دارایی جاری چیست؟

لازم به تاکید است بر اساس فرمول حسابداری باید همواره مجموع بدهی ها و حقوق صاحبان سرمایه با میزان دارایی برابر باشد. عدم برابری این حساب ها نشان دهنده خطا و مشکل در حسابداری است که می بایست برطرف شود.

۳ دسته بندی انواع دارایی

دارایی یکی از اقلام با اهمیت اسناد مالی است؛ لذا شناسایی انواع دارایی ها در تهیه اسناد مالی ضروری است.

دارایی از منظرهای متفاوتی قابلیت دسته بندی دارد و سرمایه گذاران با در نظر گرفتن این دسته بندی ها برای دارایی های سازمان، بهتر می توانند تجزیه و تحلیل های لازم را انجام دهند.

در این مقاله سعی داریم با این دسته بندی ها آشنا شویم؛
اگر حسابدار یا دانشجوی حسابداری هستید تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

1# دارایی چیست؟

به تمامی اموال و منابع اقتصادی که در معاملات اقتصادی به دست می آیند، دارایی (Asset) می گویند.

دارایی ارزش اقتصادی دارد که افراد، شرکت ها یا دولت ها مالک آن هستند و قابلیت مبادله نیز دارد.

دارایی جریان نقدی ایجاد می کند، سبب کاهش هزینه ها می شود و حتی می تواند فروش را افزایش دهد.

پول نقد، موجودی کالا، زمین، ساختمان، ماشین آلات، لوازم اداری، اوراق بهادار و… نمونه هایی از دارایی هستند.

ویژگی های هر نوع از دارایی عبارت اند از:

• منابع: دارایی ها منابعی هستند که به منظور دستیابی به منافع اقتصادی از آن ها استفاده می شود.
• مالکیت: منابع دارایی مالکیتی را برای افراد، سازمان ها یا دولت به وجود می آورند که
  در نهایت قابلیت تبدیل شدن به وجه نقد یا معادل آن را دارند.
• ارزش اقتصادی: انواع دارایی ها ارزش اقتصادی و قابلیت معاوضه یا فروخته شدن دارند.

2# دسته بندی دارایی ها

شناسایی انواع دارایی های سازمان به منظور قرار دادن آن ها در دسته های مربوطه و ایجاد ترازنامه سازمان، به حسابداران کمک می کند و برای ایجاد فرصت های سرمایه گذاری در سازمان بسیار مهم است.

تقسیم بندی انواع دارایی نیز مهم است.

برای مثال، درک از این که میان دارایی ها کدام جاری و کدام ثابت است،
در شناخت و درک سرمایه در گردش خالص یک سازمان به منظور سرمایه گذاری در آن اهمیت دارد.

دارایی را می توان از منظرهای زیر تقسیم بندی کرد:

• قابلیت تبدیل و همگرایی یا نقدشوندگی دارایی (Convertibility)
• وجود فیزیکی دارایی (Physical Existence)
• روش استفاده و کاربرد دارایی (Usage)

1-2# انواع دارایی ها از منظر قابلیت تبدیل یا نقدشوندگی

انواع دارایی ها بر اساس قابلیت تبدیل به دو دسته ذیل تقسیم می شوند:

دارایی های ثابت به راحتی قابلیت تبدیل شدن به وجه نقد را ندارند و فرآیند این تبدیل زمانبر است.

از انواع دارایی های ثابت می توان به زمین، ساختمان، ماشین آلات، تجهیزات، حق اختراع، علائم تجاری و… اشاره کرد.

به دارایی های ثابت، دارایی غیرجاری، بلندمدت و یا دارایی سخت نیز می گویند.

اغلب این نوع دارایی ها به جز زمین، با گذشت زمان مستهلک شده و از ارزش اقتصادی آن ها کاسته می شود.

1. دارایی های جاری (Current Assets):

دارایی های جاری به راحتی قابلیت تبدیل شدن به وجه نقد را دارند؛ به طوری که به صرف زمان زیادی نیاز نیست.

