تعریف نرخ برابری ارز

برای تعیین ارزش ذاتی هر ارزی در برابر هر ارز دیگر چه روش‌هایی وجود دارد؟

کارمندان بانکی

از بانکداری خارجی (Foreign banking) در مواردی تحت عنوان بانکداری بین المللی دو (International banking) نیز نام برده می شود.

بانکداری بین المللی یا خارجی شامل آن بخش از عملیات هر بانک می شود که بانک در بازار مالی با ارز انجام می دهد. به عبارت دیگر عملیات ارزی (Foreign exchange operations) یک بانک موضوع بانکداری بین المللی یا خارجی را تشکیل می دهد.

عملیاتی که هر بانک انجام می دهد به یکی از دو بخش عملیات بانکداری داخلی و عملیات بانکداری بین المللی قابل تقسیم هستند. موضوع بانکداری داخلی، کلیه عملیاتی است که بانک به پول داخلی یا ملی (Local currency) or(Home currency) انجام می دهد و موضوع بانکداری بین المللی، عملیاتی است که بانک با پول خارجی یا ارز (Foreign currency) انجام می دهد.

عملیات ارزی یعنی آن بخش از فعالیت های روزانه بانک تجاری (Commercial Bk.) که با ارز انجام می شود. شامل خرید و فروش ارز، افتتاح حساب های بانکی به ارز (انواع حساب ها از نظر مدت)، نقل و انتقالات ارزی، عملیات مربوط به اعتبارات اسنادی، وصولی ها، ضمانت نامه ها، اوراق قرضه (Bonds)، Finance ، Refinance ، وام ها (Loans) ، چک های مسافرتی و .

عملیات ارزی شامل معاملات ارز غیر بازرگانی و ارز بازرگانی خواهد بود.

عملیات ارز غیر بازرگانی در بانکداری بین الملل یک و ارز بازرگانی در بین الملل 2 تدریس می شود.

ـ برا ی انجام عملیات بانکداری بین المللی داشتن شعبه یا دفتر نمایندگی یا باجه . در خارج از کشور ضرورت ندارد، لیکن داشتن روابط کارگزاری با بانک های خارجی اجتناب ناپذیر است. ارتباط کارگزاری با بانک ها در ستاد (اداره خارجه، بین الملل) بانک ها انجام می شود.

روابط کارگزاری عبارت از روابط بانکی که بین دو تعریف نرخ برابری ارز بانک واقع در کشورهای مختلف برقرار می شود و شامل حسابهای بین بانکی (Inter bank accounts) ، برقراری [1]Swift و .

عملیات ارز بازرگانی چون با ریسک (Risk) بیشتری همراه می باشد و نیاز به تخصص بیشتری دارد برای بانک درآمد بیشتری نیز دارد. در مقابل عملیات ارز غیر بازرگانی درآمد کم تری برای بانک دارد، و از این گذشته حجم این گونه عملیات (از لحاظ ارزش) در مقایسه با حجم عملیات ارز بازرگانی به مراتب در بازار جهانی ارز محدود تر می باشد.

تعریف ارز و نرخ ارز

ارز یعنی ارزش، بهاء قیمت، نرخ و سندهای تجاری که ارزش آنها به پول بیگانه معین شده باشد. (فرهنگ فارسی نوشته دکتر محمد معین ). ارز (Foreign currency) یا F. Exchange که به اختصار به صورت FX نیز نشان داده می شود به پول های رایج خارجی اطلاق می شود.

یعنی در هر کشور به پول رایج آن پول محلی Local currency یا به طور خلاصه پول و به پول رایج سایر کشورهای جهان ارز گفته می شود. بدین ترتیب اشکال ارز همان اشکال پول است، یعنی ارز فقط به اسکناس و مسکوک سایر کشورهای جهان محدود نشده بلکه شامل مانده حساب جاری به ارز که قابل برداشت و نقل و انتقال به وسیله چک یا حواله می باشد نیز می شود.

نرخ ارز : Exchange Rate

نرخ ارز تنها یک عدد می باشد و یا به عبارت دیگر نرخ ارزها در هر کشور قیمت واحد پول سایر کشورها که همان ارز می باشند برحسب پول ملی را نشان می دهند. یعنی مثلاً برای خرید یک واحد GBP یا EUR چقدر ریال باید پرداخت نمود. مثل خرید یک دستگاه تلویزیون و یا یک لیتر شیر چند ریال پرداخت می شود.

ـ نرخ ارز عددی است که قیمت واحد پول کشوری بر حسب واحدها (کسر واحد) پول کشور دیگر در یک زمان مشخص را نشان می دهد. با نرخ ارز یا نرخ تبدیل پول، پول کشورها به یکدیگر قابل تبدیل و معاملات ارزی شکل می گیرند.

Variable or offered currency

در معاملات ارزی دو واحد پول دو کشور مداخله دارند، به یکی از دو پول مذکور ارز پایه و به دیگری پول یا ارز غیر پایه یا متغیر

ارزهای قابل تبدیل ( Convertible currencies )

برای این که پولی در بازار بین المللی قابل معامله تلقی شود باید دارای 2 شرط اساسی باشد:

شرط اول: قابلیت استفاده از آن پول در خارج از مرزهای کشور ناشر. مثل GBP

شرط دوم: پول مزبور به عنوان ارز ذخیره (Reserve currency)توسط بانک مرکزی و تجاری سایر کشورها نگهداری شود.

قابلیت تبدیل پول یک کشور به پول سایر کشورها

الف ـ قابلیت تبدیل کامل Full convertibility

خرید و فروش برای کلیه اهداف، خروج کالا، خدمات،عملیات بورس بازی و پرداخت بدهی به خارج، قرض دادن به هر میزان آزاد و احتیاجی به مجوز از مقامات پولی ندارد.

مثل ین ژاپن (JPY) ، فرانک سوئیس (CHF) و یورو (EUR)

ب ـ قابلیت تبدیل محدود « Limited convertibility »

خرید و فروش ارز در مقابل پول ملی برای بعضی از امور مجاز و برای سایر موارد ممنوع است.

