قرار داد آتی چیست؟

قرارداد آتی معامله‌ای است که در آن خریدار و فروشنده توافق می‌کنند تا یک کالا با ویژگی‌های خاص را در زمانی معین در آینده با قیمتی معین معامله کنند.

قرارداد آتی به چه معناست؟ چطور معامله می شود؟

مفاهیم و موضوعات مرتبط به بازارهای مالی و اقتصادی همیشه جذابیت زیادی برای علاقه مندان حسابداری و دیگر علوم مالی داشته اند. مفاهیم زیادی وجود دارد که برای فعالیت موثر در بازارهای مالی بهتر است که با آن ها آشنایی کافی داشته باشید و البته در برخی موارد لازم است در مورد آن ها تخصص کافی را به دست بیاورید. اما یکی از مفاهیمی که اطلاع و دانش ابتدایی در مورد آن به درد هر شخص فعال در بازارهای مالی می خورد، عبارت قرارداد آتی است.

در این مقاله به توضیح مفهوم قرارداد های آتی می پردازیم و توضیحات مفیدی در مورد آن ارائه می دهیم، اما قبل از اینکه به سراغ این مفهوم برویم ابتدا باید به موضوع ابزار مشتقه بپردازیم.

در میان این مقاله پیشنهاد می کنیم از مقاله جذاب حسابداری حقوق و دستمزد نیز دیدن کنید.

ابزار مشتقه چیست؟

ابزار مشتقه، ابزار مشتق یا (Derivative Contract) قرارداد یا اوراقی هستند که ارزش آن ها به ارزش اوراق بهادار، کالا، شمش یا ارز وابسته بوده و ارزش مستقلی برای خود ندارند. این ابزارها معمولا از بازارهای پایه مثل بازار کالا، انرژی، ارز، سرمایه و … ترکیب می شوند و در بورس های مورد نظر مورد معامله قرار می گیرند.

ابزار مشتقه به دو دسته تقسیم می شود:

1. پیمان آتی
2. اختیار معامله

در این مقاله قصد داریم در مورد پیمان آتی توضیحاتی ارائه دهیم.

قرارداد آتی (پیمان آتی) چیست؟

قرارداد آتی یا پیمان آتی (Future Contracts) اوراق مالی قابل معامله ای است که می توان آن را در بازارهای مالی مبادله کرد. در قرارداد آتی که بر پایه عقد صلح می باشد، فروشنده پیمان می بندد که در تاریخ مشخصی، مقدار مشخصی کالا را در قبال مبلغی که در هنگام ایجاد قراردادآتی توافق می شود به خریدار قرارداد آتی تحویل بدهد.

قرارداد آتی برای اولین بار در سال 1972 وارد بازارهای مالی شد و قبل از آن تنها در زمینه معاملات محصولات کشاورزی و سوخت های فسیلی مورد استفاده قرار می گرفت.

در واقع قرارداد آتی نوعی قرارداد است که جنبه حقوقی مالی دارد و بین دو طرف فروشنده و خریدار بسته می شود.

برای درک بهتر موضوع اجازه دهید از یک مثال استفاده کنیم.

فرض کنید شما یک کشاورز هستید که می دانید 6 ماه دیگر 50 تن گندم برداشت می کنید. شما می توانید از حالا توافق کنید که بعد از گذشت 6 ماه 50 تن گندم به طرف معامله تحویل می دهید و آن را از همین الان به مبلغ مشخصی می فروشید. بعد از گذشت 6 ماه مهم نیست قیمت گندم چقدر باشد، شما موظفید طبق قرارداد آتی که با خریدار بسته اید بعد از 6 ماه، 50 تن گندم با قیمت توافق شده به خریدار تحویل دهید. در واقع قرارداد آتی را می توان نوعی پیش فروش به حساب آورد.

در این میان پیشنهاد می کنیم سری به صفحه نرم افزار حضور و غیاب سپیدار بزنید تا از امکانات بی نظیر این نرم افزار اطلاع کسب کنید.

انواع قرارداد آتی

قراردادهای آتی اکنون به 2 دسته اصلی تقسیم می شوند:

1. قرارداد آتی در مورد کالاهای فیزیکی همچون نفت خام، شمش طلا، گندم و …
2. قرارداد آتی سهام و شاخص

در مورد کالاهای فیزیکی بازار قرارداد های آتی تا چند سال پیش در ایران وجود نداشت و بعد از فراهم شدن زمینه های آن در ایران با بازار آتی سکه شروع به فعالیت کرد. اکنون بازار قراردادهای آتی در زمینه زعفران نیز فعال است و قرار است برای سایر کالاهای اساسی نیز فعال شود.

قرارداد آتی سهام قرار داد آتی چیست؟ نیز در اواسط سال 97 فعالیت خود را شروع کرد و از قضا مورد استقبال نیز قرار گرفت. گفته می شود که توسعه هر چه بیشتر این بازار منافع بسیاری برای مصرف کنندگان نهایی و تولیدکنندگان دارد و بیشترین ضرر در مورد آن نصیب دلالان می شود.

کاربرد قراردادهای آتی چیست؟

البته در پایان پاراگراف قبل به مزیت مهم و بزرگی در مورد قراردادهای آتی پرداختیم، اما در این بخش می خواهیم به کاربردهای این پیمان ها بپردازیم.

وقتی هر کسی می تواند معاملات خود را طبق قیمت روز انجام دهد و در لحظه کالاهای مورد نیاز خود را معامله کند چرا باید به قرارداد آتی علاقه مند باشد؟

2 دلیل وجود دارد:

1. با استفاده از قراردادهای آتی خریدار خود را در برابر تغییرات قیمت در ماه ها یا سال های پیش رو بیمه می کند و می تواند در قیمت گذاری با دست بازتری با رقبای خود رقابت کند.
2. هر کسی می تواند از طریق تحلیل بازار و خرید و فروش کالا با استفاده از قراردادهای آتی سود کسب کند.

