لینک زیر کلیک کنید.

تابلوخوانی در کنار تحلیل بنیادی و تکنیکال، بعد سوم بورس است. همه چیز در تابلوی معاملات سهم وجود دارد، اطلاعاتی که شاید در نگاه اول کسی متوجه آنها نشود اما با یادگیری تکنیک های تابلو خوانی و بازار خوانی می توانید به اطلاعات زیادی دست پیدا کنید و بر این اساس معاملات پر سودتری داشته باشید. در کتاب آموزش تابلو خوانی پیشرفته به مطالبی خواهیم پرداخت که در هیچ کلاس یا کتابی به شما آموزش نمی دهند. تکنیک هایی که حاصل سالها تجربه در بازار سرمایه است.

همه چيز درباره محاسبه شاخص بورس

روش محاسبه شاخص این روزها محل بحث فعالان بازار است. برخی بر این باورند که شاخص کل بورس تهران بیشتر خط صعودی بورس را ترسیم می‌کند، همچنین گفته می‌شود که تغییر روش محاسبه شاخص از آذر ماه ۸۷ امکان مقایسه تاریخی روند بورس را سلب کرده است.

این شاخص در ۱۱ماه نخست امسال بیش از ۱۰۰درصد رشد کرد. پرسش اینجاست که آیا فعالان بورس درست استدلال می‌کنند؟ شاخص کل بورس تهران فراز و نشیب‌های زیادی را پشت‌سر گذاشته است. در گذشته شاخص کل بورس تهران از میانگین قیمت سهام شرکت‌های بورس به دست می‌آمد و به همین دلیل تا قبل از آذر ماه سال۸۷ به شاخص کل بورس تهران شاخص قیمت هم گفته می‌شد اما از آذر ماه سال۸۷ تاکنون مولفه سود نقدی شرکت‌ها در شاخص بورس محاسبه می‌شود. در واقع شاخص بورس تهران حاصل جمع افزایش قیمت سهام و سود نقدی شرکت‌های بورس است، به همین دلیل است که به آن شاخص قیمت و سود نقدی هم می‌گویند. موضوع این است که روش محاسبه شاخص بر مبنای چنین فرمولی میزان شتاب و سرعت رشد شاخص را بیشتر نشان می‌دهد. برخی فعالان بازار سرمایه معتقدند که مدل جدید شاخص که به‌عنوان شاخص کل بورس از اواخر سال۸۷ طراحی و مورد محاسبه قرارگرفته، بیانگر واقعیت بازار نبوده و از سقوط پی‌در‌پی شاخص جلوگیری می‌کند.

بورس اوراق بهادار تهران از فروردین ماه ۱۳۶۹ اقدام به محاسبه و انتشار شاخص قیمت برمبنای عدد پایه ۱۰۰ و با نام تپیکس (TEPIX) کرد که این شاخص، نماگر تغییرات قیمت کل بازار بوده و به صورت میانگین وزنی محاسبه می‌شد.

این شاخص در آن زمان ۵۲ شرکت را دربرمی‌گرفت و درصورتی‌ که نماد شرکتی بسته بود یا برای مدتی معامله نمی‌شد، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می‌شد و تعداد سهام منتشره شرکت‌ها، معیار وزن‌دهی در این شاخص بود که این امر منجر به تأثیر بیشتر شرکت‌های بزرگ در شاخص می‌شد.

در این میان شاخص قیمت و بازده نقدی یا همان شاخص بازده کل با نماد TEDPIX از فروردین۱۳۷۷ در بورس تهران محاسبه و منتشر شده است. تغییرات این شاخص نشانگر بازده کل بورس است و از تغییرات قیمت و بازده نقدی پرداختی متأثر می‌شود. این شاخص تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را در بردارد و شیوه وزن‌دهی و محاسبه آن همانند شاخص کل قیمت (TEPIX) است و تنها تفاوت میان آن در شیوه تعدیل آنهاست، به‌طوری که شاخص قیمت و بازده نقدی علاوه بر موارد تعدیل شاخص قیمت، درصورت پرداخت سود نقدی نیز تعدیل می‌شود. علاوه بر این شاخص بازده (سود) نقدی که با نماد TEDIX منتشر می‌شود، بیانگر سطح عمومی بازده نقدی پرداختی شرکت‌هاست و مقدار آن از تقسیم پایه شاخص کل قیمت (TEPIX) بر پایه شاخص بورس (قیمت و بازده نقدی)(TEDPIX)، به دست می‌آید.

چرا محاسبه شاخص کل بورس تغییر کرد؟

شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی، شاخص صنعت، شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر شاخص تالار اصلی و فرعی از شاخص‌هایی بودند که در بورس اوراق بهادار تهران مورد محاسبه قرار می‌گرفتند ولی در راستای اجرای بند ۳ مصوبه شورای بورس و اوراق بهادار در تاریخ هشتم مرداد۸۶، مقرراتی برای تغییر در محاسبه شاخص بورس به پیشنهاد هیأت مدیره سازمان بورس ارائه شد و در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۳۸۷ در ۱۰ ماده و ۳ تبصره دستورالعمل نحوه تغییر شاخص‌های بورس یا تعریف شاخص‌های جدید تصویب شد.

بر اساس این مصوبه بود که شورای بورس اقدام به انتشار مقررات اجرایی نحوه تغییر در شاخص‌های بورس یا تعریف شاخص‌های جدید در بازار سهام کرد و همزمان با راه‌اندازی نرم‌افزار جدید معاملات موسوم به جم در روز ۱۶ آذرماه، شاخص قیمت و دیگر شاخص‌های بورسی تغییراتی نسبت به گذشته پیدا کردند، به‌طوری که شاخص بازده نقدی و قیمت از سال۸۷ به‌عنوان شاخص کل در بورس معرفی شد و در حال حاضر به جای شاخص قیمت، شاخص کل بورس به همراه شاخص صنعت، شاخص بازار اول، شاخص بازار دوم و شاخص آزاد شناور و شاخص ۳۰ شرکت بزرگ در بورس اوراق بهادار تهران محاسبه می‌شود.