انواع دارایی جاری عبارت اند از:

• وجه نقد: محسوس ترین دارایی جاری یک سازمان وجه نقد است که
  سازمان از طریق آن می تواند نیازهای خود را تأمین کند.
• شبه نقد: دارایی جاری شبه نقد جایگزین وجه نقد می باشد که در واقع همان سپرده های مدت دار است.
• سپرده های کوتاه مدت: منظور سرمایه‌ گذاری‌ است که تا تاریخ سررسید آن کمتر از یک سال باقی‌مانده است.
  در این نوع سپرده افراد (حقیقی یا حقوقی) بابت نگهداری سپرده خود سود اندکی دریافت می کنند.
• موجودی کالا: کالایی که در انبار سازمان به عنوان مواد اولیه، نیمه آماده یا محصول نهایی برای مدت زمان مشخصی نگهداری می شود، دارایی جاری سازمان است.
• اوراق بهادار قابل فروش: اسنادی که سازمان در اختیار دارد و خرید و فروش آن ها برای سازمان کسب سود به همراه دارد.
• بدهی بدهکاران: بدهی که دیگر شرکت ها به سازمان دارند.

2-2# انواع دارایی ها از منظر وجود فیزیکی

انواع دارایی از منظر وجود فیزیکی به دو دسته تقسیم می شوند:

1. دارایی های مشهود (Tangible Assets)

• دارایی ثابت: دارایی های مشهود ثابت مواردی از جمله زمین، ساختمان، ماشین آلات و… هستند و به سه دسته ذیل تقسیم می شوند:
  • استهلاک پذیر: دارایی های مشهود و ثابتی که با گذشت زمان مستهلک می شوند و عمر اقتصادی محدودی دارند؛ مانند ماشین آلات.
  • استهلاک ناپذیر: دارایی های مشهود و ثابتی که با گذشت زمان مستهلک نمی شوند و عمر اقتصادی نامحدود دارند؛ مانند زمین.
  • نقصان پذیر: دارایی های مشهود و ثابتی که با استخراج از آن ها تهی می شوند؛ نظیر معادن، جنگل ها، ذخایر و… .
  • موجودی نقد: وجوه نقد و سپرده های بدون سررسید جزء دارایی های مشهود جاری هستند.
  • سرمایه گذاری های کوتاه مدت: سرمایه گذاری کوتاه مدت که تا زمان سررسید آن کمتر از یک سال باقی مانده باشد.
  • اسناد دریافتی تجاری: تمامی مطالباتی که انتظار می رود ظرف سال مالی آینده وصول گردند.
  • پیش پرداخت ها: پرداختی که انتظار داریم طی سال مالی آینده تبدیل به دارایی گردد؛
    برای مثال وجهی که بابت کالایی پرداخت شده است و انتظار می رود تا سال مالی آینده، کالا تحویل گردد.
  1. دارایی های غیرمشهود (Intangible Assets):

  دارایی نامشهود یا غیرمشهود اگرچه قابلیت قیمت گذاری دارد، ولی وجود خارجی ندارند؛
  مانند حق تألیف، حق ثبت اختراع، حق چاپ، سرقفلی و… .

  3-2# انواع دارایی ها از منظر کاربرد و روش استفاده

  

  انواع دارایی از منظر کاربرد به دو دسته زیر تقسیم می شوند:

  1. دارایی های عملیاتی (Operating Assets):

  دارایی هایی که افراد یا سازمان ها در معاملات روزانه خود از آن ها استفاده می کنند.

  وجه نقد، موجودی حساب بانکی، موجودی انبار، ماشین آلات، حق کپی رایت و… از جمله دارایی های عملیاتی هستند.

  1. دارایی های غیرعملیاتی (Non-Operating Assets):

  دارایی هایی که افراد یا سازمان ها در معاملات آتی مورد استفاده قرار می دهند؛
  مانند زمین، سرمایه گذاری کوتاه مدت، اوراق بهادار، درآمد حاصل از بهره سپرده ثابت و… .

  مقاله بالا بخشی از مطالب گسترده حوزه حسابداری ویژه بازار کار است.

  برای یادگیری صفر تا صد این حوزه به آموزش جامع حسابداری بازار کار نماتک مراجعه کنید.

  ماهیت حسابها در حسابداری

  

  در این مطلب به بررسی کلی ماهیت حسابها پرداخته ایم. و به سوالات شما درباره اینکه “ماهیت حسابها چیست؟” و “انواع ماهیت حساب ها در حسابداری” و “انواع حساب و ماهیت آنها” و … پاسخ داده‌ایم با ما همراه باشید.