چطور انگیزه کافی برای استفاده از قرارداد آتی وجود دارد؟

مهمترین انگیزه ای که می تواند باعث استفاده از قرارداد آتی شود، عدم اطمینان از آینده است. از طرفی تولیدکنندگان کالا که مصرف کننده های کالاهای اساسی هستند ممکن است از قیمت های آتی به ترس بیفتند و کشاورز تولید کننده کالای اساسی نیز در زمان حال نیاز به نقدینگی دارد.

طبق دلیل دوم که مربوط به کسب سود بود، اگر شما تحلیل گر خوبی باشید می توانید از طریق قرارداد آتی کسب سود کنید. برای مثال اگر شما حدس می زنید که قیمت نفت قرار است در ماه های آینده افزایش پیدا کند، می توانید نفت را با قیمت کنونی معامله کنید. در صورتی که بعد از گذشت ماه ها و رسیدن سررسید تحویل کالا، قیمت آن افزایش یافته باشد شما به شدت سود خواهید برد.

قرارداد اختیار معامله (Options Contract) چیست؟

یکی از مفاهیم مشابه با قرارداد آتی مفهوم قرارداد اختیار معامله است. در این قرارداد یک طرف قرارداد متعهد می شود در بازه زمانی مشخص و قیمتی تعیین شده دارایی پایه ای را به طرف دیگر معامله بفروشد. طرف دیگر معامله می تواند دارایی مورد نظر را خریداری کند یا این کار را نکند. البته اگر خریداری نکند مبلغی را در ازای این حق از دست می دهد، اما در صورتی که خریدار تمایل داشته باشد معامله را کامل کند فروشنده بالاجبار باید دارایی را معامله کند.

این مفهوم به دلیل ماهیتش تشابهاتی با قرارداد آتی دارد، اما تفاوت های بسیاری هم با آن دارد.

در پایان پیشنهاد می کنیم مقاله آموزش حسابداری پیمانکاری را بخوانید. در این مقاله در رابطه با موضوع حسابداری شرکت های پیمانکاری توضیحات جذابی ارائه کرده ایم.

قرار داد آتی چیست؟

بازار آتی چیست ؟

از مواردی که ذهن بسیاری از سرمایه گذاران و تازه واردان به بازار بورس را به خود مشغول می کند، بازار آتی است. سرمایه گذاران معمولا با نکات و قوانین بازار آتی آشنا نیستند. لذا می بایست تمامی این نکات را بیاموزند تا در بازار آتی ضرر نکنند و بتواند با رعایت قوانین این بازار کسب سود کنند. سررسید قرارداد، اندازه قرارداد، کالای مورد معامله، جریمه عدم ایفای تعهدات یکی از طرفین، ریسک ها و فرصت ها از جمله این مشخصه ها محسوب می شوند .

مقدمه ای در خصوص بازار آتی

بورس به دو نوع اوراق بهادار و بورس کالا تقسیم بندی می گردد. در ادامه می خواهیم به این سوال پاسخ دهیم که بازار آتی چیست؟

جالب است که بدانید، واژه «آتی» به معنای آینده است. بنابراین شما باید قیمت کالا را در آینده پیش بینی و بر اساس آن در زمان حال معامله کنید. اما چگونه؟ با ما همراه باشید تا به تمامی ابهامات و سوالات پاسخ قرار داد آتی چیست؟ دهیم .

قرارداد آتی چیست؟

برای آنکه بتوان به طور شفاف تری بازار آتی را برای علاقه مندان و سهامداران بازار بورس و سرمایه توضیح دهیم؛ می توان این گونه گفت که بازار آتی یکی از زیر مجموعه های بورس کالا به حساب می آید که معمولا کالاهایی مثل سکه، طلا، زعفران و زیره در آن معامله می شود. قرارداد آتی قراردادی است که طرفین ، کالای مشخصی را برای زمانی مشخص در آینده، با قیمتی مشخص معامله می‏کنند. در این قراردادها خریدار متعهد به دریافت کالا و فروشنده متعهد به تحویل کالا در زمان سررسید می شود .

زمان تحویل، اندازه و میزان کالا، کیفیت کالا و تمام جزییات توسط بورس کالا از پیش برای خریداران و فروشندگان مشخص می شود. خریداران و فروشندگان قراردادهای آتی می توانند با پرداخت مبلغ کمی از ارزش معامله نسبت به خرید یا فروش قطعی آن کالا در آینده اقدام کنند و همین امر ابزاری برای کاهش ریسک به حساب می آید .

با رسیدن زمان تحویل، خریدار کالا را از فروشنده تحویل می گیرد و باقیمانده وجه از حساب خریدار به حساب فروشنده منتقل می شود. اما حتما از خود سوال خواهید کرد که چنین قراردادهایی چه منفعتی دارد و اصولا چرا کالایی را که قصد خرید آن را داریم، باید در یک زمان دیگری خریداری نماییم؟ سوالات متعددی در این زمینه است. ضمن اینکه این نوع از قرارداد ویژگی ها و قوانین خاص خودش را دارد که یک سرمایه گذار حتما می بایست تمامی قوانین رایج در بازار آتی را بداند و سپس وارد چنین معامله ای گردد تا در این بازار پرمنفعت با عدم شناخت کافی متضرر نشود .

این نوع معامله برای افرادی مثل کشاورزان و تولیدکنندگانی که قصد دارند ریسک خود را کم کنند بسیار مفید است. کشاورزی که می خواهد مطمئن شود در فصل برداشت محصول از نوسان قیمت در امان است و کارخانه ای که می خواهد برای برنامه ریزی و بودجه بندی، مقدار و قیمت خریدهای آینده خود را مشخص کند، می توانند از قرارداد آتی آن کالا برای رسیدن به اهداف خود استفاده کنند .