و یا این که مبالغ محدودی امکان پذیر می باشد و نیازی به کسب مجوز تا سقف تعیین شده نمی باشد مثل (روپیه هندوستان، کرون نروژ)

ج ـ ارزهای غیر قابل تبدیل Inconvertible currency

پول اکثر کشورها، به دلیل کمبود شدید منابع ارزی (درآمدها) تحت نظارت مقامات پولی قرار می گیرد. هزینه های ارزی را اولویت بندی می نمایند. لذا این گروه از پول ها غیر قابل تبدیل (غیر قابل معامله می باشند.)

تقسیم ارزهای جهان به معتبر و ضعیف

ارزهای جهان را می توان بر پایه و معیارهای متعدد به صور مختلف تقسیم و جدول بندی نمود. یکی از این تقسیم بندی ها تفکیک آن ها در 2 گروه ارزهای معتبر (Hard currency) و ارزهای دیگر یا ارزهای ضعیف (Soft = weak currency) می باشد. ارزهای معتبر واحد پول های قابل تبدیل (Convertible currency) هستند که از ثبات برخوردار بوده و مورد تقاضا میباشند.

ـ نرخ خـرید و فـروش ارز در شبـکه بانکی کشـور در ردیف ارزهـای معتبـر قرار می گیرد. (نرخ های روزانه بانکها).

ـ ارزهای معتبر را می توان به 2 گروه ارزهای کلیدی key currency و سایر ارزهای معتبر تفکیک نمود. از ارزهای کلیدی تحت عنوان ارزهای جهان روا نیز نام برده می شود.

ارزهای جهان روا شامل GBP ، EUR ، JPY ، CHF و USD می باشد، چون قابلیت تبدیل کامل دارند و تقریباً تمامی معاملات ارزی در بازار جهانی ارز به وسیله آن ها صورت پذیرفته و تشکیل دهنده ذخایر ارزی کشورهای جهان نیز می باشند.

میانگین موزون چهار ارز جهان روا یعنی USD ، GBP ، EUR و JPY واحد پول IMF یعنی SDR را تشکیل می دهند.

حق برداشت مخصوص Special drawing right = SDR

SDR یک واحد پول بین المللی است که در اواخر سال 1960 به وسیله صندوق بین المللی پول IMF = International monetary fund ایجاد شد، هدف اولیه از ایجاد آن افزایش نقدینگی بین المللی بود. ولی بعداً به عنوان یک واحد محاسبه مورد استفاده قرار گرفت. ایجاد و معرفی حق برداشت مخصوص ناشی از لغو محدودیت ها و کنترل های ارزی تحت نظارت IMF (در اجرای سیستم پولی برتون و ودز) بوده است.

با رشد حجم تجارت جهانی از تعریف نرخ برابری ارز طرفی و عرضه محدود طلا، این محدودیت جوابگوی این حجم از مبادلات نبوده، لذا IMF برای رفع این مشکل پس از سالها مطالعه و تحقیق SDR را به عنوان یک ذخیره قانونی علاوه بر طلا و دلار معرفی نموده تا کمبود نقدینگی جبران شود.

روش های (نظام) تعیین نرخ ارز

1ـ نظام نرخ ثابت ارز یا نرخ واحد ارز ( Fixed exchange rate system )

در این روش یک نرخ رسمی ثابت برای پول ملی در مقابل ارزها اعلام و مورد حمایت قرار می گیرد. در این نظام ثبات و اعتماد بالایی در مبادلات به وجود می آید. پذیرش و به کار بردن این روش زمانی امکان پذیر است که ذخایر ارزی و طلای کشور خوب و قابل ملاحظه باشد و وضع اقتصاد آن چنان باشد که ارزها را به وسیله انگیزه های اقتصادی جذب کند.

همان گونه که ملاحظه می شود نرخ ارز ثابت همراه با کنترل دولت می باشد. نرخ ارز ثابت همراه با کنترل دولت به دو صورت خواهد بود. در یک شکل دولت کنترل کامل بازار را در دست می گیرد و نظام آزاد مبادلات ارزی وجود نخواهد داشت و پول کشور غیرقابل تبدیل (Inconvertible) خواهد شد. در شکل دوم دولت از سیاست تثبیت نرخ ارز پیروی، اما ورود و خروج ارز آزاد می باشد، در این صورت پول کشور قابل تبدیل (Convertible) خواهد بود.

الف ـ نرخ ثابت ارز و پول کشور غیرقابل تبدیل

در این وضعیت دولت بازار آزاد ارز را بر چیده و انحصار کامل بازار ارز را در دست می گیرد. مانند کوبا و کره شمالی. نرخ ارز توسط دولت تعیین و به بازار دیکته می شود. در این صورت دولت خریدار و فروشنده ارز و لذا تعیین کننده نرخ ارز نیز می باشد. دولت نرخ ارز را غالباً بر اساس ملاحظات سیاسی و اجتماعی تعیین می نماید. به طور کلی کشورهایی که با کمبود مداوم ارز و کسری پیوسته تراز پرداخت ها مواجه می شوند به عمر نظام ارز آزاد پایان می دهند و دولت کنترل کامل بازار را در دست می گیرد تا عرضه محدود ارز بر اساس اولویت هایی به مصارف زیاد تخصیص یابد. برای مثال ایران بعد از انقلاب اسلامی سیاست کنترل ورود و خروج ارز و تعیین نرخ مستقیم ارز را اتخاذ و اجرا کرد که تا تاریخ 1/1/1381 ادامه داشت.

ـ در نظام ارزی که دولت انحصار کامل بازار ارز را در دست می گیرد، نرخ های مختلف برابری وجود خواهد داشت (Multi Rate). و در کنار آن بازار سیاه یا سایه به دلیل این که محدودیت، عامل افزایش تقاضای ارز و سرازیر شدن مابه التفاوت تقاضا به بازار و تعریف نرخ برابری ارز در نتیجه نرخ بازار سایه همیشه از نرخ های رسمی Nominal rate در سطح بالاتری قرار می گیرد.