شاخص قیمت که به‌عنوان شاخص قدیم بورس مطرح است در گذشته بر اساس تغییرات قیمت سهام بازار محاسبه می‌شد، به‌طوری که تغییرات تمام شرکت‌های بورسی در فرمول محاسبه شاخص کل بورس این شاخص لحاظ می‌شد اما در محاسبه فعلی شاخص قیمت از قیمت تعدیل شده استفاده می‌شود، به‌طوری که قیمت سهم پس از تقسیم سود نقدی کاهش پیدا می‌کند که در محاسبه جدید، پایه شاخص به اندازه سود تقسیم شده، تعدیل می‌شود تا تاثیری بر شاخص نگذارد. لذا شاخص قیمت تنها بر اساس تغییرات قیمت محاسبه می‌شد ولی شاخص سود نقدی اثر تقسیم سود را نیز مورد بررسی قرار می‌دهد.

به‌عنوان مثال، در محاسبه جدید شاخص درصورتی که قیمت سهام یک شرکت بورسی قبل از برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه یک‌هزار و ۲۰۰ ریال باشد و این شرکت ۲۰۰ ریال سود در مجمع تقسیم کند، در روز گشایش نماد تغییرات قیمت نسبت به مبلغ یک هزار ریال انجام می‌شود تا تاثیری در شاخص به وجود نیاید.

اما درگذشته نحوه محاسبه شاخص به گونه دیگری بود، به‌طوری که اگر سهام یک شرکت بورسی یک‌هزار و ۲۰۰ریال بود و در مجمع ۲۰۰ریال سود تقسیم می‌کرد، نماد با قیمت۱۱۰۰ ریال باز می‌شد که این امر شاخص را منفی می‌کرد. بنابراین در محاسبه جدید، تغییرات شاخص نسبت به مرز یک هزار ریال برای شرکت مذکور انجام می‌شود تا تاثیری در شاخص ایجاد نشود.

اشکالات شاخص فعلی بورس

به این ترتیب با تغییرات ایجاد شده در محاسبه شاخص بورس تهران، در شاخص فعلی، قیمت سهام یک شرکت قبل از مجمع منهای سود تقسیمی این شرکت محاسبه می‌شود که عمده‌ترین اشکال محاسبه آن در این است که امکان مقایسه شاخص با گذشته از بین رفته و نمی‌توان بر مبنای اعداد سال گذشته به یک نتیجه منطقی در مورد روند حرکت شاخص در سال‌جاری رسید.

علاوه بر این سود نقدی شرکت‌ها در زمان بازگشایی نماد سهام آنان پس از مجمع از مخرج کسر محاسبه بازدهی کسر می‌شود که سبب رشد در محاسبه شاخص می‌شود و دلیل این موضوع نیز تلاش برای جلوگیری از نزول شاخص در دوران نزول است. عدم تطابق حرکت شاخص با حرکت قیمت‌ها، سردرگمی سهامداران و کاهش اعتماد به شاخص از جمله انتقادات وارده به شاخص جدید است که این مسائل موجب شده کارکرد شاخص به‌عنوان نماگر رویه کلی بازار در پرده ابهام قرار گیرد. بر این اساس است که برخی از فعالان بازار سرمایه نسبت به نحوه محاسبه شاخص، افزایش و مقایسه آن اعتراض داشته و معتقدند که شاخص‌های قدیمی نیز باید در نرم‌افزار جدید معاملاتی بورس تعریف و برای عموم نمایش داده شوند. با واقعی‌کردن شاخص و پذیرش اشتباهات شاخص می‌توان بازار را از فشار زیاد رهانید و سرمایه‌گذاران را از نگرانی بیرون آورد.

آیا رشد شاخص ارتباطی به تغییر فرمول دارد؟

رشد شاخص بورس به تبع تغییر فرمول محاسبه، از بازده قیمت به بازده نقدی و قیمت، فارغ از منطق تغییر شاخص این سؤال را مطرح می‌کند که آیا این تغییر اساسا درست و منطقی بوده یا نه و آیا رشد اخیر شاخص بورس ارتباطی به تغییر فرمول محاسبه آن دارد؟

در این میان یکی از کارگزاران بورس نحوه محاسبه شاخص کل بورس را مورد توجه قرار داد و گفت: یکی از اشکالات محاسبه شاخص کل بورس این است که اگر ۵درصد سهام شرکت در بورس پذیرفته شده باشد، کل شرکت در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود. لذا باید شاخصی مورد محاسبه قرار گیرد که بیان‌کننده وضعیت بازار باشد. وی با بیان اینکه شاخص کل بورس با شاخص قیمت و بازده نقدی پیوند زده شده است، ادامه داد: در محاسبه شاخص قدیم زمانی که شرکت‌ها سود تقسیم می‌کردند، شاخص کاهش پیدا می‌کرد ولی شاخص جدید طوری محاسبه می‌شود که با تقسیم سود شاخص افزایش می‌یابد، به‌طوری که در حال حاضر نیمی از بازدهی بورس از ابتدای سال تاکنون به‌دلیل برگزاری مجامع و تقسیم سود نقدی است.

شاخص فعلی واقعی‌تر از شاخص قبلی است

در این میان مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار نظر دیگری دارد و معتقد است که شاخص کلی که در حال حاضر در بورس تهران محاسبه می‌شود واقعی‌تر از شاخص قبلی است. دکتر حسن قالیباف‌اصل در پاسخ به این سؤال که آیا شاخص کل بورس واقعیت‌های بازار را نشان می‌دهد یا نه گفت: شاخصی که در گذشته به نام شاخص قیمت مورد محاسبه قرار می‌گرفت، بخشی از واقعیت را نشان می‌داد که آن واقعیت فقط بازده به خاطر تغییرات قیمت بود ولی شاخص فعلی، بازده کل را نشان می‌دهد که هم شامل تغییرات قیمت و هم سود نقدی است؛ لذا شاخص کلی که در حال حاضر محاسبه می‌شود واقعی‌تر است زیرا کل واقعیت بازار را نشان می‌دهد.

رشد پی‌در‌پی شاخص فعلی

آمار روند حرکتی شاخص بورس از سال۸۳ تاکنون بیانگر واقعیت دیگری است و این موضوع را به ذهن متبادر می‌کند که شاخص جدید برای رشد طراحی شده است! به‌طوری که شاخص قدیم بورس اوراق بهادار کشور که تنها با احتساب بازده قیمت محاسبه می‌شد در بهترین حالت و بالاترین رقم خود توانست در سال۸۲ به رقم ۳هزار و ۸۰۹ واحد برسد و بعد از آن روند نزولی را طی کرد.