نکات و قوانین رایج در بورس آتی

برای انجام دادن هر معامله ای در بازار آتی قبل از هر چیز می بایست نکات و قوانین رایج در آن را به صورت کامل آموخت تا با بهره مندی از این نکات و قوانین راه خود را در بازار بورس و سرمایه هموار ساخت. تا قبل از این فهمیدیم که قراردادی را قرارداد آتی می گویند که در طی آن فروشنده متعهد و ملتزم می گردد که در سررسیدی معین، مقداری معین از کالای مشخص را به قیمتی مشخص شده به فروش رساند و در مقابل آن خریدار نیز متعهد می گردد که همان کالای مذکور را با همان مشخصات توافق شده در سررسید معین خریداری نماید . بنابراین هر دو طرف قرارداد می بایست به تعهدات خویش متعهد باشند و مبلغی را به عنوان وجه تضمین اولیه نزد اتاق پایاپای بگذارند. البته این مبلغ طبق تغییرات قیمت ممکن است تغییراتی را در خود ببیند ولی آنچه مهم است این مسئله است که دو طرف قرارداد بایستی هر یک مبلغی مشخص را در این اتاق بگذارند تا هر دو خیالشان در انجام معامله راحت و آسوده گردد .

طبق این تعریف چند نکته را در مورد بازار آتی آموختیم. در ادامه توضیحات اجمالی دیگری در خصوص کالای مورد معامله در بازار آتی خواهیم داد. این نکته نیز در بازار آتی بسیار حائز اهمیت است که می بایست در زمان سررسید قرارداد هر دو طرف نسبت به تعهدات خود مقید باشند. حال این سوال پیش می آید اگر یکی از طرفین نسبت به تعهدات خویش وفادار نباشد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ این سوال نیز بایستی به صورت شفاف توضیح داده شود تا در بازار آتی تقریبا به تمامی سوالات و ابهامات پاسخ داده شود و ذهن سرمایه داران در این باب کاملا باز گردد و با دیدی باز وارد معامله گردند. نکته مهمی که هست، بازار آتی برای افراد کم ریست زیاد مناسب نمی باشد .

نماد معاملاتی در بازار آتی به چه صورت است؟

تاریخ سررسید قراردادهای آتی بر روی یک کالا به صورت استاندارد و مشخص توسط بورس تعیین می‌شود و فقط برای سررسیدهای معینی که تعیین شده، امکان انجام معاملات آتی وجود دارد. هر سررسید با یک نماد مشخص در تابلو معاملات نمایش داده می شود. هر نماد معاملاتی متشکل از نام کالا، ماه و سال قرارداد است و تمامی نمادهای معاملاتی بایستی به تصویب هیئت پذیرش رسیده باشند . به عنوان مثال نماد معاملاتی SAFME98 نشان دهنده قرار داد آتی چیست؟ قرارداد آتی زعفران نگین تحویل مهر 98 است .

چه کالا هایی در بازار آتی معامله می شود؟

در حال حاضر در بورس کالای ایران محصولات کشاورزی زعفران و زیره به صورت قراردادهای آتی مورد معامله قرار می گیرند. اندازه هر قرارداد آتی زعفران 100 گرم و زیره 100 کیلوگرم است.به عبارتی با اخذ یک موقعیت در زعفران ، 100 گرم و در زیره 100 کیلوگرم معامله کرد. بازه قیمتی معاملات روزانه در قراردادهای آتی محدود به (۵%±) قیمت تسویه روز معاملاتی قبل است و امکان ثبت سفارش با قیمتی بالاتر و پایین تر از این بازه وجود ندارد

شاخص های بازار آتی

ویژگی های کلی قرارداد آتی به این قرار است :

1. سررسید قرارداد

تاریخ سررسید قرارداد در بازار آتی به صورت استاندارد و توسط بورس کالا تعیین می گردد .

2. اندازه قرارداد

میزان حداقل خرید و فروش است که توسط بورس کالا قبل از بازگشایی سررسید معاملاتی اطلاع رسانی می شود. میزان خرید و فروش می بایست ضرایبی صحیح از اندازه قرارداد باشد .

3. کالای مورد معامله

از ابتدای معاملات آتی تا سال 1397 عمده معاملات بازار آتی مختص سکه بود ولی پس از تعلیق معاملات آتی سکه در سال 97،در حال حاضر معاملات زعفران و زیره سبز در حال انجام است .

اگر یکی از دو طرف قرارداد به تعهدات خویش وفادار نباشد، ملزم به پرداخت جریمه خواهد شد. این جریمه معمولا معادل یک درصد ارزش کل قرارداد طبق قیمت تسویه همان روز معامله در قرارداد آتی است .

قرارداد آتی (Future Contract) چیست؟ آشنایی با مشخصات قراردادهای آتی

در خصوص بازار بورس کالا، تا این‌جا با نحوه دریافت کد بورسی و انجام معاملات در هر زیربازار آشنا شدیم. در این مقاله می‌خواهیم با ماهیت قراردادهای آتی آشنا شویم. این که قراردادهای آتی چه هستند؟ چگونه کار می‌کنند؟ شرایط معاملات چیست؟ تفاوت قراردادهای آتی با پیمان آتی چیست؟ و هر موضوع دیگری که به این قراردادها مربوط باشد. اگر قصد فعالیت در بازار آتی را دارید، در ادامه با ما همراه باشید.

قرارداد آتی چیست؟

قرارداد آتی معامله‌ای است که در آن خریدار و فروشنده توافق می‌کنند تا یک کالا با ویژگی‌های خاص را در زمانی معین در آینده با قیمتی معین معامله کنند.

در قراردادهای آتی وجه معامله در آینده پرداخت می‌شود. یعنی در زمان معامله پولی ردوبدل نمی‌شود. تنها درصدی از قرارداد به عنوان وجه تضمین پرداخت می‌شود تا دو طرف معامله به قرارداد پایبند بمانند. هر دو طرف معامله باید ریسک افزایش یا کاهش قیمت در زمان تحویل کالا را بپذیرند و در صورتی که بخواهند قرارداد را فسخ کنند، مبلغی به عنوان جریمه نکول پرداخت خواهند کرد.

برای درک بهتر قرارداد آتی فرض کنید در مهرماه هستیم و شما یک قرارداد آتی سکه را خریداری کرده‌اید. همچنین فرض می‌کنیم حجم هر قرارداد آتی سکه ۱۰ عدد، قیمت هر سکه ۱۵ میلیون تومان و تاریخ تحویل آن اسفند ماه باشد. در این صورت شما موظفید در اسفند ماه مبلغ ۱۵۰ میلیون تومان را برای هر قرارداد خریداری شده به فروشنده پرداخت کرده و سکه‌های خود را دریافت کنید، چه قیمت سکه در اسفند ماه افزایش یافته باشد چه کاهش.

