انواع اوراق مشارکت

2. اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام. بر خلاف آنچه در مورد اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام گفته شد، قانون گذار با وجود اقتباس از مقررات لایحه قانونی 1347 در ایجاد اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام، رژیم حقوقی این اوراق را از اوراق قرضه قابل تعویض با سهام جدا کرده و دست به ابداعی زده که به سبب اینکه خلاف منطق است موجب عدم رغب ناشرین و عدم رجوع عموم برای خرید این گونه اوراق شده است. توضیح مطلب این است که در لایحه قانونی 1347، خرید اوراق قرضه قابل تعویض با سهام، در صورت تمایل صاحب ورقه، موجب سهامدار شدن او در شرکت ناشر می شد، همان طور که در مورد اوراق قرضه قابل تدیل به سهام شرکت مصداق داشت و در مورد اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام در حال حاضر دارد. قانون گذار فعلی راه حل عجیبی پیش بینی کرده است که معلوم نیست چگونه قابل اعمال است. در واقع، به موجب ماده 29 آیین نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت که در اجرای ماده 6 قانون اخیرالذکر وضع شده است: «اوراق مشارکت ممکن است قابل تعویض با سهام سایر شرکتهای پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار باشد. در این صورت ناشر مؤظف است حداقل به میزان اوراق مشارکت قابل تعویض، موجودی سهام شرکتهای مذکور را تا سر رسید نهایی اوراق مشارکت نگهداری کند» مفهوم این ماده این است که شرکت ناشر الزامی به افزایش سرمایه خود و نیز صدور سهام جدید برای تعویض با اوراق مشارکت متقاضیان تعویض ندارد. کافی است که شرکت سهامی در دیگر شرکتهای حاضر در بورس داشته باشد؛ هرگاه، صاحب ورقه اراده کرد سهام مزبور را در مقابل تسلیم اوراق مشارکت به صاحبان این اوراق منتقل می کند. با این کیفیت صاحب ورقه مشارکت در شرکت ناشر شریک نمی شود، بلکه در شرکتهای دیگری شریک می شود که شرکت ناشر در آن صاحب سهم است. مقصود قانون گذار از وضع چنین اوراقی معلوم نیست. اگر در گذشته اوراق قرضه قابل تعویض به سهام، در کنار اوراق قرضه قابل تبدیل وجود داشت به سبب آن بود که در فرض اوراق قابل تعویض، شرکت ناشر اطمینان داشت که با انتشار این اوراق، سرمایه او حتماً افزایش پیدا خواهد کرد؛ زیرا مؤسسه ای مالی به حکم ماده 62 لایحه قانونی 1347 افزایش سرمایه را پذیره نویسی می کرد؛ یعنی تضمین می کرد که اگر اوراق قرضه منتشر شده به وسیله عموم خریداری نشوند، او این اوراق را از شرکت ناشر خریداری خواهد کرد و به سهام دار شرکت تبدیل خواهد شد، در حالی که معلوم نیست فلسفه وجودی اوراق مشارکت قابلت تعویض واقعاً چیست!

اوراق مشارکت چیست و نحوه خرید و فروش آن در بازار سرمایه ایران

اوراق مشارکت ، اوراقی است که دولت، پس از انقلاب اسلامی به منظور تامین منابع مالی اقدام به انتشار آنها نمود. قوانین مربوط به انتشار این اوراق در مهر ماه سال 1376 توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و در شهریور ماه سال 1377 به پیشنهاد امور اقتصادی و دارایی به اجرا درآمد. این اوراق به منظور کنترل بازار پول و تامین منابع مالی پروژه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

اوراق مشارکت چیست؟

اوراق مشارکت ، به اوراقی گفته می‌شود که براساس قانون به صورت بانام و بی‌نام منتشر می‌شوند. این اوراق در زمان مشخص و به قیمت اسمی در اختیار خریداران قرار می‌گیرند. خریداران این اوراق با توجه به قیمت و زمان مورد نظر اقدام به خرید آنها می‌نمایند. به عبارت دیگر، این اوراق نوعی بدهی است که ناشر با انتشار آنها متعهد می‌شود، براساس زمان تعیین شده، وجه مشخصی را به عنوان سود اوراق به خریدار پرداخت نماید. خرید و فروش اوراق مشارکت به صورت مستقیم یا توسط سازمان بورس اوراق بهادار انجام می‌شود.

شرکتهای مجاز به انتشار اوراق مشارکت

برخی شرکتها به منظور تأمین منابع مالی، تولید، توسعه طرح‌های خدماتی و ساختمانی، تامین مواد اولیه و… اقدام به انتشار اوراق مشارکت می‌نمایند. شرکتهای دولتی، شهرداریها، مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی، شرکتهای وابسته به دستگاههای ذکر شده، شرکتهای سهامی عام و خاص و شرکتهای تعاونی از جمله شرکتهای مجاز به انتشار این اوراق می‌باشند.

انتشار این اوراق به این صورت است که شرکتها پروژه‌ای را ارائه می‌دهند؛ با ارزیابی این پروژه، مجوز انتشار اوراق، مطابق با قانون صادر می‌شود. شرکتهای منتشر کننده این اوراق، معمولاً میزان سوددهی را 3% تا 5% بیشتر از سود بانکی در نظر می‌گیرند. این کار، اشتیاق سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی برای سرمایه‌گذاری در خرید اوراق مشارکت را افزایش می‌دهد.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سایر اوراق به مقاله اوراق تسهیلات مسکن مراجعه کنید.

مهمترین عامل خرید اوراق مشارکت

مهمترین ویژگیهای این اوراق نسبت به سایر اوراق بهادار، تضمین در پرداخت سود می‌باشد. به عبارت دیگر، سرمایه‌گذاران این اوراق اطمینان دارند که در بازه زمانی تعیین شده، سود مشخصی به عنوان سود علی‌الحساب دریافت می‌کنند. این سود تضمینی را شرکتها تقبل نمی‌کنند؛ در نتیجه، تضمین این سود توسط بانکها و مؤسسات مالی و دولتی انجام می‌شود. با توجه به این شرایط، سرمایه‌گذاران از دریافت سود خود اطمینان کافی دارند. این امر سبب ترغیب سرمایه‌گذاران نسبت به خرید این اوراق می‌شود.