آمار حرکت شاخص کل بورس از ابتدای سال۸۸ و بعد از تغییر فرمول محاسبه شاخص، نشان می‌دهد که شاخص کل بورس از همان ابتدای سال روند صعودی خود را آغاز کرد و از کانال ۷هزار واحد در ابتدای سال به ۱۲هزار و ۵۳۷ واحد در پایان سال رسید. اما این پایان ماجرا نبود و روند پرشی و جهشی شاخص کل بورس طبق فرمول جدید در سال۸۹ به اوج خود رسید و این متغیر مهم اعداد ۱۳هزار، ۱۴هزار، ۱۵هزار، ۱۶هزار، ۱۷هزار و در نهایت ۱۸هزار را فتح کرد که بیشترین رکورد شاخص بورس نیز مربوط به فصل مجامع و تقسیم سود شرکت‌ها بوده است.

این حرکت در سال‌های ۹۰، ۹۱ و ۹۲ هم تکرار شد، به گونه‌ای که شاخص بورس در این سال‌ها، به‌خصوص امسال رشد فزاینده‌ای را تجربه کرد و از ۳۸هزار واحد در رکوردی بی‌سابقه به ۸۰هزار واحد رسید. همانطور که آمار نشان می‌دهد بعد از تغییر فرمول محاسبه شاخص کل، این متغیر مهم هیچ‌گاه شاهد سقوط ۵ هزار واحدی همانند سال‌های۸۳ تا ۸۷ نشده و همواره مسیر خوش و خرمی را پیموده است.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در سال گذشته نحوه محاسبه شاخص‌های اصلی بورس تهران را مورد ارزیابی قرار داده و با توجه به انتقادات وارده بر نحوه محاسبه شاخص پیشنهادهای جدیدی برای نحوه محاسبه ارائه کرده است. همچنین این مرکز اعلام کرد که با توجه به اهمیت حیاتی وجود اطلاعات در بازارهای مالی ضروری است که شاخص قیمت برای تمامی روزهای کاری بورس از تاریخ انقطاع آن در آذرماه ۱۳۸۷ تاکنون محاسبه و منتشر شود؛ لذا این مرکز پیشنهادهایی برای محاسبه شاخص ارائه کرد.

این مرکز عنوان کرد از آنجا که محاسبه شاخص برای تمامی ساعات معاملاتی دشوار است پیشنهاد می‌شود حداقل شاخص قیمت بر مبنای قیمت روزانه (قیمت آغازین، پایانی یا میانگین این دو) محاسبه شده و در اختیار فعالان بازار قرار گیرد. این کار، عملا امکان انتخاب یکی از دوشاخص قیمت یا بازده کل را برای فعالان بازار فراهم می‌کند. مدیرعامل شرکت بورس در مهرماه امسال در نشست خبری اظهار کرد: قرار است شاخص بازده نقدی منتشر شود که مستقل از شاخص کل، بازده نقدی و بازده قیمت را مورد محاسبه قرار دهد.

به گفته قالیباف‌اصل، نرم‌افزار این سیستم توسط شرکت بورس در حال تهیه است تا اطلاعات را از سیستم معاملات بگیرد زیرا سیستم معاملات بورس محاسبه شاخص را انجام می‌داد اما تنظیمات آن به شکلی بود که شاخص کل را محاسبه می‌کرد که امیدواریم با طراحی این نرم‌افزار، شرکت بورس بتواند شاخص قیمت را محاسبه کند. وی اعلام کرد:‌ به‌دنبال این هستیم تا نرم‌افزاری طراحی شود که مانند شاخص کل بتواند هر لحظه از زمان بازار مورد محاسبه قرارگیرد و اطلاعات را در اختیار بازار قرار دهد.

تقسیم سود نقدی شاخص را بالا می‌برد

حسن قالیباف‌اصل، مدیرعامل شرکت بورس در مورد اینکه آیا رشد اخیر شاخص به تغییر فرمول محاسبه آن ارتباطی دارد یا نه، گفت: در ماه‌هایی از سال سود نقدی روی رشد شاخص اثرگذار است و آن هم‌زمانی است که مجمع عادی شرکت‌ها برگزار می‌شود و شرکت‌ها سود نقدی تقسیم می‌کنند ولی زمانی که مجمع برگزار نمی‌شود، شاخص قیمت هر تغییری کند، شاخص کل نیز همانقدر دچار تغییر می‌شود. وی اضافه کرد: لذا تقسیم سود نقدی که در شاخص بورس اثرگذار است فقط مربوط به ماه‌هایی از سال و معمولا در تیر ماه و فصل مجامع شرکت‌هاست و در مابقی ماه‌های سال این موضوع تاثیری روی شاخص کل بورس ندارد. قالیباف‌اصل در ادامه تاکید کرد: شاخص اصلی بورس همان شاخص کل است که شاخص کاملی بوده و در آینده نیز نحوه محاسبه آن تغییری نمی‌کند.

شاخص بازار بورس را بیشتر بشناسیم

شاخص بازار سهام وسیله و معیاری برای اندازه‌گیری وضعیت بخشی از بازار می‌باشد. که این عدد و معیار نشان دهنده روند عمومی قیمت سهام شرکت های فعال پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار می‌باشد. در این مقاله قصد داریم شاخص را به عنوان یکی از ابزارهای بررسی وضعیت کلی بازار بورس معرفی کنیم. بطور کلی شاخص به معنی معیاری برای اندازه گیری موضوعی در واحد زمانی مشخص مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شاخص معیاری قابل فرمول محاسبه شاخص کل بورس اندازه‌گیری و آماری می‌­باشد که تغییرات کلی بازار را نشان می­‌دهد و همچنین شامل تغییرات در پرتفویی از سهام بورس می‌­باشد.

برای نشان دادن وضعیت کلی بازار بورس از نمونه‌ای کوچک برای نشان دادن کل بازار استفاده می‌کنیم زیرا زیرنظر گرفتن و ردیابی هر اوراق معاملاتی کاری دشوار و البته زمانبر است.