ب ـ نرخ ارز ثابت و پول کشور قابل تبدیل:

در این روش دولت در بازار مداخله می نماید تا نرخ ارز را در محدوده ی مشخصی تثبیت نماید. اما در عین حال پول کشور قابل تبدیل می باشد. ورود و خروج ارز آزاد، یعنی بازار آزاد ارز فعال می باشد. در این روش بانک مرکزی با تضعیف رسمی ارزش پول (Devaluation) و یا تقویت پول (Revaluation) نرخ را در سطح مورد انتظار حفظ می نمایند. برای جلوگیری از انحراف و اعاده اوضاع عادی به بازار ارز، بانک مرکزی کشور مربوطه از منابع ارزی ذیل استفاده می نماید:

1ـ برداشت از ذخایر ارزی

3ـ استفاده از منابع صندوق بین الملل پول

4ـ استقراض از بازار جهانی ارز

5ـ دریافت کمک بلاعوض از خارج

در حال حاضر عربستان سعودی، کویت، بحرین، عمان و امارات متحده عربی از این نظام استفاده می نمایند.

2ـ نرخ ارز شناور Floating exchange Rate system

ـ در این نظام، دولت و بانک مرکزی در بازار ارز برای تعیین نرخ ارز دخالت نمی کنند و نرخ ارز مانند قیمت کالاها بر اساس شرایط بازار یعنی عرضه و تقاضای بازار تعیین می شود. قیمت هر کالایی با توجه به شرایط و ساختار بازار آن کالا تعیین می شود. حال باید بررسی و تعیین کرد که بازار ارز چگونه بازاری می باشد؟ بازار ارز، بازار رقابت کامل است. زیرا شرایط لازم و کافی در این بازار برای رقابت کامل بودن وجود دارد. به نظر ژان مارشال برای سیال بودن عرضه و تقاضای کالا شرایط زیر لازم می باشد:

ـ شرط اول آزادی خریداران و فروشندگان در تعیین قیمت کالا.

ـ شرط دوم اطلاع خریداران و فروشندگان از بازار و داشتن تماس آزاد با یکدیگر

ـ شرط سوم خریداران و فروشندگان هر مقدار کالایی که می خواهند بخرند یا بفروشند آزاد باشند.

ـ شرط چهارم یکسان و همگن بودن کالای مورد معامله

در شرایط بازار رقابت کامل یک قیمت واحد و مشخص برای کالا تعیین می شود. هیچ فروشنده ای حاضر نیست زیر قیمت مشخص و معین بازار بفروشد و هیچ خریداری نیز حاضر نخواهد شد تا کالا را به قیمتی بالاتر از قیمت تعیین شده خریداری نماید. قیمت در بازار رقابت کامل محل تلاقی و تقاطع عرضه و تقاضا خواهد بود.

در بازار رقابت کامل ارز نرخ ارز در محل تلاقی عرضه و تقاضای ارز تعیین می گردد. به نرخ ارزی که به این ترتیب تعیین می شود، نرخ ارز شناور گفته می شود. در نظام آزاد ارز اگر دولت هیچ گونه مداخله ای در خصوص تعیین تعریف نرخ برابری ارز نرخ ارز ننماید به آن (Clean floating) یعنی شناور خالص گفته می شود.

چنانچـه دولت در بازار ارز از طریق دست کـاری نرخ بهـره مداخله نمـاید به آن شناور ناقص می گویند. (Dirty floating)

امروزه در اکثر کشورهای جهان یعنی آمریکا، منطقه یورو، بریتانیا، غنا، نیجریه، فیلیپین، روسیه و ژاپن نرخ ارز به روش شناور تعیین می شود.

ـ مقایسه نظام های نرخ ثابت ارز با نرخ شناور ارز

نظام ثابت نرخ ارز در مقایسه با نظام شناور نرخ ارز، از این امتیاز مهم برخوردار می باشد که به دلیل تثبیت برابری ارزها و درنتیجه ریسک کمتر، موجبات ثبات بازرگانی خارجی را فراهم می آورد. در مقابل در نظام شناور نرخ ارز، انجام بازرگانی خارجی و سرمایه گذاری های به ویژه بلندمدت به علت نوسانات نرخ ارز با ریسک به مراتب بیشتری همراه بوده و صادرکنندگان و واردکنندگان و سرمایه گذاران همواره با خطر تغییر ارزش پول مواجه هستند. نظام شناور نرخ ارز در مقایسه با نظام ثابت نرخ ارز موجب می شود تا اولاً کشورها از لحاظ اقتصادی مستقل تر باشند و ثانیاً لزومی به حفظ و نگهداری ذخایر ارزی نمی باشد.

نظام شناور نرخ ارز همواره در معرض خطر عملیات بورس بازی است. در واقع اکثراً نرخ ارز در کشورهایی که این نظام ارزی را انتخاب نموده اند، نه به واسطه عدم تعادل در بازرگانی خارجی تغییر کرده، بلکه بیشتر مواقع به خاطر عملیات بورس بازی انجام پذیرفته است. این از جمله نقاط ضعف این نظام نرخ ارز می باشد. همین امر موجب حفظ و نگهداری ذخایر ارز می باشد.

روش های اعلام نرخ ارز

ـ نرخ ارز به یکی از چهار شکل زیر توسط بانک ها و یا صرافی ها در بازار جهانی ارز برای انجام معاملات اعلام می شود:

الف) روش مستقیم Direct Quotation

در این روش اعلام نرخ ارز که بیشتر بانک ها و صرافی از آن پیروی می نمایند، واحد ارز ثابت و پول محلی (Local currency) تغییر می کند. در واقع ارزها به مثابه واحد کالاها باید تلقی شوند که نرخ ارز مبین قیمت آنها می باشد. برای مثال: (در تاریخ 25/3/1387)

فروش (ريال) خرید (ريال) نوع ارز

12660 12600 EUR

ب ـ روش غیر مستقیم Indirect Quotation

در این روش که در کشورهای انگلستان، هندوستان و نیوزلند از آن استفاده می شود قیمت یا نرخ واحد پول این کشورها بر حسب پول سایر کشورها (ارز) اعلام می شود . بدین ترتیب پوند پول پایه و سایر ارزها، پول یا ارز غیر پایه یا متغیر خواهند بود.