انواع اوراق مشارکت

اوراق منتشر شده در ایران به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:

• اوراق مشارکت بانک مرکزی
• اوراق مشارکت وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی
• اوراق مشارکت شرکت‌های پذیرفته شده بورسی و غیربورسی

۱-اوراق مشارکت بانک مرکزی

این اوراق به منظور اجرای سیاستهای اقتصادی دولت، توسط بانک مرکزی منتشر می‌شوند؛ همچنین در سازمان بورس اوراق بهادار قابل معامله بوده و توسط بانکهای عامل، قابل بازخرید می‌باشند.

۲-اوراق مشارکت وزارتخانه ‌ها و شرکت‌ های دولتی

این اوراق به منظور تأمین منابع مالی پروژه‌های عمرانی، توسط وزارتخانه‌ها و شرکتهای دولتی انتشار می‌یابند؛ این اوراق در سازمان بورس اوراق بهادار قابل معامله نبوده و توسط بانکهای عامل، قابل بازخرید می‌باشند.

۳-اوراق مشارکت شرکت‌ های پذیرفته شده بورسی و غیر بورسی

این اوراق به منظور تأمین منابع مالی، توسط شرکتهای پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار منتشر شده و قابل معامله می‌باشند. این اوراق انواع مختلفی دارد، در ادامه به توضیح هر یک از آنها می‌پردازیم:

به کسر

سرمایه‌گذاری در این اوراق به صورت کوتاه مدت می‌باشد. سود این اوراق از تفاوت قیمت خریداری شده و قیمت زمان سررسید، به دست می‌آید.

با نام و بی نام بودن اوراق مشارکت

بی نام و بانام بودن این اوراق در اطلاعیه انتشار پیدا می‌کند. اوراق بانام تنها به نام خریدار بوده و در صورت گم شدن برگه، امکان خرید و فروش مجدد آن وجود ندارد؛ در صورتی که اوراق بی نام، همانند چک حامل می‌باشند؛ در نتیجه، نسبت به نگهداری آنها باید دقت کافی داشت.

قابل تبدیل بودن به سهام

اوراقی است که در زمان سررسید و یا افزایش سرمایه به سهم تبدیل می‌شوند. البته تصمیم‌گیری در مورد تبدیل اوراق به سهام در مجمع فوق‌العاده صاحبان سهام تأیید شده و توسط ناشر انتشار می‌یابند.

قابل تعویض بودن با سهام

با سررسید زمان این اوراق، به جای پرداخت مبلغ اصلی، این اوراق با سهام سایر شرکتهای پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار معاوضه می‌شوند. این اوراق، توسط شرکتهای سهامی عام منتشر می‌شوند.

تفاوتهای اوراق‌ قرضه و اوراق ‌مشارکت

با توجه به شباهتهای فراوانی که میان اوراق مشارکت و اوراق قرضه وجود دارد، تفاوتهایی نیز با یکدیگر دارند که به شرح زیر می‌باشند:

• اوراق مشارکت به منظور تأمین منابع مالی طرح‌ها انتشار می‌یابند، در حالی که اوراق قرضه به صورت وام بوده و در خرید آنها الزامی به تامین منابع مالی نمی‌باشد.
• در اوراق مشارکت ، سودی با عنوان علی‌الحساب در پایان سررسید پرداخت می‌شود، در حالی که در اوراق قرضه چنین سودی وجود ندارد.
• ناشر اوراق مشارکت ، لازم است عملکرد اجرایی خود را در دوره مشخص بیان کند، در حالی که این کار برای ناشران اوراق قرضه الزامی نمی‌باشد.
• اوراق مشارکت تنها با مبلغ اسمی قابل انتشار است، در حالی که اوراق قرضه به کسر یا صرف نیز منتشر می‌شوند.
• پرداخت سود تضمینی اوراق مشارکت ، بر عهده دولت و یا ضامن آن می‌باشد، در حالی که در اوراق قرضه بر عهده خود شرکت می‌باشد.

نحوه خرید اوراق مشارکت

براساس دستورالعمل‌ها، لازم است ناشران، بانکی را به عنوان بانک اصلی معرفی کنند. پس از انجام این کار، سرمایه‌گذاران برای خرید به بانک مورد نظر مراجعه کرده و خرید خود را انجام می‌دهند. همچنین واریز سود دوره‌ای و دریافت اصل وجه در پایان زمان سررسید، توسط بانک مربوطه انجام می‌شود. بنابر دستورالعمل‌های سازمان بورس اوراق بهادار، خریداران ملزم به دریافت کد سهامداری می‌باشند. قیمت اسمی این اوراق یک میلیون ریال می‌باشد. هر سرمایه‌گذار باید حداقل ۱۰ برگه (۱۰ میلیون ریال) خریداری کرده تا این اوراق به آنها تعلق گیرد.

این اوراق به دو صورت قابل معامله می‌باشند. زمانی که این اوراق، توسط دولت انتشار می‌یابند، سرمایه‌گذاران برای خرید و فروش آنها به بانک مراجعه می‌کنند؛ در صورتی که در برگه، عنوان بازخرید ذکر نشود، این اوراق قابل فروش نخواهند بود. زمانی که این اوراق، توسط سازمان بورس عرضه شود، خریداران می‌توانند از طریق حساب آنلاین معاملاتی و یا سفارش اینترنتی اقدام به خرید و فروش نمایند.

نرخ سود اسمی سود، علی‌الحساب و سود قطعی

اوراق مشارکت از نظر پرداخت سود به دو دسته تقسیم می‌شوند:
– اوراق بدون پرداخت سود
– اوراق با پرداخت سود دوره‌ای
در صورتی که این اوراق را در روزهای نخست خریداری کنید، نرخ سود دریافتی، سود اسمی خواهد بود. اگر خرید با توجه به قیمت عرضه و تقاضا انجام شود و اوراق تا زمان سررسید نگهداری شود، نرخ سود دریافتی، سود سررسید (ATM) می‌باشد.

سود تضمینی به صورت علی‌الحساب به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود؛ به این صورت که در پایان پروژه و در زمان سررسید، ناشر وظیفه دارد سود پروژه را محاسبه نماید. در صورتی که سود پروژه بیشتر از سود علی‌الحساب باشد، مابه‌التفاوت آن به خریدار پرداخت می‌شود. همچنین اگر سود پروژه کمتر از سود علی‌الحساب باشد، پرداخت خسارت و زیان بر عهده ضامن اوراق مشارکت می‌باشد. این اوراق هم در بازار بورس و هم در بازار فرابورس انتشار می‌یابند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه به سایت فرابورس به نشانی www.ifb.ir مراجعه نمایید.