هر کدام از شاخص های معرفی شده در بازار روش اندازه‌گیری منحصر به فردی دارد و نباید عدد یک شاخص را با شاخص دیگر مورد مقایسه قرار داد، به همین دلیل می‌گوییم شاخص ها با یکدیگر قابل قیاس نیستند.

به بیانی دیگر هر شاخص تفسیر و تحلیلی از تغییرات خود را به نمایش می‌گذارد. بنابراین شما به عنوان یک تحلیل گر بهتر است عدد یک شاخص را نسبت به عدد همان شاخص در سال، ماه، هفته و یا روز قبل مورد بررسی قرار دهید تا تحلیل شما از استاندارهای لازم برخوردار باشد.

تاثیر شرکت ها در تغییر عدد شاخص متفاوت می‌باشد. شرکت های بزرگتر با سرمایه بالاتر تاثیر بیشتری در تغییر عدد شاخص دارند. به همین ترتیب شرکت های کوچکتر با سرمایه پایین‌تر تاثیر کمتری در تغییر عدد شاخص دارند. به عنوان مثال تاثیر شرکت فولاد مبارکه اصفهان با شرکت تامین ماسه ریخته گری کاملا متفاوت می‌باشد.

شاخص بازار را می‌توان با توجه به کاربرد آن بازار و کارایی‌ای که مطرح می‌شود، تعریف و محاسبه نمود.

سرمایه گذاران بازار بورس باید به دو نکته توجه کنند:

نکته شماره یک:

افزایش شاخص کل بطورکلی به معنی سودآور بودن کل شرکت ها در آن روز کاری نیست. در روزی که شاخص کل در حال افزایش است شرکت هایی وجود دارند که در آن‌ها کاهش قیمت اتفاق افتاده است. و نیز کاهش شاخص کل هم به معنی زیان در کل سهام موجود و فعال در بورس نمی باشد.

نکته شماره دو:

یکی از اساسی ترین نکاتی که در مدیریت سبد وجود دارد این است که سرمایه گذاران باید از هر صنعتی یک سهم از آن صنعت را در سبد خود داشته باشند و خریداری نمایند.

فرمول محاسبه شاخص بازار بورس به شکل زیر است:

تورم به عنوان یکی از عوامل افزایش در سطح کلی قیمت ها شناخته می شود. برای محاسبه دقیق این معیار ابتدا باید سطح عمومی قیمت ها را مورد ارزیابی قرار دهیم.

سطح عمومی قیمتها با شاخص قیمت بدست می آید. برای درک بهتر باید بگوییم شاخص قیمت میانگین وزنی قیمتها از سبد از سبد انتخابی کالا ها و خدمات مرتبط با قیمت های آنها در یک سال پایه است.

برای ایجاد یک شاخص قیمت از سال پایه شروع می‌کنیم، سپس نمونه ای را به نمایندگی از کالاها و خدمات در نظر گرفته می‌گیریم. سپس قیمت هریک از کالا یا خدمات را برای سال پایه و قیمت فعلی بدست می آوریم و مورد محاسبه قرار می‌دهیم.

نسبت هزینه‌های سبد کالا در قیمت های فعلی به هزینه در قیمت های سال پایه را به عنوان شاخص قیمت در نظر می‌گیریم.

حال به محاسبه ارزش بازار سبد برای سال ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ می‌پردازیم:

$۲۵۰=$۵۰+$۱۰۰+$۱۰۰=(۱۰۰*$۰٫۵۰)+ (۵*$۲۰)+ (۱۰*$۱۰)= سبد بازار برای سال ۲۰۰۶

$۳۰۰=$۵۵+$۱۲۵+$۱۲۰=(۱۰۰*$۰٫۵۵)+ (۵*$۲۵)+ (۱۰*$۱۲)= سبد بازار برای سال ۲۰۰۷

قابل ذکر است که مقادیر مشابه برای هر دو محاسبه مورد استفاده قرار گرفته است.

مطمعنا قیمت کالا در طول سال تغییر خواهد کرد، این مقادیر رو ثابت حفظ می‌کنیم تا اثر تغییرات قیمت را بتوانیم مشاهده کنیم.

نحوه محاسبه شاخص قیمت، قیمت سبد بازار، نرخ بهره سالانه تقسیم بر قیمت سبد بازار هر سال پایه می‌باشد. سپس عدد بدست آمده را در صد ضرب می‌کنیم.

زمانی‌که می‌خواهیم شاخص قیمت را برای سال ۲۰۰۷ بدست آوریم، سال ۲۰۰۶ را به عنوان سال پایه در نظر می‌گیریم.

توجه داشته باشید شاخص قیمت برای سال پایه همواره ۱۰۰است زیرا سبد بازار در سال پایه به خودش تقسیم می‌شود. (مقدار ۱ را به شما خواهد داد). و ضرب در ۱۰۰ منجر می‌شود عدد را بصورت درصدی به شما ارائه کند.

سایر شاخص های بازارهای فعال مالی

میانگین صنعتی داوجونز یک شاخص اقتصادی در بازار آزاد محسوب می‌گردد که وال استریت ژورنال آن را منتشر می‌کند.

این شاخص شامل ۳۰ سهام برتر بازار بورس نیویورک است. که یک شاخص موزون قیمتی محسوب می‌گردد.

به بیانی دیگر در این شاخص سهام با قیمت های بالاتر وزن بیشتری در تغییر عدد شاخص دارند.

تاریخچه به وجودآمدن این شاخص به این شکل می‌باشد که در شروع کار داو، چالز داو میانگینی را با اضافه کردن قیمت ۱۲ سهم داو و تقسیم آنها بر ۱۲ بدست آورد.

با گذشت زمان نکات دیگری مانند ادغام وتجزیه سهم به این شاخص اضافه گردید و در فرمول شاخص مورد استفاده قرار گرفت.

زمانیکه یکی از آن تغییرات اتفاق بیفتد مقسوم علیه داو تنظیم می‌شود بنابراین ارزش خالص تغییر نمی‌کند و تاثیر نمی‌گیرد. به همین علت شاخص داو در سطح ۱۷۰۰۰ ثابت مانده است این درحالیست که جمع کل قیمت سهام جز نزدیک به آن تعداد نیست.