انواع قراردادهای آتی

قراردادهای آتی معمولا به دو گروه قراردادهای آتی کالا و قراردادهای آتی مالی تقسیم بندی می‌شوند.

• قراردادهای آتی کالا و دارایی پایه آن معمولا محصولات کشاورزی، فلزی و نفتی می‌باشند.
• در قرارداد های آتی مالی از سهام، ارز و اوراق قرضه استفاده می‌شود.

مشخصات قراردادهای آتی

هر قرارداد آتی دارای مشخصاتی از جمله اندازه قرارداد، زمان سررسید، قیمت کالا، وجه تضمین و غیره می‌باشد. در ادامه تمام ویژگی‌هایی که در یک قرارداد آتی ذکر می‌شوند، را بررسی می‌کنیم.

• دارایی پایه: قیمت قراردادهای آتی از یک دارایی که به آن دارایی پایه می‌گویند، مشتق می‌شود. به همین دلیل نیز قراردادهای آتی را یکی از ابزارهای بازار مشتقه می دانند. مثلا قراردادهای آتی می‌توانند بر روی محصولات کشاورزی منتشر شوند که در این صورت آن محصول کشاورزی، دارایی پایه قرارداد آتی نامیده می‌شود.
• اندازه قرارداد: حجمی از دارایی که در هر قرارداد معامله می‌شود را گویند. مثلا در قرارداد آتی زعفران حجم هر قرارداد ۱۰۰ گرم می‌باشد. اگر خریدار ۵ قرارداد آتی زعفران را بخرد در واقع ۵۰۰ گرم زعفران خریده است.
• وجه تضمین اولیه: درصدی از ارزش هر قرارداد است که دو طرف به عنوان ضمانت اجرای قرارداد می‌پردازند. مثلا اگر وجه تضمین اولیه زعفران ۳۰۰ هزار تومان باشد و شما ۵ قرارداد زعفران خریده باشید، یعنی باید مبلغ ۱۵۰۰۰۰۰ تومان را به عنوان وجه تضمین اولیه بپردازید.
• حداقل وجه تضمین: معمولا برابر با ۶۰٪ وجه تضمین اولیه است. این مقدار حداقل وجهی را نشان می‌دهد که سرمایه گذار برای انجام شدن معامله و جلوگیری از وضعیت call margin باید در حساب خود داشته باشد.

• تاریخ سررسید: همان روز موعودی است که معامله انجام می‌شود. امکان انجام معامله در تاریخی به جز تاریخ سرسید وجود ندارد.
• قیمت تسویه روزانه: این عدد میانگین قیمت معاملات انجام شده برای هر قرارداد در نیم ساعت پایانی آخرین جلسه معاملاتی در هر روز است. قیمت تسویه روزانه به عنوان مبنای قیمت برای معاملات روز بعد استفاده می‌شود. این عدد را می‌توان معادل قیمت پایانی در بازار اوراق بهادار در نظر گرفت.
• حجم: در اطلاعات هر نماد، حجم نشان‌دهنده تعداد قرارداد‌های معامله شده تا آن لحظه می‌باشد.
• ارزش: در اطلاعات نماد، قیمتی را به عنوان قیمت تسویه لحظه‌ای مشاهده می‌کنید. اگر قیمت تسویه لحظه‌ای را در حجم ضرب کنید، ارزش معاملات بدست می‌آید.
• حد نوسان قیمت روزانه: میزان نوسان مجاز قیمت در هر روز معاملاتی ۵٪ قیمت تسویه روز قبل می‌باشد. در نتیجه امکان ثبت سفارش با قیمتی بالاتر یا پایین‌تر از این محدوده وجود ندارد.
• کارمزد: درصدی از ارزش قرارداد است که دو طرف معامله بابت دریافت خدمات پرداخت می‌کنند. در حال حاضر کارمزد هر قرارداد آتی برای هر طرف معامله ۰.۰۰۰۶۸ ارزش قرارداد می‌باشد که ۰.۰۰۰۴ آن سهم کارگزار، ۰.۰۰۰۲ آن سهم شرکت بورس کالا و ۰.۰۰۰۰۸ آن سهم سازمان بورس و اوراق بهادار است.

در شکل زیر مشخصات قرارداد آتی زیره سبز را برای نمونه مشاهده می‌کنید.

موقعیت‌های قراردادهای آتی

هر مرحله از معاملات آتی، با توجه به شرایطی که خریدار یا فروشنده در آن قرار دارد، نام متفاوتی دارد. بهتر است با این مراحل آشنا شویم.

• موقعیت تعهدی خرید: به موقعیتی گفته می‌شود که در آن فرد اقدام به خرید یک قرارداد آتی می‌کند به گونه‌ای که متعهد می‌شود در تاریخ سررسید دارایی پایه را تحویل بگیرد، یا موقعیتی که در آن فرد با امید افزایش قیمت، قرارداد آتی را نگهداری می‌کند. در این صورت حساب وی هر روز بر اساس قیمت تسویه روزانه در معرض سود یا زیان قرار می‌گیرد. این وضعیت به Long position نیز معروف است.
• موقعیت تعهدی فروش: به موقیعتی گفته می‌شود که در آن فرد یک قرارداد آتی را می‌فروشد و متعهد به تحویل دادن کالا در تاریخ سررسید می‌شود. این موقعیت، Short position نیز نامیده می‌شود.
• موقعیت تعهدی باز: یک قرارداد آتی خرید/فروش با سفارش در خلاف جهت (ثبت سفارش فروش/خرید)، معاوضه فیزیکی، تسویه نقدی و یا تحویل کالا می‌تواند بسته شود. اگر قرارداد از طریق روش‌های ذکر شده بسته نشود، در موقعیت تعهدی باز قرار دارد.

نمادهای معاملاتی در قراردادهای آتی

هر نماد معاملاتی در قراردادهای آتی شامل نام کالا و تاریخ سررسید آن می‌باشد. این نام ها بر اساس مصوبه هیئت پذیرش بورس تعیین می‌شوند. در شکل زیر نام نماد زیره سبز با سررسید اذرماه سال ۹۹ را مشاهده می‌کنید.