کارمزد و مالیات خرید و فروش اوراق مشارکت

طبق ماده ۷ قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت ، میزان مالیات تعلق گرفته به سود و مبلغ پرداختی این اوراق 5% می‌باشد. میزان کارمزد خرید ۰٫۰۰۰۷۲۶ و میزان کارمزد فروش ۰٫۰۰۰۷۷۴ و در مجموع، میزان کارمزد خرید و فروش ۰/۰۰۱۵ می‌باشد. افرادی که مشمول پرداخت مالیات می‌شوند،لازم است حداکثر به مدت ۱۰ روز پس از گذشت تاریخ پرداخت، نسبت به واریز اقدام نمایند. این واریزی به حسابی که توسط خزانه‌داری کل تعیین شده است، انجام و سی روز پس از تاریخ واریز به سازمان مالیات ارائه می‌شود. طبق مقررات، در عرضه اولیه اوراق مشارکت ، ناشر پذیرفته شده، کارمزد خرید و فروش را متقبل می‌شود.

جدولهای زیر کارمزد خرید و فروش در بازارهای مختلف را نشان می‌دهد:

شرکت بورس اوراق بهادار

نوع معامله	صکوک اجاره	اوراق مشارکت
خرید	۰٫۰۰۰۷۲۶	۰٫۰۰۰۷۲۶
فروش	۰٫۰۰۰۷۷۴	۰٫۰۰۰۷۷۴
مجموع	۰٫۰۰۱۵	۰٫۰۰۱۵

شرکت بازارگردانی و فرابورس ایران

نوع معامله	اوراق مشارکت ، صکوک اجاره، اوراق خزانه اسلامی
خرید	۰٫۰۰۰۷۲۶
فروش	۰٫۰۰۰۷۷۴
مجموع	۰٫۰۰۱۵

نوع معامله	انواع صکوک، اوراق مشارکت و گواهی سپرده در معاملات بازارگردان
خرید	۰٫۰۰۰۷۴۴۴
فروش	۰٫۰۰۰۱۱۱۳

ویژگی‌ های اوراق مشارکت

• این اوراق از طریق شعب بانکهای معرفی شده و یا از طریق کارگزاران بورس اوراق بهادار، قابل خرید و فروش می‌باشند.
• هر برگه از اوراق دارای قیمت اسمی ۱/۰۰۰/۰۰۰ ریال می‌باشد.
• هر برگه نشان دهنده میزان مشارکت انواع اوراق مشارکت خریدار در طرح سرمایه‌گذاری می‌باشد.
• سه روز پیش از زمان سررسید اوراق، نماد آن برای پرداخت سود متوقف و یک روز پس از پرداخت سود، این نماد بازگشایی می‌شود.
• سود تعلق گرفته به خریدار، توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به حساب بانکی مربوطه واریز می‌شود.
• بازارگردان وظیفه دارد تمام سفارشات فروش را به مبلغ اسمی در هر روز خریداری کند؛ در نتیجه، این اوراق از نقدشوندگی بالایی برخوردار می‌باشند.
• در صورتی که اوراق را زودتر از سه روز به فروش برسانید، کارمزد آن از سود حاصله کم شده و در نتیجه، بازده منفی خواهیم داشت.
• این اوراق به عنوان وثیقه میان طرفین معامله در قراردادهای مربوط به وزارتخانه‌ها، موسسات و شرکتهای دولتی، شهرداریها و سایر دستگاههای اجرایی پذیرفته می‌شود.

اوراق مشارکت بخریم یا سهام؟

اوراق مشارکت برای افرادی که ریسک‌پذیری کمی دارند و مایل به کسب سود ثابت در سه ماه، شش ماه و یا یکسال هستند، مناسب می‌باشد؛ در صورتی که خرید سهم برای افراد ریسک‌پذیر و آشنا با نوسانات بازار بورس، مناسب می‌باشد. تفاوت اوراق و سهام شامل موارد زیر می‌باشد:

• خرید اوراق با زمان و سود تضمینی مشخصی همراه است، در حالی که سود سهام از طریق افزایش سرمایه و یا سود سالانه تأمین می‌شود.
• این اوراق تا زمان مشخصی معتبر بوده، در حالی که سهام زمان محدودی ندارد.
• حداقل میزان سرمایه گذاری در اوراق مشارکت ، یک میلیون تومان و در سهام پانصد میلیون تومان می‌باشد.
• این اوراق نیاز به صرف وقت و تحلیل برای کسب سود ندارند، در حالی که سهام نیازمند صرف وقت، تحلیل و پیگیری بازار می‌باشد.
• اوراق مشارکت ، دارای سود با ریسک کم و همچنین تضمین بازگشت سود می‌باشند، در حالی که سهام دارای ریسک و پتانسیل سود بالا و بدون تضمین بازگشت پول می‌باشد.

حال با توجه به مزیت‌ها و ویژگی‌هایی که در خصوص سهام و اوراق مشارکت بیان شد، لازم است افراد شخصاً نسبت به خرید سهام یا اوراق تصمیم‌گیری نمایند.

نتیجه‌ گیری

با توجه به مطالب گفته شده، خرید اوراق مشارکت ، نوعی سرمایه‌گذاری با سود و ریسک پذیری بسیار پایین و در واقع، نوعی سرمایه‌گذاری ایمن می‌باشد. سود حاصل از این اوراق نسبت به بانکها مناسب‌تر و همچنین، پرداخت سود آنها تضمین شده می‌باشد؛ زیرا در صورت زیان، سود علی‌الحساب از طرف دولت و یا ضامن اوراق، پرداخت خواهد شد. از دیدگاه شرکتها خرید اوراق بهترین روش برای تامین منابع مالی پروژه‌ها می‌باشد. از این اوراق به عنوان وامی بلندمدت به همراه بازپرداخت تا زمان سررسید نیز استفاده می‌شود.

در این مقاله با بیان تفاوت اوراق مشارکت با سایر اوراق و سهم، این امکان برای سهامداران فراهم می‌شود که با توجه به خواسته‌های خود در مسیر سرمایه‌گذاری صحیح حرکت کنند.