شاخص بازار سهام نزدک:

نزدک یک بازار سهام در آمریکا محسوب می‌گردد. نزدک مرکب یکی از مهم‌ترین شاخص های بازار سهام آمریکاست که بیش از ۴۰۰۰سهام آمریکایی و غیر آمریکایی را در برمی‌گیرد.

شاخص بازار سهام اس اند پی:

اس اند پی ۵۰۰ لیستی از ۵۰۰سهام برتر در بازار بورس نزدک و نیویورک است.

شاخص بازار سهام فرو چون:

فروچون ۵۰۰، به عنوان یک شاخص برای ۵۰۰ شرکت از بزرگ‌ترین شرکت های آمریکایی از لحاظ درآمد زایی می‌باشد. این لیست و شاخص توسط نشریه فروچون بطور سالانه تهیه و اعلام می‌شود.

همراهان عزیز کالج تی بورس می‌توانند سوالات، نظرات و پیشنهادات خودرا در خصوص “شاخص و کاربرد آن” در همین قسمت درج نمایند.

شاخص های بورس تهران و انواع آن

شاخص کل تهران چیست، شاخص قیمت، تپیکس، شاخص نقدی و .

در مطلب پیش رو می خواهیم به بررسی انواع شاخص های بورس تهران و ذکر اهمیت و ضرورت توجه به آنها بپردازیم. در ادامه انواع شاخص های بورس تهران را معرفی خواهیم کرد و شیوه محاسبه و تفسیر هر کدام از آنها را نیز برای شما شرح خواهیم داد.

شاخص بورس چیست؟

انواع شاخص های بورس تهران در واقع سبدهایی فرضی متشکل از تمام سهم هایی هستند که در بورس خرید و فروش می شوند. انواع شاخص های بورس تهران در بر گیرنده سهام تمام شرکت های پذیرفته شده در بورس هستند و روند عمومی تغییرات قیمت آنها را بازتاب می کنند.

هرچه اندازه یک شرکت بزرگتر باشد وزن سهام آن در شاخص های بورس تهران بیشتر خواهد بود و تأثیر بیشتری بر شاخص خواهد گذاشت. شاخص های بورس تهران نشان دهنده وضعیت کلی بورس هستند و تغییرات آنها ریشه در وضع و حال کلی اقتصاد در آن برهه بخصوص دارد.

این شاخص ها به طور ویژه ای مورد توجه معامله گران و فعالان بازار بورس هستند و می توانند یک دید کلی نسبت به وضعیت بازار ارائه دهند. در واقع می توان با بررسی وضعیت فعلی یک شاخص و مقایسه آن با وضعیت های پیشین و داده های تاریخی، آینده بازار را تا حدودی پیشبینی کرد.

هر شاخص بورسی به شیوه خاص خود محاسبه می شود. شاخص های بورس تهران انواع مختلفی دارند که هر کدام هدف خاصی را در بازار بورس دنبال می کنند. توجه کنید که برخی از این شاخص ها ممکن است کل بازار را در خود جای ندهند و صرفا در بر گیرنده بخش خاصی از بازار بورس باشند.

در ادامه به معرفی انواع شاخص های بورس تهران می پردازیم.

بررسی انواع شاخص های بورس تهران

هشت شاخص اصلی بورس اوراق بهادار تهران که به طور گسترده مورد استفاده و مبنای تحلیل قرار می گیرند عبارتند از: شاخص قیمت، شاخص درآمد کل، شاخص بازده نقدی، شاخص آزاد شناور، شاخص سی شرکت بزرگ، شاخص پنجاه شرکت فعال تر، شاخص صنایع، و شاخص بازار اول و دوم.

در زیر به هرکدام از این شاخص ها به تفصیل خواهیم پرداخت.

شاخص قیمت یا تپیکس (TEPIX)

شاخص تپیکس که با عنوان شاخص قیمت بورس تهران نیز شناخته می شود یکی از مهمترین شاخص های بورس تهران است. شاخص تپیکس، قیمت سهام تمام شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران را در بر می گیرد و در صورتی که نماد یک شرکت خاص بسته باشد یا اینکه برای مدتی مورد معامله قرار نگیرد قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می گردد.

معیار وزن دهی در این شاخص، تعداد سهام منتشره شرکت ها می باشد که این امر موجب می شود تا شرکتهای بزرگتر، تأثیر بیشتری بر روی این شاخص داشته باشند.

شاخص تپیکس از طریق تقسیم “ارزش جاری سهام منتشره شرکت ها” بر “ارزش پایه سهام منتشره شرکت ها” محاسبه می شود. لازم به ذکر است که این عدد در نهایت ضربدر 100 می شود. منظور از ارزش جاری سهام منتشره، قیمت فعلی سهام ضربدر تعداد سهم منتشره است و ارزش پایه نیز از طریق ضرب قیمت در سال پایه و تعداد سهام به دست می آید.

شاخص قیمت همانطور که از نامش پیداست می بایست بیانگر روند عمومی قیمت و تغییرات آن باشد و نباید از پارامترهای دیگر تأثیر بگیرد. از آنجا که شاخص تپیکس علاوه بر قیمت از تعداد سهام منتشره شرکت ها نیز تأثیر می پذیرد، می بایست در صورت تغییر در تعداد سهام منتشره که غالبا از طریق افزایش سرمایه از محل آورده نقدی ناشی می شود، تعدیلاتی در محاسبه آن انجام شود تا تغییرات تعداد سهام، عدد نهایی شاخص را تحت تأثیر قرار ندهد. برای این منظور معمولا ارزش پایه سهام منتشره را نیز بر حسب تعداد سهم منتشره جدید محاسبه می شود.

شاخص قیمت و بازده نقدی یا تدپیکس (TEDPIX)

شاخص تدپیکس که با نام “شاخص قیمت و بازده نقدی” یا شاخص کل تهران نیز شناخته می شود از ابتدای سال 1377 در بورس تهران رواج یافته است. این شاخص جهت سنجش بازده کل بورس به کار می رود که هم از تغییرات قیمت و هم از بازده پرداختی اثر می پذیرد.

شاخص تدپیکس در بر گیرنده سهام تمام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد و شیوه محاسبه آن نیز همانند شاخص تپیکس است. تنها تفاوت در این است که این شاخص در زمان پرداخت سود نقدی تعدیل می شود. در واقع شاخص تدپیکس میزان بازده کل به دست آمده از سرمایه گذاری را نشان می دهد: یعنی سود نقدی + سود سرمایه ای. درحالیکه شاخص تپیکس یا شاخص کل تنها بازده به دست آمده از تغییرات قیمت یا همان سود سرمایه ای را بازتاب می دهد.