GBP = EUR 1.4776 1.4780

GBP = JPY 248.54 248.60

GBP = USD 2.0313 2.0315

GBP = CHF 2.4331 2.4336

ج ـ روش دلار پایه ( USD Base Quotation )

در این روش اعلام نرخ ارز، نرخ تبدیل یا برابری یک واحد ارز برحسب ارز دیگر اعلام می شود. در واقع این روش را می توان تصور نمود که روش غیرمستقیم است با این تفاوت که ارز پایه دلار آمریکا می باشد این روش حاکی از اهمیت و وزن دلار آمریکا در بازار جهانی ارز می باشد.

USD = GBP 0.4922 0.4925

USD = JPY 122.51 122.55

USD = EUR 0.7246 0.7251

USD = CHF 1.2025 1.2030

دـ روش (نرخ ) متقابل یا متقاطع ( Cross Quotation )

در این روش اعلام نرخ ارز، نرخ تبدیل یا برابری یک واحد ارز بر حسب ارز دیگر اعلام می شود . در واقع ارز پایه ثابت نمی باشد.این روش اعلام نرخ ارز بیشتر توسط دلال ها و سوداگرهای ارز کاربرد دارد.

در واقع (Cross Rate) نرخ برابری 2 ارز غیر دلاری است که از برابری هر یک از آنها نسبت به دلار حاصل می شود. مثال: USD/CHF 1.4850 1.4858

تعریف نرخ برابری ارز

بانکداری بین‌المللی ۱ (با تاکید بر مدیریت ریسک نوسانات نرخ ارز و بهره)

پیشگفتار
مقدمه مؤلف

بخش اول
معرفی ارز
مقدمه
تراز پرداخت ها یا موازنه ارزی کشور
سیستم های پولی در گذر زمان
1- سیستم ابتدایی پولی برپایه مبادلات پایاپای ( تهاتری )
2- سیستم پولی بر پایه طلا و نقره
3- سیستم پولی بر پایه طلا ( پایه سکه طلا و پایه شمش طلا )
4- سیستم پایه طلا – ارز ( سیستم برتون وودز)
5- سیستم بی نظمی های پولی

- انواع نظامهای ارزی
الف- نظام نرخ ثابت ارز
ب- نظام نرخ های متعدد
ج- نظام نرخ های شناور
د- نظام نرخ های شناور کنترل شده
- صندوق بین المللی پول
- گروه بانک جهانی
- گروه بانک توسعه اسلامی
- حق برداشت مخصوص
- نحوه محاسبه نرخ برابری و نرخ بهره حق برداشت مخصوص
الف- نحوه محاسبه نرخ برابری روزانه حق برداشت مخصوص
ب- نحوه محاسبه نرخ بهره هفتگی حق برداشت مخصوص
تاریخچه و سابقه تعیین نرخ ارز در ایران
- نحوه محاسبه نرخ خرید و فروش ارز شناور و ارز صادراتی قبل از تک نرخی ارز
- قابلیت تبدیل ارزها
الف- ارزهای قابل تبدیل
1- قابلیت تبدیل کامل
2- قابلیت تبدیل محدود
ب- ارزهای غیرقابل تبدیل
- انواع روش های اعلام نرخ برابری ارزها
1- روش مستقیم
2- روش غیرمستقیم
3- روش قیمت
- سؤالات و تمرینات بخش اول

بخش دوم
- عملیات خزانه داری
- مقدمه
- بازار تبدیلات ارزی
الف-تاییدیه
ب- دستور پرداخت
ج- اطلاعیه
- معاملات نقدی
- طلا

الف – عرضه طلا
1- معادن طلا
2- طلاهای ذخیره در روی زمین

ب- قیمت طلا
1- بحران های سیاسی واقتصادی
2- تورم
3- نرخ تبدیل دلار آمریکا
4- نرخ بازدهی سایر ابزار های مالی
5- افزایش قیمت نفت
- قیمت طلا درایران
- معاملات طلا
- نرخ های متقابل
مجسمه Bear – Bull
- سوالات و تمرینات بخش دوم

بخش سوم
- آشنایی با بازارهای پول و سرمایه
- مقدمه
الف- فعالیت های بازار پول
1- بازارهای پولی سپرده ثابت
2- اوراق بهادار بازار پول
الف-اسناد خزانه
ب-گواهی سپرده
ج-قبولی بانک
د- اوراق تجاری
ه- اوراق تجاری اروپایی
- مقررات بازار پول ( ریال ) در جمهوری اسلامی ایران

ب- فعالیتهای بازار سرمایه
الف- دولت
ب- مؤسسات دولتی و خصوصی
ج- مؤسسات فراملیتی
- انواع کوپن اوراق قرضه
الف- اوراق قرضه با نرخ ثابت
ب- اوراق قرضه با نرخ شناور
ج- اوراق قرضه با کوپن صفر
- سررسید اوراق قرضه
- محاسبه قیمت اوراق قرضه
الف- ارزش آتی
ب- ارزش فعلی
ج-تعیین قیمت اوراق قرضه
- بازدهی تا سررسید
- رابطه کوپن و بازده اوراق
- بازدهی جاری
- روش محاسبه تقریبی بازدهی تا سررسید اوراق قرض
- سیستم تسویه اوراق بهادار
- انواع روش های تسویه اوراق بهادار
الف- دریاف اوراق
ب- تحویل اوراق
- صکوک ( اوراق قرضه اسلامی )
- سؤالات و تمرینات بخش سوم