انواع اوراق مشارکت

قانون گذار با اقتباس آشکار از قوانین لایحه قانونی 1347 راجع به شرکتهای سهامی عام و خاص و در قیاس با اوراق قرضه سابق، اوراق مشارکت را به دو دسته ساده و مرکب تقسیم کرده است. معرفی انواع این اوراق موضوعی است که در این گفتار به آن می پردازیم.
الف) اوراق مشارکت ساده. اوراق مشارکت ساده اوراقی است که پس از انتشار تغییر صورت نمی دهند و در نهایت، منجر به استرداد اصل سرمایه و سود حاصل از به کارگیری آن در پروژه به صاحب ورقه می شوند. در این فرض صاحب ورقه مشارکت با شرکت در یک پروژه خاص شریک است و پس از اجرای پروژه رابطه اش با شرکت منتشر کننده ورقه قطع می گردد. این نوع ورقه مشارکت شایع ترین ورقه مشارکت است و به دلیل مکانیسمهای حقوقی خاصی که مقررات متفرقه حاکم بر این اوراق پیش بینی کرده اند(از جمله تضمین باز پرداخت اصل و سود ورقه) در عمل مشکلی ایجاد نمی کند و وسیله خوبی برای شرکت عموم در سرمایه گذاری های کوتاه مدت است؛ زیرا صاحب ورقه می تواند آن را منتقل کند یا حتی به ناشر مسترد کند.
ب) اوراق مشارکت مرکب. این نوع اوراق که فقط به وسیله شرکتهای سهامی عام منتشر می شوند (ماده 6 قانون نحوه انتشار اوراق مشارک) عبارت اند از: اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام و اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام.
1.اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام. پیش بینی این نوع ورقه مشارکت اقتباس کامل از مقررات سابق اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام به وسیله قانون گذار بعد از انقلاب است؛ زیرا ورقه مشارکت قابل تبدیل ورقه ای است که قابل تبدیل به سهم شرکت ناشر است(ماده 1 آیین نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت). تفاوتی که این نوع ورقه با ورقه مشارکت ساده دارد در این است که، صاحب ورقه، در صورتی که وضع شرکت ناشر به دلیل اقتصادی و سودهی بهتر از زمان انتشار اولیه ورقه مشارکت باشد، می تواند با تبدیل ورقه مشارکت خود به سهم شرکت از این بهبود وضع اقتصادی شرکت بهره ببرد و با شرکت ناشر، این بار به عنوان صاحب سهم آن، باقی بماند.
مانند وضعیتی که لایحه قانونی 1347 برای اوراق قرضه قابل تبدیل به سهم پیش بینی کرده بود؛ لازمه انتشار اوراق مشارکت قابل تبدیل این است که شرکت ناشر سرمایه خود را افزایش دهد. همچنی مانند گذشته، برای انتشار این اوراق، شرکت الزامی ندارد که هم زمان با تصمیم مجمع عمومی فوق العاده اش به انتشار این اوراق، سرمایه خود را به میزان این اوراق افزایش دهد. در واقع، افزایش سرمایه، که اجازه آن را مجمع عمومی به هیئت مدیره می دهد، زمانی محقق می شود که مهلتی که طی آن دارندگان این گونه اوراق خواهند توانست اوراق خود را به سهام شرکت تبدیل کنند، منقضی شده باشد. در این صورت معادل مبلغ بازپرداخت نشده اوراقی که برای تبدیل به سهام شرکت عرضه شده است، سرمایه شرکت افزایش داده شده و پس از ثبت این افزایش در مرجع ثبت شرکتها سهام جدید صادر و به دارندگان اوراق مشارکت معادل مبلغ بازپرداخت نشده اوراقی که به شرکت تسلیم شده اند، سهم داده خواهد شد(مواد 30 و 33 آیین نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت).
سهام داران شرکت، در خرید سهام جدید شرکت حق تقدم ندارند. ماده 31 آیین نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت این نکته را به صراحت بیان کرده است: «حق تقدم سهام داران شرکت در خرید سهام قابل تبدیل با اوراق مشارکت با تصویب مجمع عمومی فوق العاده شرکت منتفی خواهد بود» مفهوم ماده اخیر این نیست که مجمع عمومی مجاز است حق تقدم سهامداران را منتفی نکند، بلکه این است که با تصویب انتشار اوراق و افزایش سرمایه، سهام جدید باید به صاحبان اوراق مشارکت داده شود و سهام داران حقی به آنها ندارند. این قاعده را قانون گذار فعلی از ماده 63 لایحه قانونی 1347 راجع به شرکتهای سهامی عام و خاص اقتباس کرده است.

2. اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام. بر خلاف آنچه در مورد اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام گفته شد، قانون گذار با وجود اقتباس از مقررات لایحه قانونی 1347 در ایجاد اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام، رژیم حقوقی این اوراق را از اوراق قرضه قابل تعویض با سهام جدا کرده و دست به ابداعی زده که به سبب اینکه خلاف منطق است موجب عدم رغب ناشرین و عدم رجوع عموم برای خرید این گونه اوراق شده است. توضیح مطلب این است که در لایحه قانونی 1347، خرید اوراق قرضه قابل تعویض با سهام، در صورت تمایل صاحب ورقه، موجب سهامدار شدن او در شرکت ناشر می شد، همان طور که در مورد اوراق قرضه قابل تدیل به سهام شرکت مصداق داشت و در مورد اوراق مشارکت انواع اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام در حال حاضر دارد. قانون گذار فعلی راه حل عجیبی پیش بینی کرده است که معلوم نیست چگونه قابل اعمال است. در واقع، به موجب ماده 29 آیین نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت که در اجرای ماده 6 قانون اخیرالذکر وضع شده است: «اوراق مشارکت ممکن است قابل تعویض با سهام سایر شرکتهای پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار باشد. در این صورت ناشر مؤظف است حداقل به میزان اوراق مشارکت قابل تعویض، موجودی سهام شرکتهای مذکور را تا سر رسید نهایی اوراق مشارکت نگهداری کند» مفهوم این ماده این است که شرکت ناشر الزامی به افزایش سرمایه خود و نیز صدور سهام جدید برای تعویض با اوراق مشارکت متقاضیان تعویض ندارد. کافی است که شرکت سهامی در دیگر شرکتهای حاضر در بورس داشته باشد؛ هرگاه، صاحب ورقه اراده کرد سهام مزبور را در مقابل تسلیم اوراق مشارکت به صاحبان این اوراق منتقل می کند. با این کیفیت صاحب ورقه مشارکت در شرکت ناشر شریک نمی شود، بلکه در شرکتهای دیگری شریک می شود که شرکت ناشر در آن صاحب سهم است. مقصود قانون گذار از وضع چنین اوراقی معلوم نیست. اگر در گذشته اوراق قرضه قابل تعویض به سهام، در کنار اوراق قرضه قابل تبدیل وجود داشت به سبب آن بود که در فرض اوراق قابل تعویض، شرکت ناشر اطمینان داشت که با انتشار این اوراق، سرمایه او حتماً افزایش پیدا خواهد کرد؛ زیرا مؤسسه ای مالی به حکم ماده 62 لایحه قانونی 1347 افزایش سرمایه را پذیره نویسی می کرد؛ یعنی تضمین می کرد که اگر اوراق قرضه منتشر شده به وسیله عموم خریداری نشوند، او این اوراق را از شرکت ناشر خریداری خواهد کرد و به سهام دار شرکت تبدیل خواهد شد، در حالی که معلوم نیست فلسفه وجودی اوراق مشارکت قابلت تعویض واقعاً چیست!