قرارداد آتی چه سودی برای معامله گران دارد؟

دو موضوعی که می‌تواند قراردادهای آتی را برای معامله گران جذاب کند پوشش ریسک و سفته بازی است. این موضوع را با مثال توضیح می‌دهیم.

فرض کنید یک تولید کننده شروع به تولید کالایی نموده است که نوسان قیمت آن بالاست. همچنین کالاهای در دست تولید، ۳ ماه دیگر آماده خواهند شد. با توجه به تغییرات قیمت این کالا، نمی‌توان از رشد قرار داد آتی چیست؟ قیمت در ماه‌های آینده مطمئن بود. پس فروشنده می‌تواند با انگیزه پوشش ریسک از قرارداد آتی فروش استفاده کند.

در مثال دیگری فرض کنید قیمت سکه را بررسی کرده‌اید و انتظار دارید قیمت در ماه‌های آینده یک میلیون تومان کاهش یابد و به عدد ۱۴ میلیون تومان برسد. در این صورت می‌توانید وارد یک قرارداد آتی فروش به قیمتی بالاتر از ۱۴ میلیون تومان مثلا ۱۵ میلیون تومان شوید. اگر پیش بینی شما درست باشد، در تاریخ سررسید می‌توانید سکه را ۱۴ میلیون تومان خریداری کرده و ۱۵ میلیون تومان بفروشید. یعنی از هر سکه یک میلیون تومان سود کنید. در این‌جا گفته می‌شود شما با انگیزه سفته بازی وارد یک قرارداد آتی شده‌اید.

عملکرد اهرمی قراردادهای آتی

اگر بخواهید چرخ ماشین خود را عوض کنید، حتما از جک استفاده می‌کنید. جک در اینجا نقش اهرم را ایفا می‌کند. در واقع اهرم وسیله‌ای است که نتیجه کار شما را چند برابر می‌کند. در مثال ماشین نیز نیرویی که شما برای بالابردن ماشین استفاده می‌کنید را چند برابر می‌کنید.

در بازارهای مالی نیز اهرم همین نقش را دارد. اهرمی بودن قراردادهای آتی به معامله گران این فرصت را می‌دهد تا با سپرده اولیه اندک سود زیادی را بدست آورند. اما دقت کنید که معاملات آتی به خودی خود معالات پرریسکی محسوب می‌شوند و اهرم ضمانتی برای کسب سود نیست. یعنی همان‌طور که می‌تواند بازده معامله شما را افزایش دهد، می‌تواند در شرایط نزولی، باعث چندبرابر شدن ضرر معاملات نیز شود.

تفاوت قرارداد آتی و پیمان آتی چیست؟

پیمان آتی (forward contract) در واقع نوع غیر استانداردی از قرارداد آتی (future contract) است. در نتیجه ریسک آن کمی بیشتر از قرارداد آتی می‌باشد. این دو معامله اصولا ماهیت یکسانی دارند و از لحاظ تعیین قیمت و زمان تحویل کالا مشابهند، اما تفاوت‌هایی نیز دارند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

• بارزترین تفاوت پیمان آتی و قرارداد قرار داد آتی چیست؟ آتی بازاری است که در آن معامله می‌شوند. قرارداد آتی در بورس و پیمان آتی در بازار فرابورس معامله می‌شوند. بنابراین می‌توان گفت قراردادهای آتی شفافیت قیمتی بیشتری نسبت به پیمان آتی دارند.
• در معاملات قراردادهای آتی واسطه‌ای بنام اتاق پایاپای وجود دارد و وجه تضمین معامله توسط اتاق پایاپای دریافت می‌شود. در حالی که اتاق پایاپای در پیمان آتی نقشی ندارد. بنابراین دو طرف معامله می‌توانند در مورد پرداخت یا عدم پرداخت وجه تضمین و مبلغ آن توافق کنند. پس می‌توان گفت قراردادهای آتی از پشتوانه قابل اعتمادی به عنوان اتاق پایاپای استفاده می‌کنند.
• در پیمان آتی پرداخت معمولا یکبار و در زمان سررسید انجام می‌شود، در حالی که این فرآیند در قراردادهای آتی بصورت روزانه و بر اساس قرار داد آتی چیست؟ سازوکار تسویه حساب روزانه ودیعه، صورت می‌پذیرد.

قراردادهای آتی معمولا می‌توانند قبل از سررسید با اتخاذ یک موقعیت معکوس بسته شوند. یعنی الزامی برای مالکیت دارایی نیست و می‌توان از شرایط پیش فروش استفاده کرد. حتی در صورت نیاز به تحویل کالا می‌توان آن را از بازار فیزیکی خریداری کرده و تحویل داد. در حالی که در پیمان آتی معمولا در تاریخ سررسید، کالا به صورت فیزیکی تحویل و یا معامله بصورت تسویه نقدی بسته می‌شود. بنابراین قراردادهای آتی از نقدشوندگی بالاتری برخوردارند.

سوالات متداول

در حال حاضر معاملات آتی بر روی سکه، زیره، زعفران و پسته انجام می‌شوند.

می‌توانید از سایت بورس کالا به آدرسcdn.ime.co.ir استفاده کنید.

سررسید هر قرارداد در اطلاعیه مشخصات قرارداد درج می‌شود. امکان نگهداری قرار داد آتی چیست؟ اوراق بعد از سررسید وجود ندارد.

مزیت های قرارداد آتی چیست؟ / کمک قراردادهای آتی به کنترل نوسان و ریسک معاملات

در قراردادهای آتی، خریدار و فروشنده توافق می‌کنند که میزان معینی از کالای مشخصی را، با کیفیت و قیمت معلوم در زمان و مکان مشخص معامله کنند .

اقتصادآنلاین – سارا محسنی ؛ حمیده صادقی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با اقتصادآنلاین و در تشریح جزییات قراردادهای آتی گفت: منظور از قرارداد آتی این است که ما در زمان حال، اقدام به خرید یک کالا می‌کنیم. اما تصمیمی برای تحویل گرفتن کالا در همان لحظه نداریم و قصد داریم که کالا را، چند ماه بعد تحویل گرفته و پول آن را پرداخت کنیم.