شاخص بازده نقدی یا تدیکس (TEDIX)

شاخص تدیکس یا همان شاخص بازده نقدی به منظور نشان دادن سطح عمومی بازده نقدی پرداخت شده توسط شرکت ها محاسبه می شود و از تقسیم “شاخص قیمت” بر “شاخص قیمت و بازده نقدی” به دست می آید. یعنی شاخص تپیکس تقسیم بر شاخص تدپیکس مساوی است با شاخص تدیکس!

این شاخص صرفا بیانگر سود نقدی حاصل از سرمایه گذاری می باشد. شاخص تدیکس بیشتر مورد توجه سرمایه گذارانی است که خیلی مایل به خرید و فروش مدام سهام نیستند و نمی خواهند تن به ریسک افزایش و کاهش قیمت سهام بدهند. این سهامداران در دسته سرمایه گذاران محافظه کار قرار می گیرند و صرفا می خواهند در موعد مقرر سود سالانه ناشی از سرمایه گذاری شان را دریافت کنند. همچنین این شاخص در اخذ تصمیمات راهبردی، کمک زیادی به اینگونه سرمایه گذاران خواهد کرد.

شاخص صنایع

شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در صنایع مختلفی طبقه بندی می شوند و برای هر کدام از این صنایع نیز شاخص قیمت به تفکیک محاسبه و منتشر می شود. روش محاسبه شاخص صنایع نیز عینا مشابه با شاخص تپیکس می باشد. همچنین شرکت های بورسی به دو نوع کلی شرکت های صنعتی و واسطه گری های مالی تقسیم می شوند که برای هر یک از این دو گروه نیز دو شاخص قیمت با نام های شاخص مالی و شاخص صنعت محاسبه و منتشر می شود.

شاخص پنجاه شرکت فعال تر

این شاخص، سطح عمومی قیمت های پنجاه شرکت فعال تر بورس را نشان می دهد و به دو روش محاسبه می شود.

روش اول میانگین گرفتن ساده است و روش دوم نیز مشابه محاسبه شاخص تپیکس می باشد. یعنی اندازه شرکت ها نیز از طریق در نظر گرفتن تعداد سهام منتشره آنها در محاسبه شاخص لحاظ می شود.

انتخاب این پنجاه شرکت که در دوره های سه ماهه صورت می گیرد بر اساس تعداد روزهای داد و ستد انجام می شود. شرکت بورس اوراق بهادار تهران ملاک انتخاب این پنجاه شرکت را میزان نقدشوندگی سهام آنها و فعالیت شرکت ها تعیین نموده است.

به بیان دیگر هرچه سهام یک شرکت، بیشتر مورد معامله قرار گیرد شانس آن برای ورود به شاخص پنجاه شرکت فعال تر بیشتر خواهد بود.

شاخص TEFIX

این شاخص که بیشتر با عنوان شاخص آزاد شناور شناخته می شود جهت پیگیری رفتار قسمتی از بازار به کار می رود که از قدرت نقدشوندگی بالاتری برخوردار است.

سهام شناور آزاد یا همان Free Float به بخشی از سهام یک شرکت اطلاق می شود که دارندگان آن و معامله گران بازار بورس آماده خرید و فروش آن هستند و انتظار می رود در آینده ای نزدیک این بخش از سهام مورد معامله قرار گیرد. در واقع دارندگان سهام شناور آزاد قصد دارند به زودی سهامشان را به فروش برسانند و نمی خواهند با حفظ آن سهام در مالکیت شرکت مورد نظر مشارکت داشته باشند.

شاخص آزاد شناور دقیقا مشابه با شاخص تپیکس محاسبه می شود با این تفاوت که در محاسبه آن فقط سهام شناور آزاد، مورد استفاده قرار می گیرد.

شاخص بازار اول و دوم

شرکت های بورسی در بورس اوراق بهادار تهران بر اساس میزان سرمایه، تعداد کل سهامداران، وضعیت سودآوری، عدم وجود زیان انباشته، میزان سود نقدی پرداختی و… به دو نوع بازار اول و دوم تقسیم می شوند.

برای هر یک از این دو گروه شرکت ها، شاخص قیمت به طور جداگانه محاسبه می شود که با نام های شاخص بازار اول و شاخص بازار دوم شناخته می شوند. با اینکه به این دو شاخص در میان انواع شاخص های بورس تهران توجه کمتری می شود اما از اهمیت خاص خود برخوردارند.

برای مثال اگر شاخص بازار دوم وضعیت بهتری در مقایسه با شاخص بازار اول داشته باشد و با سرعت و شتاب بیشتری افزایش یابد به این معنی خواهد بود که ظرفیت رشد در بازار دوم بیشتر است و بازده مورد انتظار سهام شرکت های کوچک از بازده سهام شرکت های بزرگتر بالاتر خواهد بود.

شاخص سی شرکت بزرگ

این شاخص که یکی از جدیدترین انواع شاخص های بورس تهران است در سال 1389 برای اولین بار مورد استفاده فرمول محاسبه شاخص کل بورس قرار گرفت. در محاسبه این شاخص سهام سی شرکت بورسی دارای بیشترین ارزش به کار گرفته می شوند و روش محاسبه از طریق میانگین وزنی می باشد. یعنی تعداد سهام منتشره نیز علاوه بر قیمت سهام در محاسبه دخیل می شوند. همچنین شاخص سی شرکت بزرگ فقط سهام شناور آزاد این شرکت ها را در محاسبه مورد استفاده قرار می دهد و لازم است که درصد سهام شناور آزاد آنها از 10 درصد کل سهام کمتر نباشد.

مزیت شاخص سی شرکت بزرگ نسبت به شاخص قیمت این است که اولا به مهمترین و اثرگذارترین شرکت های بورسی می پردازد و شرکت هایی را که ممکن است اطلاعات ناهمگون و غلط اندازی برای تحلیلگر داشته باشند را حذف می کند. ثانیا سهام تحت مالکیت سهامداران راهبردی را نادیده می گیرد. سهامداران راهبردی آن دسته از سهامداران هستند که می خواهند سهامشان را حفظ کنند و قصد فروش آن را ندارند.