موسسه حقوقی کیا ثبت برای مشاوره ثبتی در خصوص ثبت شرکت، ثبت برند، ثبت علائم تجاری در خدمت شماست.

اوراق مشارکت چیست؟ انواع آن کدام است؟

اگر قصد سرمایه گذاری داشته باشید فرصت‌های زیادی را پیش روی خود دیده اید که احتمالا اوراق مشارکت یکی از آن‌هاست. اوراق مشارکت واژه‌ای است که حتی اگر سرمایه گذار نیستید بارها با آن مواجه شده اید و شاید این سوال برایتان ایجاد شده باشد که اوراق مشارکت چیست نحوه خرید و فروش آن در بازار سرمایه ایران چگونه است؟هدف از انتشار اوراق مشارکت چیست و چه کارکردی دارند؟ انواع اوراق مشارکت کدامند و چه ویژگی‌هایی دارند؟ و همچنین سوالات دیگری که قرار است ما در این مقاله به آن‌ها پاسخ دهیم.

اوراق مشارکت چیست؟

پیش از اینکه به تعریف اوراق مشارکت بپردازیم خوب است بدانیم که اوراق بهادار چیست؟ اوراق بهادار یکی از مهم‌ترین مفاهیم در دنیای مالی و اقتصاد است و به ورقه یا هر نوع مستندی گفته می‌شود که تضمین کننده مالکیت و حقوق مالی مالک است. در واقع اوراق بهادار یک ابزار مالی است که در بازارهای مالی داد و ستد می‌شود و شامل انواع مختلفی است که می‌توان آن‌ها را در سه دسته کلی قرار داد:

1- اوراق سهام: شامل سهام عادی، سهام ممتاز، حق تقدم خرید سهام ، سهام جایزه
2- اوراق بدهی: شامل اوراق مشارکت، اوراق خزانه اسلامی که با نام اخزا شناخته می‌شوند و صکوک
3- اوراق مشتقه: شامل اختیار معامله ، قراردادهای آتی، سلف و قرارداد تاخت (سواپ)

در مقاله آشنایی با انواع اوراق بهادار و ماهیت آن‌ها در بازار سرمایه می‌توانید به طور مفصل در خصوص هر کدام از ابزارهای ذکر شده اطلاعات کاملی کسب کنید.

همانطور که پیداست اوراق مشارکت یکی از انواع اوراق بدهی در ایران است که کارکرد اصلی آن مانند سایر اوراق بدهی تامین مالی پروژه‌های دولتی یا خصوصی مانند طرح های عمرانی، زیرساختی، اقتصادی و . است.
اوراق مشارکت اوراقی است که به قیمت اسمی منتشر می‌شود و دارای سررسید است و به بیان دیگر برای مدت معینی منتشر شده است. دارنده این اوراق در فواصل زمانی مشخص و متناسب با قیمت اسمی پرداختی خود سود معینی دریافت می‌کند. لازم به ذکر است این سود علی الحساب است و در برخی مواقع سود قطعی نیز به حساب دارندگان واریز می‌شود. در نهایت با فرارسیدن سررسید اوراق و تسویه، رابطه دارندگان اوراق با شرکت منتشر کننده قطع می‌شود.

ویژگی‌‌های اوراق مشارکت

1- اوراق مشارکت می‌توانند با نام یا بی‌نام باشند و این در مورد تمامی انواع اوراق مشارکت صدق می‌کنند. با‌نام یا بی نام بودن اوراق مشارکت در زمان تبلیغات رسانه ای اعلام می‌شود. اوراق مشارکت بانام به اسم دارنده و مالک اوراق بوده و حتی در صورت مفقودی یا سرقت نیز به شخصی جز مالک آن سود و اصل سپرده تعلق نمی گیرد و امکان فروش آن نیز وجود نخواهد داشت. اوراق مشارکت بی نام اما در وجه حامل بوده و لذا مالک می بایست توجه ویژه ای در خصوص نگهداری آن داشته باشد.

2- سود علی الحساب و سود قطعی: سود اوراق مشارکت به صورت علی الحساب بوده به این معنی که پس از اتمام پروژه و در سررسید نهایی ناشر موظف است سود قطعی را محاسبه کند و مابه التفاوت با سود علی الحساب را در صورتیکه بیشتر باشد به حساب دارندگان واریز نماید، هرچند این اتفاق به ندرت اتفاق می‌افتد.

3- وجود ارکانی مانند ضامن در اوراق مشارکت باعث می شود که این اوراق از ریسک اندکی برخودار باشند و به تبع آن بازدهی کمتری نسبت به سایر اوراق بهادار پررریسک تر مانند سهام دارند. با این وجود اما به دلیل اینکه این اوراق از جذابیت برخودار باشند عموما بازدهی بیشتر از سپرده های بانکی به دارندگان پرداخت می شود. و معمولا سود آن تابعی است از سود بانکی و نرخ بازدهی سالانه آن بین 3 تا 6 درصد بیشتر است.

4- تضمین پرداخت سود: چهارمین ویژگی اوراق مشارکت که لازم است به آن اشاره شود این است که سود اوراق مشارکت معاف از مالیات است که این یکی از جذابیت های این اوراق است.