بخش چهارم
- اندازه گیری بی ثباتی قیمت اوراق قرضه
- مقدمه
- دوره بازیافت
- تغییر قیمت اوراق با یک پوینت نوسان بازده
- تحدب – کوژی- خمیدگی
- تعیین میزان نوسانات قیمت اوراق با استفاده از دوره بازیافت و تحدب
- به کارگیری تحدب درانتخابات اوراق قرضه
- قراردادهای بازخرید اوراق
الف- جهت تأمین مالی کوتاه مدت وجه اوراق قرضه خریداری شده
ب- جهت افزایش بازده اوراق موجود در پرتفوی
- سپرده گذاری / سپرده گیری اوراق قرضه
- سؤالات و تمرینات بخش چهارم

بخش پنجم
- آشنایی با بازار ابزار مشتقه
- مقدمه
- معاملات سلف
- نحوه محاسبه حاشیه سلف
- معاملات والور روز و فردا
- محاسبه نرخ های والور روز و فردا
- معاملات آتی
- معاملات سوآپ یا تعویضی
- معاملات سوآپ طلا
- سوآپ نرخ بهره
الف- سوآپ نرخ بهره متغیر با نرخ بهره ثابت

ب – سوآپ نرخ بهره متغیر با نرخ بهره متغیر
- معاملات اختیاری
- نحوه محاسبه هزینه معامله اختیاری
الف- ارزش ذاتی معامله اختیاری
ب- فاصله تا سررسید
ج- فراریت
د- هزینه نرخ بهره
ه- رابطه بین نرخ اختیاری و نرخ نقدی
و- نوع معامله اختیاری
- معاملات اختیاری ارز بدون هزینه
- معاملات اختیاری ابزاری برای مدیریت ریسک نوسانات نرخ ارز
الف- خرید اجاره خرید طلا
ب- فروش اجاره خرید طلا
ج- خرید اجاره فروش طلا
د- فروش اجاره فروش طلا
- سقف نرخ بهره
-کف نرخ بهره
- معامله اختیاری نرخ بهره بدون هزینه
- قررداد سلف نرخ بهره
- نحوه محاسبه نرخ قرارداد سلف نرخ بهره
- سؤالات و تمرینات بخش پنجم

پیوست ها
پیوست شماره یک
مقررات و ضوابط اجرایی عملیات بین بانکی بازار تهران
پیوست شماره دو
آشنایی با سوئیفت
پیوست شماره سه
یک نمونه از انجام معاملات تبدیل ارزی و سپرده ارزی
قسمت اول – یک نمونه معاملات تبدیلات ارزی
قست دوم – یک نمونه معامله سپرده ثابت ارزی
پیوست شماره چهار
مقایسه ساختار و اهداف بانک های مرکزی سه قطب اقتصادی و بانک مرکزی ج.ا.ا.
الف- بانک مرکزی آمریکا
ب- بانک مرکزی اروپا
ج- بانک مرکزی ژاپن
د- بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
پیوست شماره پنج
دستورالعمل اجرایی عملیات بازار بین بانکی ریال
پیوست شماره شش
انواع خطرات ( ریسک های ) سرمایه گذاری در بازارهای پول و سرمایه
ریسک ا عتباری
ریسک نقدینگی
ریسک نرخ بهره
ریسک کشوری
ریسک نرخ تبدیل
منابع و مآخذ

محاسبه ارزش ذاتی ارز و دلار

ارزش واقعی دلار چه قدر است؟

تا کی ریال در برابر دلار تضعیف خواهد شد؟

برای تعیین ارزش ذاتی هر ارزی در برابر هر ارز دیگر چه روش‌هایی وجود دارد؟

در ادامه با روش و تئوری‌هایی آشنا می‌شوید که بتوانید خودتان به سؤالات فوق پاسخ بدهید.

تئوری برابری قدرت خرید (Purchasing Power Parity)

تئوری برابری خرید بیان می‌کند که نرخ تبدیل ارزها با قیمت اجناس در دو کشور باهم رابطه دارد و رابطه‌ی آن دو به این صورت است که نسبت قیمت یک کالا در دو کشور باید برابر نسبت نرخ تبدیل دو ارز باشد. به‌عنوان‌مثال فرض کنید قیمت یک دفتر در آمریکا ۱$ است و همان دفتر در ایران قیمتش ۳۰۰۰ تومان است پس ارزش این ذاتی دلار باید ۳۰۰۰ تومان باشد زیرا اگر این تعادل برقرار نباشد باعث صادرات دفتر از کشور ارزان‌تر به گران‌تر می‌شود به‌عنوان‌مثال فرض کنید ارزش دلار در ایران ۵۰۰۰ تومان باشد در این صورت تولیدکننده دفتر که در ایران دفتر را ۳۰۰۰ تومان می‌فروشد، تصمیم می‌گیرد که دفتر را به آمریکا صادر کند و گران‌تر بفروشد و این صادرات باعث وارد شدن دلار به ایران و افزایش عرضه دلار و درنهایت رسیدن قیمت دلار به نقطه‌ای که دیگر صادرات دفتر به آمریکا برای تولیدکننده دفتر به‌صرفه نباشد ( یعنی دلار بشود ۳۰۰۰ تومان یا کمتر ) .

اما همه ما به‌خوبی میدانیم این تئوری در ایران در بیشتر مواقع کار نمی‌کند و همیشه اجناس و خدمات در آمریکا گران‌تر از ایران است اما چرا ؟ مشکلات این تئوری چیست؟

• در عمل برای صادرات باید هزینه حمل‌ونقل بپردازید که در بالا لحاظ نشده است.
• در گمرک کشورها ممکن است تعرفه‌های زیادی به کالا بخورد.
• در بسیاری از مواقع تجارت با آمریکا ( و سایر کشورها ) به خاطر تحریم‌ها برای ایران ممنوع است.
• بسیاری از کالاها قابل تجارت نیستند مثل: خانه، خدمات پزشکی، …

ارزش دلار چطور تعیین می شود؟

اما یک عامل مهم دیگر که حائز اهمیت است وجود تورم است که باعث می‌شود قیمت کالاها در ایران پیوسته افزایش یابند و درنتیجه طبق این نظریه تا زمانی که تورم ایران از تورم آمریکا بیشتر است، کالاهای ایرانی گران‌تر می‌شوند و برای حفظ تناسب نرخ دلار به ریال، تضعیف ریال در برابر دلار دور از انتظار نیست و مقدار این افت باید متناسب با اختلاف تورم ایران و آمریکا باشد.