وی افزود: بنابراین به قراردادی که طی آن، کالایی را اکنون و با قیمت مشخصی خریداری ‌کنیم، اما تحویل و پرداخت وجه آن در آینده صورت بگیرد، قرارداد آتی می‌‌‌گویند. در این قرارداد، طرفین متعهد به تحویل کالا و پرداخت وجه آن در تاریخ مشخصی در آینده هستند و برای تضمین انجام تعهد، باید خریدار و فروشنده مبلغی را نزد شخصی امین (بورس کالا) قرار دهند که وجه تضمین نامیده می‌شود.

صادقی اظهار داشت: قرارداد آتی، قراردادی دوطرفه است که می‌توانیم طی آن، کالایی را با مشخصات معین در زمان حال به فروش برسانیم و پس از گذشت چند ماه، آن را با قیمت توافق‌شده تحویل دهیم و وجه را دریافت کنیم. این نوع از معامله برای اشخاصی مانند کشاورزان و تولیدکنندگان مواد غذایی که قصد کم کردن ریسک را دارند، مناسب است.

این کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: برای مثال، کشاورز قصد دارد از محصولات خود در برابر نوسانات قیمتی در فصل برداشت محافظت کند و کارخانه‌ها نیز برای برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی، نیاز به مشخص شدن مقدار و قیمت خریدهای آینده خود دارند. بنابراین با این مثال، اهمیت کنترل نوسان و میزان ریسک در معاملات آتی قرار داد آتی چیست؟ تا حدودی مشخص می‌شود.

وی درمورد ویژگی‌های قراردادهای آتی تصریح کرد: معافیت مالیاتی، تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب و در اختیار مشتری موجود است، امکان برداشت یک ‌روزه موجودی از حساب، کارمزدهای بسیار پایین، امکان خرید و فروش نامحدود در هر روز معاملاتی، واریز روزانه سود و زیان به‌ حساب مشتری، دو طرفه بودن بازار و امکان کسب سود از ریزش و افت قیمتی ( تنها بازار دو طرفه حال حاضر در ایران )، پوشش ریسک و. ، از جمله ویژگی‌ و مزیت‌های قراردادهای آتی هستند.

صادقی خاطرنشان کرد: قرارداد های آتی، به دو گروه کالا و مالی تقسیم می‌شوند. قراردادهای آتی کالا شامل محصولات کشاورزی، فلزات، مواد نفتی و …می‌شوند. قرارداد های آتی مالی نیز، ابزارهایی نظیر سهام، اوراق قرضه، ارز و. را دربر می‌گیرند.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: این نوع از قراردادها، مورد استفاده دو گروه عمده معامله‌گران هستند. دسته اول، افرادی هستند که قصد دارند کالایی را در آینده تهیه کنند، اما به دلیل مطمئن نبودن از نوسانات بازار، تمایل به نوعی پیش خرید دارند تا کالای خود را تضمین نمایند. دسته دوم، اشخاصی هستند که معامله‌گران اصلی بازار بوده و قصد کسب سود از نوسانات آن را دارند. این افراد می‌توانند بنابر استراتژی‌های معاملاتی، از افزایش یا کاهش قیمت کالا سود ببرند. آنها با پیش‌بینی تغییرات قیمتی، عقد قرارداد آتی و فروش آن قرارداد در زمان مناسب، می‌توانند شانس خود را در بازارهای آتی امتحان نمایند.

قرارداد آتی بیت کوین؛ روش های کسب سود از آن

قراردادهای آتی یا ETF نقطه تلاقی بازار سهام بورس و بازار رمزارزها است که به افراد این امکان را می‌دهد تا بدون خرید و فروش در سود و زیان ارزها شریک باشند. مفهوم قرارداد آتی از حدود سال ۱۹۷۲ در بازارهای مالی وجود داشته، اما با ظهور بیت کوین و سایر رمزارزها، پای این نوع از معاملات نیز به بازار ارزهای دیجیتال باز شده است.

از آنجایی‌که امروزه بسیاری از معامله‌گرها بدون خرید بیت کوین و از طریق این روش معامله سودهای کلان به دست می‌آورند، بسیاری دیگر نیز در این مورد کنجکاو شده‌اند تا آن‌ها نیز بتوانند در این قراردادها شرکت داشته باشند. در این مقاله از والکس نگاهی می‌اندازیم به مفهوم قرارداد آتی بیت کوین تا به طور کامل با آن‌ آشنا شویم.

قرارداد آتی یعنی چه؟

برای این که بهتر مفهوم قراردادهای آتی را متوجه شویم، اجازه دهید تا با یک مثال توضیح را شروع کنیم. فرض کنید شما تولیدی مبل دارد و برای صرفه‌جویی در قیمت خرید پارچه رومبلی با یک کلی فروش قراردادی مبنی بر این که شخص پارچه مورد نیاز را در تاریخ اتمام قرارداد تامین کند، می‌نویسید. در صورتی‌که شما مبلغ تعیین شده را همان ابتدای قرارداد بپردازید، مانند این است که شما یک قرارداد آتی خرید پارچه با شخص کلی فروش بسته‌­اید. حال اگر در موعد تحویل پارچه‌ها قیمت پارچه نسبت به زمانی که قرارداد را نوشته‌اید افزایش پیدا کرده باشد شما سود کرده­، اما اگر خلاف تحلیل شما قیمت پارچه کاهش پیدا کرده باشد عملا شما سودی کسب نکرده و به میزان کاهش قیمت پارچه ضرر کرده‌اید.

بنابراین قرارداد آتی به قراردادی گفته می‌شود که شما معامله‌ایی را انجام می‌دهید اما کالای خود را در آینده تحویل می‌گیرید. قراردادهای آتی بیشتر با دو هدف منعقد می‌شوند:

• کاهش ریسک
• سفته بازی (Speculation)

با عقد قراردادهای آتی، شرکت‌ها خود را از ضررهای مالی که در آینده ممکن است متحمل شوند، مصون می‌کنند و بدین وسیله، نوسانات قیمتی در بازار هم برای خریدار و هم برای فروشنده کاهش می‌یابد. علاوه بر این، در صورتی که شرکتی پیش‌بینی کند با خرید یک دارایی در آینده سود خواهد کرد و فروشنده نیز بداند که ممکن است ارزش دارایی او کاهش پیدا کند، با سفته بازی و عقد قراردادهای آتی هر دو طرف با تحلیل بازار قرارداد می‌بندند.