5- اوراق مشارکت در بازار ثانویه نیز قابل خرید و فروش هستند. در صورتیکه اوراق مشارکت غیرقابل معامله در بورس باشد فرد دارنده این اوراق می تواند به مراجعه به یکی از شعب بانک عامل اوراق خود را قبل از سررسید به فروش برساند. در صورتیکه این اوراق قابلیت معامله در بورس را داشته باشند نیز می توانند آن را مانند سهام به فروش برساند.

6- اوراق مشارکت می توانند به کسر فروخته شوند. این اوراق عموما در دسته سرمایه گذاری های کوتاه مدت قرار می گیرند و به ارزشی کمتر از ارزش اسمی به فروش می روند. سود سرمایه گذار نیز حاصل تفاوت قیمت اوراق در زمان خرید و قیمت اسمی آن در زمان سررسید است.

7- سود اوراق مشارکت به صورت دوره ای و با کوپن های ماهانه، سه ماهه یا سالانه پرداخت می شوند.

انواع اوراق مشارکت

اوراق مشارکت را می‌توان بر اساس محل معامله یا بر اساس قابلیت تبدیل آن به دسته بندی های مختلفی تقسیم نمود. اوراق مشارکت بر اساس محل معامله به دو دسته تقسیم می‌شوند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

1- اوراق مشارکت بورسی

به اوراق مشارکتی که قابلیت معامله در بازار بورس یا فرابورس را دارد اوراق مشارکت بورسی می‌گویند که شامل:

اوراق مشارکت ساده:

رایج ترین نوع از اوراق مشارکت است که به دلیل عدم پیچیدگی و سادگی در معامله گزینه سرمایه گذاری مناسبی برای عموم محسوب می‌شود. این اوراق می‌توانند با نام یا بی‌نام باشند و دارنده اوراق تا زمان سررسید اوراق می‌تواند صبر کند و سود و اصل سرمایه خود را دریافت کند یا پیش از موعد سررسید در بازار سرمایه آن را به فروش برساند یا به ناشر ارائه کند.

اوراق مشارکت قابل تبدیل و اوراق مشارکت قابل تعویض:

شرکت‌های سهامی عام طبق قانون اوراق مشارکت مصوب 1376 مجلس شورای اسلامی می‌توانند اوراق قابل تبدیل یا قابل تعویض منتشر کنند. ویژگی مهم این اوراق این است که در زمان سررسید قابلیت تعویض با سهام سایر شرکت‌های پذیرفته شده در سازمان بورس یا حتی در زمان تحقق افزایش سرمایه نیز قابلیت تبدیل به سهام شرکت مربوطه را دارند. این نوع از اوراق در بازار سرمایه چندان مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.

2- اوراق مشارکت غیربورسی

برخلاف دسته قبل این نوع از اوراق مشارکت قابلیت خرید و فروش در بستر سازمان بورس و بازار سرمایه را ندارند و به اوراقی گفته می‌شود که تحت نظارت بانک مرکزی منتشر و در شعب بانک‌های عامل معامله می‌شوند. به بیانی دیگر این نوع از اوراق در بازار پول معامله می‌شوند. در صورتیکه از بازار پول، کارکرد آن و ابزارهای معامله شده در آن میخواهید اطلاعات دقیقی کسب کنید پیشنهاد می‌کنیم مقاله بازار پول چیست را مطالعه بفرمایید.

اوراق مشارکت غیربورسی را می‌توان در دسته‌های زیر قرار داد:

اوراق مشارکت بانک مرکزی

گاهی دولت به منظور اجرای طرح‌های عمرانی، زیرساختی و غیره نیاز به نقدینگی دارد و بنابراین این اوراق برای تامین مالی اینگونه طرح‌ها منتشر می شوند. این اوراق قابلیت بازخرید توسط بانک عامل را دارند و همانطور که گفته شد قابلیت معامله در بورس اوراق بهادار را ندارند.

اوراق مشارکت وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی

علاوه بر دولت، شرکت ها و سازمان های دولتی نیز نیاز به تامین مالی دارند که این اوراق به این منظور منتشر می‌شوند. مانند اوراق مشارکت بانک مرکزی این اوراق نیز قابل بازخرید بوسیله بانک عامل هستند و در بورس معامله نمی‌شوند.

نحوه خرید و فروش اوراق مشارکت

حال که با اوراق مشارکت و انواع آن آشنا شدیم چگونه اوراق مشارکت بخریم؟ فروش اوراق مشارکت به چه صورت است؟ آیا می‌توانیم آن را در بازار ثانویه به فروش برسانیم؟

خرید اوراق مشارکت

اوراق مشارکت خارج از بورس (غیر بورسی) را می توان با در دست داشتن مدارک شناسایی و مورد نیاز و مراجعه به یکی از شعب بانک عامل خریداری نمود. در خصوص اوراق مشارکت بورسی نیز شخص سرمایه گذار پس از انتخاب اوراق مورد نظر می بایست نسبت به اخذ کد معاملاتی اقدام نماید سپس وارد سیستم پنل کارگزاری مورد نظر شود و سفارش خود را به صورت آنلاین ارسال نماید و در نهایت اوراق خریداری شده در پنل معاملاتی قرار می گیرد.
در صورتیکه قصد سرمایه گذاری و خرید اوراق بهادار را دارید می توانید به صورت غیرحضوری و در کمترین زمان ممکن کد بورسی دریافت کنید. برای دریافت کد بورسی کلیک نمایید.

فروش اوراق مشارکت

فروش اوراق مشارکت بورسی و غیربورسی نیز مانند خرید آن ها است و برای فروش اوراق بورسی می بایست از طریق پنل کارگزاری اقدام شود و همچنین جهت فروش اوراق مشارکت غیربورسی نیز به بانک عامل مورد نظر مراجه و اوراق فروخته شود.

کارمزد خرید و فروش اوراق مشارکت

خرید و فروش اوراق مشارکت نیز مشمول پرداخت کارمزد است و سقف این کارمزد 0.000726 برای خرید و 0.000774 برای فروش است که در مجموع 0.0015 مبلغ کل معامله است.

مالیات خرید و فروش اوراق مشارکت

طبق ماده ۷ قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت، مبالغ پرداختی و یا تخصیصی بابت سود متعلق به اوراق مشارکت مشمول مالیات مقطوع به نرخ پنج درصد هست و به سود اوراق مشارکت و معاملات اوراق مذکور هیچ‌گونه مالیات دیگری تعلق نمی‌گیرد.