یکی دیگر از کاربردهای تئوری برابری قدرت خرید در به دست آوردن قدرت خرید مردم یک کشور بر اساس تولید ناخالص داخلی آن کشور است. برای مثال درآمد متوسط افراد ایرانی در سال ۹۴ تقریباً ۵۰۰۰$ در سال است درحالی‌که این مقدار سال ۲۰۱۵ در آمریکا ۵۶۰۰۰$ بود.

اما آیا قدرت خرید یک فرد آمریکایی ۱۱٫۲ برابر یک فرد ایرانی بود؟

خیر- این معیار برای سنجش قدرت خرید معیار مناسبی نیست زیرا کالاهای آمریکایی بسیار گران‌تر از کالاهای ایرانی بودند.

برای رفع این مشکل درآمد سرانه هر فرد برحسب دلار را بر اساس قیمت یک سبد کالایی مشخص تعدیل می‌کنند که عدد به‌دست‌آمده برای ایران طبق آمار بانک جهانی ۱۶۵۰۰$ بود یعنی قدرت خرید یک فرد آمریکایی تقریباً ۳ برابر یک ایرانی بود نه ۱۱ برابر.

لیست زیر رتبه‌بندی ۲۰ کشور‌ برتر بر اساس سرانه تولید ناخالص داخلی هر فرد تعدیل‌شده بر اساس قدرت خرید است:

که در این لیست ایران رتبه ۶۰ ام را دارد. پس مراقب باشید اگر به دنبال مهاجرت به یک کشور دیگر با هدف افزایش قدرت خرید خود هستید، کشوری مثل کانادا یا آمریکا بهترین گزینه شما نیستند.

بورس ایران از نوسانات نرخ دلار تأثیرات به سزایی می پذیرد. لازم است مقاله ای تحت عنوان ” ایندکس دلار و رابطه آن با بورس ایران ” را با کلیک بر اینجا مطالعه نمایید.

مفاهیم پایه در بازار فارکس

در واقع اصطلاحات و مواردی است که قبل شروع به کار در این بازار نیاز است تا به طور دقیق با آنها آشنا باشید. ما این مطالب را در قالب مفاهیم پایه در بازار فارکس بیان کرده ایم. در ادامه این موارد توضیح داده شده است.

آشنایی با نماد ها در بازار فارکس

نماد ها توسط سازمان استاندارد جهانی برای ارزها، شاخص ها و کالاهای اساسی تعیین شده است. در این نماد ها که معمولا سه حرفی هستند دو حرف اول مربوط به کشور مبدا ارز و حرف سوم نام ارز است. به طور مثال در زیر تعدادی نمونه آورده شده است و در تصویر نیز نمادهای شاخص این بازار نمایش داده شده است. لیست کامل این نماد ها در پلتفرم های معاملاتی قابل مشاهده است.

• دلار امریکا United States Dollar USD
• یورو اتحادیه اروپا European Union Euro EUR
• ین ژاپن Japanese Yen JPY
• پوند انگلستان Pound Sterling GBP
• فرانک سوئیس Swiss Franc CHF
• دلار استرالیا Australian Dollar AUD
• دلار کانادا Canadian Dollar CAD
• یک اونس طلا Gold ounce XAU
• یک اونس نقره Silver ounce XAG

مفهوم جفت ارز در بازار فارکس (Currency Pairs)

در بازار فارکس همیشه ارزش یک ارز در مقابل ارز دیگری سنجیده می شود. به طور مثال ارز پوند انگلستان در برابر دلار آمریکا (یعنی هر پوند در مقابل هر دلار چقدر ارزش دارد). در نتیجه در این بازار همیشه با جفت ارز ها سر و کار داریم. برای نمایش این جفت ارزها نیز از سیستم نمادی که قبلا اشاره شد استفاده می شود. به طور مثال:

• EUR/USD (مقدار برابری ارزش یورو در مقابل دلار)
• GBP/USD (مقدار برابری ارزش پوند در مقابل دلار)
• USD/CHF (مقدار برابری ارزش دلار در مقابل فرانک سویس)
• USD/JPY (مقدار برابری ارزش دلار در مقابل ین ژاپن)

چهار جفت ارز بالا را جفت ارزهای اصلی (Major Currency) در بازار فارکس می نامند. در صورتی که در طرفین جفت ارز دلار آمریکا نباشد آن جفت ارز را متقاطع (Cross Rate) می گویند. مانند: EUR/GBP- GBP/CHF- AUD/NZD

یکی از مطالب مهم در مفاهیم پایه در بازار فارکس درک جفت ارز ها می باشد. در یک جفت ارز در بازار فارکس، ارز اول را ارز پایه (Base Currency) و ارز دوم را ارز متقابل (Counter Currency) می نامند. به طور مثال اگر نرخ خرید جفت تعریف نرخ برابری ارز ارز EUR/USD برابر ۱.۳۲۶۵ باشد بدین معنی است که هر یک یورو، ۱.۳۲۶۵ دلار ارزش دارد و برای خرید یک یورو باید ۱.۳۲۶۵ دلار پرداخت شود.