  ماهیت حسابها چیست؟

  برای تعریف ماهیت حساب ابتدا باید چند مفهم پایه ای و در عین حال بسیار مهم حسابدرای را به شما یادآوری نماییم. همانطور که می دانید مهمترین فرمول حسابداری را مورد زیر می دانیم.
  دارایی = بدهی + سرمایه
  حال به حساب هایی که در قسمت راست این معادله قرار می گیرند مانند موجودی نقد و موجودی بانک، موجودی کالا، دارایی ثابت و بهای تمام شده، حساب با ماهیت بدهکار گفته می شود.
  اما به حساب هایی مانند حساب های پرداختی، تسهیلات، سرمایه و درآمد و فروش که در سمت چپ معادله قرار دارد حساب با ماهیت بستانکار گفته می شود.
  اگر در حساب هایی با ماهیت بدهکار افزایشی رخ دهد در ستون بدهکار ثبت می شود و در صورت کاهش در حساب های با ماهیت بدهکار در ستون بستانکار ثبت خواهد شد. در صورتی که حساب هایی با ماهیت بستانکار افزایش داشته باشد آن را در ستون بستانکار ثبت خواهد شد و در صورت کاهش حساب های با ماهیت بستانکار را در ستون بدهکار ثبت می نماییم.

  انواع ماهیت حساب ها در حسابداری

  ماهیت ها اصولا به دو دسته ماهیت بستانکار و بدهکار تقسیم می شود؛ اما به چهار حالت مختلف تقسیم می شود.

  • ماهیت بدهکار

  به حساب های مانند دارایی های جاری، دارایی های ثابت، هزینه ها و بهار تمام شده کالا حساب هایی با ماهیت بدهکار گفته می شود. در واقع آنچه شرکت به عنوان دارایی کسب کرده و یا در گذشته خریداری نموده اند همگی ماهیت بدهکار دارند. حساب هایی که باعث کاهش دارایی های شرکت می شود ماهیت بدهکار دارند.

  • ماهیت بستانکار

  اما حساب هایی مانند بدهی های جاری، بدهی های بلند مدت، سرمایه و درآمد حساب هایی با ماهیت بستانکار می دانیم. به صورت کلی هر حسابی که باعث افزایش دارایی های شرکت شود مانند حساب های درآمد ماهیت بستانکار دارند.

  انواع حساب و ماهیت آنها

  ماهیت حسابها در حسابداری به چند دسته تقسیم می شود. در ادامه شما را بیشتر با انواع حساب ها و ماهیت آنها آشنا می کنیم.

  • ماهیت حساب فروش

  در شرکت های بازرگانی هر کالایی که فروش می رود، درآمدی کسب می شود. این درآمد حاصل از فروش کالا در حساب فروش یا فروش کالا درج می شود. اما حساب فروش چه نوع حسابی به شمار می آید؟ به معادل قیمت فروش کالاهایی که در طول دوره مالی به صورت نقد و نسیه به فروش رسیده اند حساب فروش گفته می شود. حساب فروش ماهیت بستانکار دارد و با ثبت یک سند بستانکار افزایش یافته و با ثبت بدهکار کاهش می یابد.

  • ماهیت پیش پرداخت

  اگر قبل از اینکه هزینه ای اتفاق بی افتد وجه کل هزینه به صورت یک جا پرداخت شود، این وجه در حسابی به نام حساب پیش پرداخت ثبت می شود. برای مثال می توان به اجاره 6 ماه آینده اشاره داشت. این هزینه در حساب پیش پرداخت ثبت می شود و در زمانی که 6 ماه به اتمام رسید، وجه از این حساب خارج می شود و به عنوان هزینه ثبت می شود. پس می توان گفت که حساب پیش پرداخت ماهیت بدهکار دارد. این نوع حساب به عنوان دارایی های جاری شناخته شده و یک حساب دائمی است.

  • ماهیت درآمد

  درآمدی که از راه فروش کالا و یا ارائه خدمات به دست می آید باعث افزایش سرمایه شرکت می شود. حساب درآمد ماهیت بستانکار دارد و به ثبت بستانکار افزایش خواهد یافت.

  • ماهیت خرید

  با خرید یک کالا در شرکت های بازرگانی و یا خرید هر کالایی در دیگر انواع شرکت در یک دوره مالی چه به صورت نقد انجام شود و چه به صورت نسیه در حساب خرید ثبت می شود. به عبارتی می توان گفت با خرید کالا یک سند بدهکار ثبت می شود. حساب خرید ماهیت بدهکار دارد و با هر ثبت بدهکار افزایش و با ثبت بستانکار کاهش می یابد.

  • ماهیت حساب های دریافتی

  مطالبات واحد تجاری شرکت اعم از فروش کالا، پرداخت مساعده، پرداخت وام و … حساب های دریافتی را نشان می دهند. حساب های دریافتی جزء دارایی ها به حساب می آید و از آنجایی که دارایی های شرکت ماهیت بدهکار دارند، حساب دریافتی نیز ماهیت بدهکار به خود می گیرد.