همچنین پرداخت‌کنندگان سود اوراق مشارکت اعم از علی‌الحساب و قطعی مکلف‌اند، در هر پرداخت یا تخصیص، مالیات متعلق را به نرخ مذکور کسر و ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ پرداخت یا تخصیص به حسابی که توسط خزانه‌داری کل تعیین می‌شود، واریز و رسید آن را ظرف۳۰ روز از تاریخ واریز همراه با فهرستی متضمن میزان سود پرداختی به حوزه مالیاتی مربوط تسلیم نمایند. پرداخت‌کنندگان سود اوراق مشارکت، درصورت تخلف از انجام تکالیف مذکور مشمول مقررات متن ماده (۱۹۹) قانون مالیات‌های مستقیم مصوب اسفند ماه ۱۳۶۶، خواهند بود.

تفاوتهای اوراق‌ قرضه و اوراق ‌مشارکت

اوراق مشارکت برای تامین مالی پروژه ها و طرح های مشخصی منتشر می‌شود در حالیکه چنین الزامی برای اوراق قرضه وجود ندارد.
همانطور که گفته انواع اوراق مشارکت شد اوراق مشارکت دارای سود علی الحساب است و سود قطی آن در انتهای سررسید و پایان پروژه مشخص می‌شود در حالیکه سود اوراق قرضه از پیش معین شده است.
ناشرین اوراق مشارکت ملزم هستند که در مقاطعی وضعیت اجرایی و عملکردی خود را به اطلاع عموم برسانند در حالیکه چنین الزامی برای ناشرین اوراق قرضه وجود ندارد.
به تفاوت های اوراق قرضه و اوراق مشارکت اشاره کردیم. در صورتیکه تمایل دارید در مورد تفاوت های اوراق مشارکت و سهام نیز بدانید پیشنهاد میکنیم مقاله تفاوت اوراق مشارکت و سهام چیست را مطالعه بفرمایید.

سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری

تا اینجا با مفهوم اوراق مشارکت آشنا شدیم، انواع آن را برشمردیم و دانستیم خرید اوراق مشارکت به چه صورت است؟ همانطور که متوجه شدید برای خرید و فروش اوراق مشارکت می‌بایست از زمان انتشار اوراق مشارکت بورسی و غیربورسی اطلاع کامل داشته باشید و در زمان مناسب آن‌ها را خریداری کنید. اما این امر همواره امکان پذیر نیست و برای افرادی که مشغله زیادی دارند رصد بازار کاری بس دشوار است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری یکی از ابزارهای بازار سرمایه هستند که امکان سرمایه گذاری در انواع اوراق بهادار را دارند و به این دلیل راه حل مناسبی برای آن دسته از افرادی هستند که امکان و فرصت خرید و فروش مستقیم اوراق بهادار اعم از سهام، اوراق مشارکت و اوراق مشتقه را ندارند. همانطور که در مقاله آشنایی با انواع صندوق‌های سرمایه گذاری اشاره شد، صندوق های سرمایه گذاری می‌توانند سهامی ، درآمد ثابت ، مختلط و . باشند.

صندوق های درآمد ثابت آن دسته از صندوق های سرمایه گذاری هستند که بیشتر دارایی خود را در اوراق بهادار با درآمد ثابت همچون اوراق خزانه اسلامی، اوراق مشارکت و صکوک سرمایه گذاری می‌کنند. علاوه بر این بخش کوچکی از دارایی خود را نیز در سهام و گواهی های سپرده سرمایه گذاری می‌کنند. بنابراین اگر قصد خرید اوراق مشارکت را دارید آسان‌ترین راه این است که واحدهای صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت را خریداری نمایید.

لازم به ذکر است که صندوق های درآمد ثابت به دو نوع قابل معامله (ETF) و صدور و ابطالی تقسیم می‌شوند. در صورتیکه قصد خرید صندوق های درآمد ثابت و بدون ریسک را دارید بر روی این لینک کلیک کنید. همچنین می‌توانید پس از ورود به پنل آنلاین معاملاتی خود نماد کمند یا کارا را جستجو نمایید و صندوق های درآمد ثابت ETF کاریزما را خریداری نمایید.

سخن پایانی

اوراق مشارکت نوعی اوراق بهادار است که یکی از ابزارهای بدهی بازار مالی محسوب می‌شود و جهت تامین مالی پروژه های عمرانی و اقتصادی دولتی و شرکتهای خصوصی منتشر می‌شود. این ورقه نشان دهنده مشارکت سرمایه گذاران در اجرای یک طرح است و به دارندگان آن طی بازه های زمانی مشخص سود علی الحساب معینی تعلق می‌گیرد.

سوالات متداول

اوراق مشارکت به چه منظور منتشر می‌شود؟

اوراق مشارکت جهت تامین مالی پروژه‌های دولتی یا خصوصی مانند طرح های عمرانی، زیرساختی، اقتصادی و . است.

خرید و فروش اوراق مشارکت چطور انجام می‌شود؟

اوراق مشارکت می‌تواند در بورس اوراق بهادار یا شعب بانکهای عامل خرید و فروش شوند.

سود اوراق مشارکت چقدر است؟

سود اوراق مشارکت به صورت علی الحساب است و عموما 3 تا 6 درصد بیشتر از سود بانکی است. لازم به ذکر است که در صورت بازدهی بیشتر پروژه و طرح مورد نظر مازاد سود نیز به صورت سود قطعی به حساب دارندگان اوراق مشارکت واریز خواهد شد که در مواردی این اتفاق رخ می‌دهد.

آشنایی با انواع اوراق مشارکت

اوراق مشارکت، در شمار انواع اوراق بهادار محسوب می شود که توسط شرکت‌های دولتی، شرکت‌های سهامی خاص و عام، شرکت‌های تعاونی، دولت، شهرداری و شرکت‌ها و موسسات خصوصی و برای تامین کردن منابع مالی و اعتبارات پروژه‌های مختلف، تامین مواد اولیه کافی، اجرای طرح ‌های سودآور، برای مدت زمانی مشخص و با قیمت اسمی منتشر می ‌شوند. استفاده و تنظیم و توزیع تمامی اوراق مشارکت، نیاز به اجرای دقیق قوانین و مقررات و دستورالعمل‌هایی که توسط سازمان بورس یا بانک مرکزی تعیین و تدوین می‌ شود را دارند.