واحد تغییرات جفت ارزها (PIPs, Points)

به علت حجم بالای معاملات در فارکس (بازار تبادلات ارزی) معمولا نرخ برابری ارزها تا پنج رقم صحیح و اعشار محاسبه می شوند. در جفت تعریف نرخ برابری ارز ارزهای اصلی به جز ین ژاپن برابری ارزها به صورت یک رقم صحیح و چهار رقم اعشار آورده می شوند. در جفت ارزهایی که نرخ برابری آنها تا چهار رقم اعشار محاسبه می شود، به رقم چهارم بعد از اعشار پیپ (Pips) یا (Point) می گویند. ممکن است در پلتفرم معاملاتی پنج رقم اعشار ببینید که رقم پنجم را اصطلاحا تعریف نرخ برابری ارز تعریف نرخ برابری ارز پیپت (Pipet) می گویند که همچنان همان رقم چهارم اهمیت دارد و پیپ است.

مثلا اگر یورو به دلار از ۱.۳۲۶۰ به ۱.۳۲۶۴ برسد، می گوییم ۴ پیپ افزایش یافته است. در جفت ارزهای شامل ین ژاپن اعشار تا دو رقم است پس به عنوان مثال اگر قیمت GBP/JPY از ۱۸۸.۵۶ به ۱۸۸.۵۰ برسد می گوییم ۶ پیپ کاهش یافته است.

مفهوم اسپرد (Spread) و قیمت خرید و فروش (Bid & Ask)

در فارکس، برای هر جفت ارز در هر لحظه دو قیمت وجود دارد. قیمتی که شما در آن قیمت می توانید خرید انجام دهید (Ask) و دیگری قیمتی که می توانید در آن فروش انجام دهید (Bid) تفاوت این دو قیمت را اسپرد (Spread) می گویند. در واقع این دو مقدار مانند زمانی است که از صرافی قصد خرید دلار دارید و قیمت خرید و فروش در صرافی متفاوت است این اختلاف همان اسپرد است.

در پلتفرم معاملاتی به EUR/USD نگاه کنید، خواهید دید: Ask 1.3695 و Bid 1.3694 یعنی قیمت خرید این جفت ارز ۱.۳۶۹۵ تعریف نرخ برابری ارز و قیمت فروش ۱.۳۶۹۴ است. تفاوت این دو مقدار یا همان اسپرد در کارگزاری یا بروکر های مختلف متفاوت است مثلا برای یورو به دلار ممکن است از مقدار ۰ تا ۲ پیپ باشد.

اسپرد در واقع هزینه ای است که شما به عنوان یک معامله گر برای انجام معامله می پردازید. این مقدار در واقع در یک معامله عدد کوچکی است. مفهوم اسپرد یکی از ساده ترین مفاهیم پایه بازار فارکس است که شما از قبل نیز ممکن است با آن آشنا بوده باشید.

تعریف لوریج (Leverage)

لوریج یا ضریب اهرمی از آن دسته از مطالب مفاهیم پایه بازار فارکس است که تعریف های اشتباه و سو تفاهم های زیادی در درک آن است. میزان تغییر قیمت جفت ارز ها در بازار در روز حدود ۱ درصد است و ممکن است سرمایه گذاران خرد علاقه ای به این بازار نداشته باشند. به همین دلیل مفهومی به نام اعتبار اهرمی یا Leverage به وجود آمده است.

با استفاده از اعتبار اهرمی، سرمایه گزار می تواند تا ۱۰۰۰ برابر سرمایه خود وارد معامله شود (این رقم در بروکر های مختلف می تواند بین ۱۰ تا ۱۰۰۰ متغیر باشد و توسط شما قابل تغییر است) که البته همین موضوع ریسک شما را نیز به همین اندازه افزایش می دهد. اگر در یک معامله ۱۰ پیپ سود کنید با حجم ۱ لات، چه لوریج شما ۱۰۰ باشد چه ۵۰۰ سود یکسانی می کنید تفاوت در این است که ممکن است با سرمایه کم و ضریب اهرمی کم نتوانید معامله ای به اندازه ۱ لات انجام دهید. این مورد در مقاله ای با عنوان ضریب اهرمی (Leverage) به طور مفصل توضیح داده شده است.

لات (Lot) واحد اندازه گیری حجم معاملات

یکی از موارد مفاهیم پایه در بازار فارکس آشنایی دقیق با حجم معاملات است. اندازه حجم قرارداد یک معامله در بازار مبادلات ارز فارکس را به طور استاندارد یک لات در نظر می گیرند. اندازه قراردادها با واژه هایی مانند لات Amount یا Lot بیان می شود. در بیشتر قراردادها هر لات برابر با ۱۰۰۰۰۰ واحد ارز پایه است. مثلا اگر شما در معامله ای با حجم ۱ لات، یورو را در مقابل دلار خرید کنید (EUR/USD) در واقع ۱۰۰۰۰۰ یورو در مقابل دلار خرید کرده اید. البته نیاز نیست همیشه با این حجم وارد معامله شوید شما می توانید با مقداری مانند ۰.۰۱ لات وارد معامله شوید. این مقدار بستگی به ضریب اهرمی و سرمایه اولیه شما دارد.

مفهوم بهره شبانه (سواپ – Swap)

اکثر معاملات در بازار توسط بروکر ها و در شبکه بانکی انجام می شود. بروکر ها به علت اینکه نرخ بهره در کشورهای مختلف متفاوت می باشد تفاوت نرخ بهره معاملات باز (معاملات در جریان) مشتریان را محاسبه و نرخ بهره آن را در سود و زیان معامله لحاظ می کنند. این مورد برای معاملاتی است که بیش از ۱ روز کاری در جریان باشد و توسط شما بسته نشده باشند. در صورتی که قصد انجام معاملات بلند مدت دارید حتما از روش محاسبه سواپ کارگزار و نرخ های بهره کشورهای مختلف اطلاعات کسب کنید.