  • حساب هایی با ماهیت دو گانه

  این نوع حساب را می توان در سمت راست و یا چپ معادله حسابداری قرار داد و مانده را در پایان سال می تواند بدهکار و یا بستانکار باشد.

  • حساب های فاقد ماهیت

  این نوع حساب جنبه تعهدی دارد و تغییر در آنها به عنوان رویداد مالی به شمار نمی آید.

  نحوه تشخیص ماهیت حسابها

  برای شناخت ماهیت یک حساب در ابتدا باید به این نتیجه رسید که این حساب گیرنده ارزش است و یا ارزش دهنده است. اگر حسابی به شرکت ارزشی اضافه نمود این حساب ماهیت بستانکار خواهد داشت. اما اگر حسابی از ارزش شرکت چیزی کاست آن حساب ماهیت بدهکار دارد.
  همانطور که می دانید حساب هایی که مانده آنها بدهکار شود ماهیت بدهکار دارند. افزایش در مقدار این حساب ها در سمت بدهکار و کاهش آن در بستانکار قرار داده می شود. اما اگر مانده حساب بستانکار شود باید افزایش آن در سمت بستانکار و کاهش آن در سمت بدهکار ثبت شده و ماهیت بستانکار دارند.

  انواع حساب در حسابداری

  تا اینجا به ماهیت حساب ها اشاره داشتیم اما بد نیست بدانید که انواع حساب در حسابداری به چه شکل تقسیم بندی می شوند.

  • حساب های موقت

  حساب هایی که به شکل سود و زیان مشخص می شوند حساب های موقت هستند. چرا که در انتها مانده این حساب ها یا به صورت سود و یا به صورت زیان بسته خواهند شد. این حساب ها شامل درآمد فروش، خرید، هزینه های مستقیم خرید، برگشت از فروش، برگشت از خرید، تخفیفات نقدی خرید و دارایی جاری چیست؟ فروش، کلیه هزینه ها و … می شود.

  • حساب های دائمی

  حساب هایی که به یک دوره مالی مربوط نمی شود و در انتهای هر دوره مالی به دوره مالی بعد منتقل می شود را حساب های دائمی یا ترازنامه می نامیم. حساب های موجودی نقد و بانک، حساب های دریافتنی/پرداختنی، موجودی مواد و کالا، پیش دریافت ها، پیش پرداخت ها و … همگی شامل حساب های دائمی هستند.

  • حساب های مخلوط

  مشخصا این حساب ها ترکیبی از حساب های دائمی و حساب های موقت هستند. در پایان سال مالی آن قسمت از حساب های موقت با استفاده ازتعدیلات باید به عنوان در آمد و یا هزینه شناسایی شده و بسته شوند. بقیه حساب های دائمی نیز به ترازنامه انتهای دوره منتقل می شوند.

  شرکت حسابداری آگاه حساب کاردان این امکان را فراهم آورده است که شما بتوانید برای کسب اطلاعات کامل در زمینه های مختلف حسابداری مشاوره تلفنی، آنلاین و حتی حضوری دریافت نمایید. این شرکت به عنوان نمایند رسمی فروش نرم افزار حسابداری سپیدار آماده فروش این نرم افزار و همچنین پشتیبانی از آن را دارد.

  تجزیه و تحلیل صورت های مالی

  

  تجزیه و تحلیل صورت های مالی : صورت های مالی به عنوان ثمره فعالیت های واحد حسابداری در هر واحد حسابداری مطرح است و هنگامی می تواند به بهترین شکل مورد استفاده مدیران واقع شود که به درستی تجزیه و تحلیل گردد.

  صورت های مالی :

  تراز نامه ، صورت حساب سود و زیان ، صورت حساب سرمایه ، صورت گردش وجوه نقد.

  تجزیه و تحلیل صورت های مالی :

  1-نسبت های تراز نامه ای ؛

  2-نسبت های سود و زیانی ؛

  نسبت های سود آوری (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

  دارایی های جاری :

  دارایی های که در سال جاری به پول نقد تبدیل می شوند و نیز تبدیل آنها به پول نقد سریع و آسان می باشد.

  بدهی های جاری :

  بدهی هایی هستند که در سال جاری باید پرداخت شوند.

  دارایی های سریع:

  عبارت از دارایی هایی است که تاجر به وسیله آن بتواند کلیه بدهی ها ی جاری خود را پرداخت نماید.