با خرید اوراق مشارکت می توان به عنوان سرمایه ‌گذار در پروژه‌ها و طرح ‌های سودآور تولیدی و یا زیرساختی کشور شریک شده و تا زمان سررسید و تسویه اوراق، از سودهای علی ‌الحساب اوراق نیز بهره‌ مند بود، به طوری که پس از سررسید و تسویه اوراق مشارکت، ارتباط سرمایه ‌گذار با شرکت توزیع کننده اوراق به پایان می ‌رسد و اصل مبلغ سرمایه ‌گذاری با توجه به نوع اوراق مشارکت، به سرمایه ‌گذار بازگردانده شده و یا تبدیل و تعویض می ‌شود. در واقع به این معناست که فرد منتشر کننده اوراق مشارکت، تضمین می نماید که سود این اوراق را به سرمایه ‌گذاران پرداخت خواهند نمود.

مزیت مهمی که در خرید اوراق قرضه وجود دارد در این نکته است که سود دریافتی از خرید اوراق قرضه، معمولا بین سه الی پنج درصد بیشتر از سود سپرده‌ گذاری بلندمدت یکساله بانک‌ است که در دوره ‌های سه‌ ماهه به سرمایه‌ گذاران پرداخت می ‌شود. بنابراین می توان گفت که، خرید اوراق مشارکت همراه با ریسک نبوده و در عین حال، نسبت به سرمایه‌ گذاری بلند مدت یکساله بانک ‌ها، از سودآوری بیشتری برخوردار می باشد.

انواع اوراق مشارکت

اوراق مشارکت ساده

از متداول ‌ترین انواع اوراق مشارکت محسوب می ‌شوند که با توجه به شرایط مورد نظرو تعیین شده از سوی ناشر آن، ممکن است به دو صورت بانام و یا بی‌نام باشد.

نوع با‌نام از اوراق مشارکت، همانطور که از نام آن هم مشخص است، به نام دارنده ی اوراق صادر می‌ شود و تنها، سرمایه‌ گذاری که این اوراق را خریداری کرده، می تواند از مزایای آن استفاده نماید و یا اوراق خود را به فروش رساند.

نوع دیگر که بی نام است، به راحتی توسط فردی که آن را در دست دارد، قابل استفاده و فروش می باشد و به همین دلیل تاکید می شود که در حفظ و نگهداری از اوراق مشارکت بی ‌نام، توجه و دقت نظر بیشتری به خرج دهید.

اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام

این نوع از اوراق مشارکت، توسط بورس منتشر می شود و شرایط استفاده از آن بدین گونه است که در زمان سررسید یا افزایش سرمایه، اصل مبلغ سرمایه ‌گذاری شده، به سهام تبدیل شود. به این معنا که در موعد مشخص و زمان سررسید اوراق مشارکت، اگر اوضاع اقتصادی شرکت منتشر کننده اوراق مشارکت بهتر از زمان انتشار اوراق شده باشد، سرمایه ‌گذار قادر خواهد بود که به جای دریافت اصل مبلغ سرمایه‌ گذاری، به همان اندازه در سهام شرکت شریک شود.

اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام

این نوع از اوراق مشارکت توسط شرکت ‌های سهامی عام منتشر می ‌شود و شرایط استفاده از آن بدین گونه است که در زمان سررسید، این امکان وجود دارد وجود دارد که اصل مبلغ سرمایه‌ گذاری شده با سهام سایر شرکت‌ های پذیرفته شده در بورس تعویض شود،در واقع فرد سرمایه ‌گذار این اختیار را دارد که در زمان سررسید اوراق مشارکت، به جای دریافت اصل مبلغ سرمایه ‌گذاری شده، به همان اندازه در سهام سایر شرکت‌ های پذیرفته شده در بورس شریک شود.

البته امروزه، میزان استفاده از اوراق مشارکت‌ قابل تبدیل به سهام و قابل تعویض با سهام در مقایسه با اوراق مشارکت، ساده و بانام بسیار کمتر است و چندان مورد استفاده قرار نمی ‌گیرند. افراد اغلب ترجیح می دهند برای سرمایه گذاری اوراق مشارکت ساده را انتخاب نمایند.

نگاهی به انواع اوراق مشارکت

اوراق مشارکت، یکی که از انواع اوراق بهادار است که برای مدت مشخص و با قیمت اسمی، توسط شرکت‌های دولتی، شرکت‌های سهامی خاص و عام، شرکت‌های تعاونی، دولت، شهرداری و شرکت‌ها و موسسات خصوصی در جهت تامین کردن منابع مالی و اعتبارات پروژه‌های عمرانی، تامین مواد اولیه تولید، طرح‌های سودآور تولیدی و… منتشر می‌شود.

تنظیم و توزیع این اوراق مشارکت، نیازمند قوانین، مقررات و دستورالعمل‌هایی است که تمام این موارد توسط سازمان بورس یا بانک مرکزی تعیین و تدوین می‌گردد.

هر سرمایه‌گذار با خرید اوراق مشارکت در پروژه‌ها، طرح‌های سودآور تولیدی یا طرح‌های زیرساختی کشور شریک می‌شود و تا زمان سررسید و تسویه اوراق، از سودهای علی‌الحساب اوراق، بهره‌مند خواهد شد؛ به ‌این معنی که منتشرکننده اوراق مشارکت، پرداخت سود این اوراق را به سرمایه‌گذاران تضمین می‌کند.

این سود معمولاً ۳ الی ۵ درصد بالاتر از سود سپرده‌گذاری بلندمدت یکساله بانک‌هاست و در دوره‌های سه‌ماهه به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود لذا نه تنها خرید اوراق مشارکت ریسکی را متوجه سرمایه‌گذار نمی‌کند، بلکه نسبت به سرمایه‌گذاری بلندمدت یکساله بانک‌ها، از سودآوری بیشتری برخوردار است.

پس از سررسید و تسویه اوراق مشارکت، ارتباط سرمایه‌گذار با شرکت منتشرکننده اوراق به پایان می‌رسد و اصل مبلغ سرمایه‌گذاری بسته به نوع اوراق مشارکت، به سرمایه‌گذار برمی‌گردد یا تبدیل و تعویض می‌شود.