قرارداد آتی بیت کوین چیست؟

مثالی که در بالا برای زدیم یک مثال برای ساده کردن مفهوم قرارداد آتی بود اما اگر بخواهیم به صورت تخصصی به زمینه قرارداد آتی بیت کوین به عنوان یک معامله‌­گر ورود کنیم باید حتما نسبت به یک سری از مفاهیم شناخت کاملی داشته باشید.

قرارداد آتی بیت کوین (bitcoin futures contract) یک نوع قرارداد مدت‌دار بین دو شخص است که در زمینه یک دارایی مشخص و با توافق طرفین منعقد می‌شود. با فرا رسیدن سررسید قرارداد طرفین موظف هستند دارایی خود را در قیمتی که در گذشته با آن به توافق رسیدن بفروشند.

قرارداد آتی بیت کوین یا همان معاملات فیوچرز اهرم‌دار صراف‌‌های بزرگ که نامش لرزه به جان تمام معامله‌گران مبتدی می‌­اندازد، ابرازی پول‌ساز برای حرفه‌­ای‌ها بوده که عضو جدانشدنی روزمرگی آنها است. همانطور که گفتیم اگر شناخت کافی نسبت به قرارداد آتی نداشته باشید باید ضرر­های بزرگی را نیز به جان بخرید پس با دقت ادامه مطالب را مطالعه کنید.

در قرارداد آتی بیت کوین یا معاملات فیوچرز، شما بدون نیاز به خرید و پرداخت کارمزد بیت کوین و تنها بر اساس پیش‌بینی که بر روند قیمتی این ارز دارید می‌توانید برای عقد قراردادهای فیوچرز اقدام کنید. برای مثال اکنون قیمت بیت کوین ۳۰ هزار دلار است و فرد خریدار پیش‌بینی می‌کند در ماه آینده بیت کوین افزایش قیمت خواهد داشت. طبق این پیش بینی فرد یک قرارداد آتی یک ماهه برای ۲ بیت کوین با قیمت ۴۰ هزار دلار قرار داد آتی چیست؟ عقد و مبلغ را پرداخت و ۲ بیت کوین را ماه دیگر دریافت می‌کند.

به‌طورکلی قرارداد آتی بیت کوین به دو صورت توافق بر افزایش قیمت (long) یا توافق بر کاهش قیمت (short) شکل می‌گیرد. قرارداد long برای زمان‌هایی است که دیدگاه شما مبنی بر این است که قیمت روند بیت کوین به صورت افزایشی خواهد بود و برعکس آن قرارداد short برای زمانی است که دیدگاه تحلیل شما مبنی بر نزولی بودن روند قیمتی بیت کوین است.

توجه داشته باشید در قرارداد آتی بیت کوین قیمت‌ها توافقی است و توسط خریدار یا فروشنده تعیین می‌شوند.

قرارداد آتی بدون سررسید (perpetual contract) بیت کوین

این پلتفرم بزرگ در اکثر صرافی­‌های بزرگ امروز مورد استفاده قرار می­‌گیرد و تعداد کثیری از معامله‌­گران، بانک‌ها، نهادهای دولتی، موسسات و شرکت­‌های بزرگ و دولت‌ها در آن مشغول به معامله‌­گری هستند.

قرارداد آتی بیت کوین دو تفاوت کلی و مهم نسبت به قرارداد آتی معمولی دارد:

1. در این قرار داد مهلت سررسید تعیین نمی‌­شود و عملا قرارداد تاریخ انقضا ندارد.
2. امکان جذاب استفاده از اهرم تا ضریب ۱۲۰ در بستن قرارداد آتی بیت کوین وجود دارد.

شاید این سوال برای شما ایجاد شود که اگر قرارداد سررسید ندارد، پس چگونه منقضی می‌شود. برای اتمام قرارداد دو حالت وجود دارد. حالت اول این است که قرارداد به صورت دستی توسط معامله­‌گر با تعیین حد سود یا حد ضرر یا در قیمت لحظه‌­ای بیت کوین با سود یا ضرر بسته می‌­شود.

حالت دوم قیمت لیکوییدی است. قیمت لیکوییدی قیمتی است که معامله­‌گر در ابتدای باز کردن قرارداد با صرافی با توجه به اهرمی که مورد استفاده قرار داده با صرافی به این توافق می‌­رسد که اگر معامله خود را تا رسیدن به آن قیمت نبست، با توجه به قیمت ذکر شده معامله­‌گر کل دارایی خود را از دست می‌­دهد. حال شاید برایتان سوال باشد اهرم در معاملات فیوچرز به چه معنی است و چه کاربردی دارد؟

اهرم (leverage) در معاملات فیوچرز بیت کوین چیست و چه کاربردی دارد؟

شاید تا به حال اسم اهرم به گوشتان خورده باشد اما نه در علم اقتصاد بلکه در فیزیک! در علم فیزیک اهرم برای آسان‌تر شدن کار مورد استفاده قرار می‌گرفت اما در بازار رمزارزها و معاملات فیوچرز کاربرد اهرم همانند یک شمشیر دو لبه است که هم می‌­تواند بسیار جذاب و سود­آور باشد، هم می­‌تواند سرمایه شما را به راحتی از بین ببرد.

فرض کنید ما در یک صرافی در قسمت معاملات آتی یا فیوچرز مقدار ۱۰۰ دلار حساب کاربری خود را شارژ کردیم. اولین نکته‌­ای که در این قسمت از شما سوال می‌شود اهرم است که از عدد یک تا ۱۲۵ شروع می‌شود. برای مثال اگر ما اهرم معامله خود را روی عدد ده قرار بدهیم مبلغی که می‌­خواهیم در معامله بگذاریم در ۱۰ ضرب می‌شود.