وارد کردن سهام تحت مالکیت این سهامداران باعث خواهد شد نتایج و تفسیرهایی که از شاخص ها می شود تا حدودی به سمت ناکارآمدی میل کند. چرا که این دسته از سهامداران نقشی در فعل و انفعالات کنونی بازار ندارند.

تفسیر شاخص های بورس

اما انواع شاخص های بورس تهران به چه کار می آیند؟ چه نتایجی می شود از آنها گرفت و چگونه می شود آنها را تفسیر کرد؟

ایده بنیادی در این خصوص این است که گذشته، چراغ راه آینده است. همانطور که در پیشبینی قیمت آینده یک سهم، رو به داده های آماری در خصوص روند حرکت قیمتی آن در گذشته می آوریم تا با تحلیل آنها به دیدی هوشمندانه راجع به وضعیت آینده آن سهم برسیم، برای پیشبینی وضعیت کلی بازار نیز می بایست به اطلاعات مربوط به انواع شاخص های بورس تهران مراجعه کنیم. اما برای تحلیل و تفسیر هر کدام از انواع شاخص های بورس تهران ابتدا باید بدانید که آن شاخص بیانگر چیست و چه چیزی را نشان می دهد.

نکته کلیدی در تحلیل انواع شاخص های بورس تهران این است که اساسا میزان تغییرات آنها برای ما حائز اهمیت است نه خود عدد شاخص. نکته دیگر این است که افزایش یک شاخص لزوما به معنی سودآوری سهام همه شرکت های در بر گیرنده آن شاخص نیست. همچنین کاهش آن نیز به معنی زیانبار بودن تمام سهم ها نخواهد بود.

در تفسیر تغییرات یک شاخص همواره باید جزئیاتی که سبب این تغییرات شده اند را نیز لحاظ کنیم. به عنوان مثال ممکن است یک شرکت بزرگ با سقوط فاجعه بار ارزش سهام خود روبرو شده باشد. در اینصورت به احتمال زیاد شاخص کل بورس با کاهش مواجه خواهد شد درحالیکه ممکن است اتفاقا سایر شرکت ها روندی مثبت را طی کرده باشند.

همچنین در تحلیل و تفسیر انواع شاخص های بورس تهران باید بدانیم که به دنبال چه چیزی هستیم. آیا سود نقدی برایمان ملاک است یا سود سرمایه ای؟ آیا سبد سهام مان از شرکت های بازار اول تأثیر بیشتری می پذیرد یا شرکت های بازار دوم؟ آیا جزو سهامداران راهبردی هستیم یا به خرید و فروش مداوم سهام اشتغال داریم؟ هر کدام از این موارد نیازمند شیوه تحلیل متفاوتی است.

شاخص کل بورس چیست؟ همه چیز به زبان ساده

کلمه شاخص در کل به معنای نمودار یا نشان­ دهنده یا نماینده می ­باشد. شاخص کمیتی است که نماینده چند متغیر همگن می­باشد و وسیله ­ای برای اندازه­ گیری و مقایسه پدیده­ هایی است، که دارای ماهیت و خاصیت مشخصی هستند که بر مبنای آن می ­توان تغییرات ایجاد شده در متغیرهای معینی را در طول یک دوره بررسی نمود.

محاسبه شاخص برای هر شرکت، صنعت یا گروه یا دسته امکان­پذیر است و می­توان آن را محاسبه نمود. برای محاسبه شاخص، یک سال را به عنوان سال مبنا یا پایه فرض ­کرده و پس از تقسیم ارزش جاری بر ارزش مبنا (ارزش سال پایه) آن را در عدد 100 ضرب می­ کنیم. عدد به­ دست آمده شاخص آن گروه یا دسته مورد نظر را به ما نشان می­ دهد. در هر بازار بورس اوراق بهاداری می­توان بنا بر احتیاج و کارایی شاخص ­های زیادی را تعریف و محاسبه نمود. در تمام بورس­ های دنیا نیز شاخص­ های زیادی برای گروه ­ها و شرکت­ های مختلف محاسبه می­شود.

تعریف شاخص بورس به زبان ساده

شاخص کل قیمت یکی از اصلی ­ترین شاخص­ های بورس­ اوراق بهادار­ تهران است که روش محاسبه آن بر اساس فرمول لاسپیرز می­ باشد. شاخص کل قیمت در بورس تهران برای سه گروه محاسبه می­ شود که عبارتند از:

• شاخص قیمت کل بازار: که در محاسبه آن قیمت سهام تمام شرکت­ های معامله­ شده تأثیر داده می­شود.
• شاخص قیمت تالار اصلی (شاخص بازار اول): که در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکت­ های معامله شده در تابلو اصلی تأثیر داده می­شود .
• شاخص قیمت تالار فرعی (شاخص بازار دوم): که در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکت ­های معامله شده در تابلوی فرعی تأثیر داده می­شود.

ویژگی های شاخص کل قیمت در بازار بورس

عبارتند از:

• موزون بودن: بدین­ معنا که چون در محاسبه آن ارزش سهام در تعداد سهام منتشره ضرب می­گردد پس تغییرات قیمت سهام بر اساس تعداد سهام منتشرشده شرکت ­ها در شاخص تأثیرگذار است. یعنی هر چقدر تعداد سهام منتشره شرکت بیشتر باشد تغییرات قیمت سهم مورد نظر تأثیر بیشتری بر روی شاخص خواهدگذاشت.
• جامع بودن: این شاخص به لحاظ اینکه براساس تغییرات سهام تمام شرکت­ های پذیرفته­شده در بورس اوراق بهادار محاسبه می­گردد لذا خصوصیت جامع­بودن را دارا است.
• در دسترس بودن: شاخص کل قیمت به لحاظ اینکه به­صورت لحظه­ای توسط سازمان بورس اوراق بهادار محاسبه و در اختیار افراد قرار می­گیرد لذا دارای خصوصیت دردسترس­بودن می­باشد. شاخص کل قیمت در موارد ذیل تعدیل می ­گردد و در حقیقت تغییرات ناشی از موارد ذیل در مقدار شاخص اثری ندارد .
• ورود و خروج شرکت­ ها: به هنگام ورود و خروج شرکت­ ها به دلیل افزایش یا کاهش ارزش جاری سهام اصولاً ارزش پایه سهام تعدیل می­گردد تا تغییری در عدد شاخص حاصل نشود. به­عبارتی با افزایش صورت کسر در مخرج آن تغییری می­دهند تا حاصل تقسیم صورت بر مخرج تغییر نکند.
• افزایش سرمایه از طریق آورده و یا مطالبات سهام­داران: به­علت اینکه با افزایش سرمایه از طریق آورده و یا مطالبات سهام­داران ارزش جاری سهام افزایش می­یابد لذا در این موارد نیز ارزش پایه سهام باید به­گونه­ای تعدیل­گردد تا تغییری در عدد شاخص حاصل نگردد.
• ادغام شرکت­ ها: در صورت ادغام دو یا چند شرکت در هم نیز می­بایست در ارزش پایه سهام تغییر داده شود تا عدد شاخص تغییری نکند.