انواع دستورات معاملاتی

آشنایی و یادگیری انواع دستورات و نحوه اجرای آن ها از مهمترین مفاهیم پایه در بازار فارکس می باشد. معاملات در بازار ارز با مشخص بودن ۴ عامل انجام می شوند:

• نوع جفت ارز
• حجم معامله
• تعیین دستور خرید یا فروش
• قیمت ورود

این معاملات در فارکس به ۲ صورت انجام می شوند:

• Market Order
• Pending Order

آشنایی با Market Orders

سفارش و دستور خرید یا فروشی است که که معامله گر به صورت دستی و لحظه ای بر اساس نرخ های موجود بازار ثبت می کند. این سفارش در لحظه انجام می شود و جفت ارز مورد نظر خریده یا فروخته می شود. این مورد در مفاهیم پایه در بازار فارکس یکی از پرکاردبردترین دستورات می باشد.

آشنایی با Pending Order

سفارش و دستور خرید یا فروشی است که بر اساس تغییرات قیمت در آینده انجام می شود را دستورات معلق در مفاهیم بازار فارکس می گویند. به عنوان مثال اگر قیمت جفت ارز EUR/USD برابر ۱.۴۵۵۰ باشد، معامله گر می تواند یک دستور به کارگزار ارسال کند که اگر قیمت به ۱.۴۶۰۰ رسید، خرید یا فروشی برای وی انجام دهد.

انواع Pending Order:

A) Buy Limit ) دستور بای لیمیت دستوری است که سفارش خرید در قیمتی پایین تر از قیمت جاری بازار گذاشته می شود. این دستور زمانی استفاده می شود که معامله گر آغاز روند صعودی را پایین تر از قیمت فعلی بازار پیش بینی می کند.

B) Sell Limit ) دستورسل لیمیت دستوری است که سفارش فروش در قیمتی بالاتر از قیمت جاری بازار گذاشته می شود. این دستور زمانی استفاده می شود که معامله گر آغاز روند نزولی را بالاتر از قیمت فعلی بازار پیش بینی میکند.

C) Buy Stop ) دستور بای استاپ دستوری است که سفارش خرید را در قیمتی بالاتر از قیمت جاری بازار قرار می دهد. این دستور زمانی استفاده می شود که معامله گر آغاز روند صعودی را بالاتر از قیمت فعلی بازار، پیش بینی می کند.

D) Sell Stop ) دستور سل استاپ دستوری است که سفارش فروش را در قیمتی پایین تر از قیمت جاری بازار قرار می دهد. این دستور زمانی استفاده می شود که معامله گر آغاز روند نزولی را پایین تر از قیمت فعلی بازار، پیش بینی می کند.

آشنایی با سایر دستورات معاملاتی

Stop Loss دستوری است که مشخص می کند معامله با چه میزان ضرر بسته شود (در صورتی که تحلیل شما اشتباه باشد بیشتر از یک مقداری ضرر نکنید.)

Take Profit دستوری است که مشخص می کند معامله با چه میزان سود بسته شود (حد نهایی رشد یا ریزش بازار را که تحلیل کرده اید.)

روش های بررسی و تحلیل بازارهای مالی

بطور کلی از سه روش پایه برای تحلیل و پیش بینی بازار استفاده می شود.

الف: Technical Analysis (تحلیل تکنیکال) بررسی نمودار ها و مطالعه روند های حرکتی قیمت برای پیش بینی و تحلیل حرکت های آینده است. معامله گران تکنیکال اعتقاد دارند هر اتفاق موثر در قیمت لحاظ شده است. انواع سبک نظریه پردازی تحلیل تکنیکال:

– تغییر قیمت ها هدفمند می باشد

– قیمت ها بر اساس روند ها حرکت می کنند

– در مورد قیمت، تاریخ تکرار می شود

ب: Fundamental Analysis (تحلیل فاندامنتال) معامله گرانی هستند که بر اساس متغیرهای سیاسی، واقعیت های اقتصاد بین الملل و وضعیت اقتصاد داخلی با تفسیر بنیادی به دنبال انگیزه ها و دلایل حرکت قیمت می باشند.

ج: Technical & Fundamental Analysis (تحلیل تکنیکال و فاندامنتال) معامله گرانی که با ترکیب و تجزیه تحلیل عوامل تکنیکال و فاندامنتال به تحلیل و پیش بینی آینده قیمت در بازار می پردازند.

موارد مطرح شده از مهمترین مفاهیم پایه در بازار فارکس است و در مطالب بعدی به طور مفصل این موارد توضیح داده می شود.

تعریف نرخ برابری ارز

صرافی:

نرم افزار حسابداری صرافی بخشی از سیستم حسابداری ایرانیان تراز است که امکان مدیریت اسناد چند ارزی و معاملات ارزی را برای شما ارائه می کند. اگر چه نتیجه فعالیت های مالی – اقتصادی موسسات به صورت حساب ریالی نگهداری می شود اما دسترسی به اطلاعات معاملات ارزی، حفظ و نگهداری سوابق نرخ های برابری ارزهای مختلف ضروری است و شما می توانید در این قسمت نرخ پایه و هم نرخ های ارزی اسناد و صورت حسابهایتان را نگهداری کنید.

امکانات و ویژگی های این بخش از نرم افزار :

– معرفی نرخ های برابری ارز به ریال (واحد پول هر کشور) در نرم افزار حسابداری صرافی

– امکان ثبت چند نرخ ارز در یک روز در نرم افزار حسابداری صرافی

– تعریف ضریب تبدیل ارزها به یکدیگر در نرم افزار حسابداری صرافی

– ورود اطلاعات اسناد ارزی به صورت ریالی و تبدیل آن به مقدار ارز مورد نظرو ثبت حسابداری اتوماتیک آن برابر با واحد پول تعریف شد و همچنین برقراری کنترل های لازم در نرم افزار حسابداری صرافی

– ارائه صورت حساب ارزی و همچنین صورت حساب برابر با واحد پول تعریف شده (منظور از واحد پول تعریف شده به طور مثال در ایران ریال و در ترکیه لیر و … می باشد و شما می توانید واحد پول را برای ثبت اسناد حسابداری خود تعریف نمایید)