همان ۱۰۰ دلار اول را در نظر بگیرید، اگر بخواهیم روی بیت کوین یک پوزیشن long یا short بگیریم با مبلغ ۱۰۰ (margine) دلار در واقع هزار دلار وارد معامله کرده‌­ایم و در ازای نوسانات قیمت بیت کوین سود و ضرر ما بر اساس هزار دلار محاسبه می‌­شود. شاید ابتدا این گزینه برای ما بسیار جذاب باشد اما اگر در زمینه قرارداد آتی بیت کوین حرفه‌ای نباشید و بر اساس تحلیل‌های اشتباه وارد معامله شوید باید ضررهای بزرگی را به جان بخرید.

بنابراین به زبان ساده، اهرم در معاملات فیوچرز یعنی وسیله‌ای برای بیشتر یا کم کردن سود و البته ضرر معامله است. باید گفت هر چه طمع فرد بیشتر شود و به سمت اهرم‌های بزرگ­تر برود ریسک معامله هم بیشتر می‌­شود و هرچه از اهرم‌های کوچک استفاده کند معاملات منطقی‌تری می‌­تواند داشته باشد.

لیکوییدی چیست؟

زمانی که یک معامله یا پوزیشن واقعی باز می‌کنیم در اطلاعات معامله ما عددی به نام لیکوییدی وجود دارد. تعریف ساده‌ی لیکوییدی این است که اگر قیمت ارز دیجیتال ما به آن عدد برسد تمام پولی که در معامله آتی گذاشته­‌ایم صفر می‌شود.

نحوه‌ی محاسبه نقطه لیکوییدی بر عهده صرافی‌ها است اما هرچه از اهرم بزرگ­تر استفاده کنید نقطه لیکوییدی ما تنگ‌تر و نزدیک‌تر خواهد بود و هرچه اهرم انتخابی کمتر باشد نقطه لیکوییدی دور‌تر تعیین می‌­شود. ناگفته نماند که بخش بزرگی از درآمد سالانه صرافی­‌ها از لیکوییدی یا از طریق از دست دادن پول معامله‌گران است زیرا اکثر معامله‌گران مبتدی در این منجلاب گیر می‌­کنند و سرمایه خود را به راحتی در اختیار صرافی‌­ها قرار می‌­دهند.

تفاوت ایزولیت و کراس چیست؟

به‌­طور معمول در صرافی ها در کنار گزینه اهرم یک گزینه وجود دارد که تعیین می‌کنید معامله آتی ما ایزوله باشد یا کراس که این دو حالت کاملا متمایز از هم هستند و از این رو برای شما در ادامه به بسط و توضیح این دو حالت می‌پردازیم.

در این حالت اگر موجودی حساب آتی شما در صرافی ۱۰۰۰ دلار باشد و شما معامله­‌ا‌ی با حجم ۱۰۰ دلار باز کنید، صرافی به صورت خودکار هر چه قیمت به لیکوییدی شما نزدیک‌­تر شود باقی موجودی شما را به معامله وارد می‌کند و قیمت لیکوییدی شما را دورتر می‌کند پس در این حالت نقطه لیکوییدی ما متغیر است.

ایزوله

برخلاف حالت قبل در این حالت صرافی به باقی موجودی حساب ما کاری ندارد و همان حجم ابتدایی که وارد معامله کرده­‌ایم را در معامله دخیل می‌کنید و در نتیجه نقطه لیکوییدی ما ثابت است.

صرافی های قرارداد آتی بیت کوین

انجام معاملات فیوچرز یا همان عقد قراردادهای آتی رمزارزها در تمامی صرافی‌ها ممکن نیست و فقط برخی این امکان را برای کاربران فراهم کرده‌اند.

اصلی‌ترین صرافی برای قرارداد آتی بیت کوین، صرافی بایننس (binance) است. این صرافی دارای اهرم‌های یک تا ۱۲۵ بوده و انتخاب اکثر معامله‌گران برای فیوچرز است. توجه داشته باشید این صرافی به دلیل تحریم‌ها محدودیت دارد و برای استفاده از آن شما به فیلترشکن قوی و ثابت نیاز دارید. علاوه بر این صرافی kucoin و صرافی coinex نیز امکان معاملات فیوچرز را برای کاربران فعال کرده‌اند.

تاثیر معاملات آتی بر بازار بزرگ رمزارزها

معاملات آتی کاملا قانونی است و همان­طور که در اختیار عموم مردم قرار دارد شرکت‌­های بزرگ، کشورها و موسسات معتبر و غیره را به خود جذب کرده است. در صورتی‌که فردی از این نوع معامله و روش‌های هک بیت کوین اطلاع داشته باشد، قرارداد آتی بیت کوین می‌تواند یک روش بهینه برای سود‌آوری کلان باشد.

شاید حجم معاملات معامله­‌گران خرد به قدری نباشد که مارکت بیت کوین را تحت تاثیر قرار بدهد اما وقتی پای شرکت‌­های بزرگ و کشورهای بزرگی همچون چین وسط می‌آید، گاهی با بستن قرارداد‌های آتی خود در سقف‌­های قیمتی باعث افت شدید قیمت‌ها می‌­شوند؛ زیرا دیدگاه معامله‌­گری در معاملات آتی کوتاه مدت و میان مدت است و باتوجه به کارمزد­های بالا برای حجم معاملات سنگین معاملات آتی به صورت بلند مدت باز نمی‌­مانند.

اما به‌صوررت کلی این پلتفرم شکل گرفته تا افراد با تکرار و تمرین بتوانند در دو جهت بازار یعنی هم نزول و هم صعود قیمت سود کسب کنند. پیشنهادی که تیم ما برای شما همراهان دارد این است که تا زمانی که در تحلیل تکنیکال و پرایس اکشن حرفه­‌ای نشده‌­اید سمت معاملات آتی نروید. اما اگر علاقه شدیدی نسبت به این معاملات پیدا کرده‌­اید سعی کنید در ابتدای کار خود از اهرم‌­های بزرگ دوری کرده و حتی‌الامکان از اهرم‌های کوچک استفاده کنید.­