ولی در برخی موارد نیازی به تعدیل شاخص نمی­باشد که این موارد عبارتند از:

افزایش سرمایه از محل اندوخته: زیرا در این حالت همان مبلغ اندوخته که متعلق به سهام­داران بوده به­صورت سهام جدید به آن‌ها داده می­شود. پس تغییری در حقوق صاحبان سرمایه اتفاق نیفتاده لذا در این حالت نیازی به تعدیل شاخص نیست.

تجزیه و تجمیع سهام: در این حالت نیز تنها تعداد سهام منتشره تغییریافته و چون به تناسب آن قیمت سهم نیز تغییر می­یابد لذا نیازی به تعدیل شاخص نیست. البته لازم به ذکر است که در ایران عملاً این کار امکان­پذیر نیست و ارزش اسمی هر سهم بطور ثابت 1000 ریال می­باشد.

پرداخت سود نقدی: در این حالت نیز چون اصولاً به تناسب پرداخت سود نقدی قیمت سهام نیز کاهش می­ یابد لذا نیازی به تعدیل عدد شاخص نیست.

این شاخص نشان­ دهنده تغییرات قیمتی و بازده نقدی سهام در بورس اوراق بهادار می ­باشد به­ عبارتی نشان­ دهنده تغییرات بازدهی کل سرمایه­ گذاری در بورس اوراق بهادار می ­باشد و بوسیله آن می ­توان فرصت سرمایه­ گذاری در بورس اوراق ­بهادار را با دیگر بازارها مقایسه نمود .

از تفاضل منطقی شاخص قیمت و بازده نقدی از شاخص قیمت به­ دست می­آید و نشان­ دهنده تغییرات بازده نقدی سهام می­باشد.

فرمول محاسبه آن همانند محاسبه شاخص­ کل می­ باشد و نشان­ دهنده تغییرات در ارزش سهام شرکت ­های صنعتی می­باشد و برای هر صنعت بطور جداگانه محاسبه می­گردد .

فرمول محاسبه آن همانند محاسبه شاخص­ کل می­باشد و نشان­دهنده تغییرات در ارزش سهام شرکت­ های سرمایه­ گذاری می­ باشد.

فرمول محاسبه آن همانند محاسبه شاخص کل قیمت می­باشد و برای هر شرکتی بطور جداگانه محاسبه می­ گردد و برای محاسبه آن شاخص هر شرکتی را در بدو ورود 100 تعیین نموده­اند.

شاخص 50 شرکت برتر در بازار بورس

الف) به روش میانگین ساده معمولاً هر سه ماه یکبار 50 شرکت برتر در بورس اوراق بهادار معرفی
می­ گردند. این شاخص نشان­ دهنده میانگین قیمت سهام 50 شرکت برتر می­ باشد. محاسبه این شاخص به روش محاسبه شاخص داو جونز می­ باشد. به ­عبارتی در این محاسبه تعداد سهام منتشره شرکت تأثیر داده نمی ­شود و تنها از جمع قیمت سهام 50 شرکت تقسیم بر تعداد آن‌ها (تعدیل شده) به‌دست می­آید.

این شاخص در موارد ذیل باید تعدیل شود. یعنی عدد 50 در مخرج را باید به گونه ­ای تغییر داد تا تأثیر تفاوت قیمت بر شاخص به خاطر موارد ذیل خنثی گردد. مواردی که شاخص مذکور تعدیل می­ شود عبارتند از: 1- در صورت افزایش سرمایه به هر روشی (چه آورده و چه اندوخته)، 2- ورود و خروج شرکت­ ها از لیست 50 شرکت برتر در پایان هر سه ماه، 3- تجزیه و تجمیع سهام (که فعلاً در ایران امکان­پذیر نیست).

ب) به روش میانگین موزون این شاخص نیز بوسیله تغییرات ارزش سهام 50 شرکت برتر محاسبه می­ شود ولی طرز محاسبه آن به روش میانگین موزون (روش لاسپیرز) می ­باشد و تعداد سهام منتشره شرکت ­ها در محاسبه آن تأثیرگذار است.

مطالب زیر را حتما مطالعه کنید

انواع صندوق های سرمایه گذاری موجود در ایران

انواع استراتژی های صندوق های سرمایه گذاری

روانشناسی سرمایه گذاری و تحلیل رفتار سرمایه گذاران

انواع صندوق های سرمایه گذاری و نکات بسیار مهم

چگونه سرمایه گذاری کنیم؟ استراتژی های سرمایه گذاری

ریسک های سرمایه گذاری در بازار بورس را بشناسید.

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.

درباره فرا استراتژی

بزرگ ترین مارکت تخصصی بورس
آموزش بورس، استراتژی معاملاتی، آموزش تحلیل تکنیکال و استفاده از تجربه بیش از 15 سال معامله گری، برنامه نویسی اکسپرت، طراحی ربات های معامله گر هوش مصنوعی با تیم متخصص و اینکاره .

فهرست منو

شگفت زده شوید!

با ما در ارتباط باشید

• آدرس: تهران
• تماس: 09033363646
• ایمیل: [email protected]

اعتماد به ما

تمامی حقوق برای سایت فرا استراتژی محفوظ می باشد.

مشاوره تلفنی رایگان

در صورت نیاز به مشاوره می توانید فرم را تکمیل نمایید و یا با ما در ارتباط باشید.