  دارایی های سریع شامل (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

  صندوق ، بانک ، تنخواه گردان ، اسناد دریافتنی ، بدهکاران.

  بدهی جاری – دارایی جاری = سرمایه در گردش

  دارایی های جاری شامل :

  صندوق ، بانک ، تنخواه گردان ، اسناد دریافتنی ، بدهکاران ، پیش پرداخت ها و موجودی کالا است.

  بدهی های جاری شامل :

  بستانکاران ، اسناد پرداختنی ، حقوق پرداختنی ، وام های کوتاه مدت.

  نسبت های فعالیت ( کار آیی ) (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

  نسبت جاری :

  این نسبت نشان می دهد که دارایی های جاری تا چه اندازه بدهی های جاری را می پوشاند.

  نسبت مذکور را مقیاس نقدینگی در کوتاه مدت می دانند. روند این نسبت باید مورد توجه قرار گیرد.

  نسبت آنی ( سریع ) :

  در این نسبت جانب احتیاط در تامین مطالبات طلبکاران رعایت شده است.

  زیرا که چون موجودی کالا و پیش پرداخت ها ، همیشه قابل تبدیل به نقد نیستند آنها را کنار می گذاریم و دارایی جاری را منهای این دو قلم دارایی آنی می نامیم.

  (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی)

  نسبت گردش دارایی :

  کل دارایی ها / فروش خالص = نسبت گردش دارایی

  این نسبت میزان و اثر گردش دارایی را در تحصیل درآمد نشان می دهد و در مقایسه با گذشته حکایت از آن می کند که آیا افزایش دارایی ها با افزایش فروش ارتباط داشته است یا خیر.

  این نسبت در شرکت های تولیدی باید کوچک تر از 4/1 باشد و در شرکت های بازرگانی بزرگ تر 4/3 باشد.

  نسبت دارایی جاری :

  کل دارایی ها / دارایی جاری = نسبت دارایی جاری

  این نسبت نشان می دهد که دارایی جاری چه درصدی از کل دارایی ها را تشکیل می دهد.

  دوره گردش کالا :

  2 / ( بدهکاران اول دوره / بدهکاران پایان دوره ) = متوسط مطالبات

  فروش خالص / ( متوسط مطالبات * 365 ) = دوره وصول مطالبات

  2 / (موجودی کالای پایان دوره + موجودی کالای اول دوره ) = متوسط موجودی کالا

  بهای تمام شده کالای فروش رفته / (365 * متوسط موجودی کالا ) = دوره گردش کالا

  این نسبت مدت زمانی را نشان می دهد که طول می کشد تا کالا فروخته شود.

  نسبت کالا به سرمایه در گردش :

  سرمایه در گردش / موجودی کالا = نسبت کالا به سرمایه در گردش

  این نسبت نشان می دهد که چند درصد سرمایه در گردش به صورت موجودی کالا درآمده است.

  بالا بودن نسبت نشانه ای بر وجود مشکل در گردش عملیات جاری تلقی می شود و پایین بودن این نسبت هشداری برای موسسات تولیدی در رابطه با توقف ناگهانی تولید به دلیل خرابی دستگاه ها و یا عدم دور نگری توسط مدیران است.

  نسبت گردش سرمایه جاری :

  سرمایه در گردش / فروش خالص = نسبت گردش سرمایه جاری

  این نسبت حاکی است که سرمایه در گردش تا چه اندازه ای در فروش موثر بوده است.

  افزایش نسبت ، دلیل کمبود سرمایه در گردش تلقی می شود. مگر دلایل دیگری مانند افزایش فروش ، آن را نفی کند.

  دوره واریز بستانکاران :

  2 / ( بستانکاران آخر دوره + بستانکاران اول دوره ) = متوسط حساب بستانکاران

  = دفعات واریز بستانکاران

  متوسط حساب بستانکاران / ( موجودی کالای آخر دوره +(موجودی کالای اول دوره – بهای تمام شده کالای فروش رفته )

  دفعات واریز بستانکاران / 365 = دوره واریز بستانکاران

  این نسبت تعداد دفعات واریز حساب بستانکاران را طی مدت مثلاً یک سال نشان می دهد.

  نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه :

  ارزش ویژه / دارای ثابت = نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه

  ارزش ویژه (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

  ارزش ویژه از کسر کل دارایی ها را از کل بدهی ها به دست می آید.

  این نسبت نشان می دهد که چه مقدار از ارزش ویژه ( ارزش واقعی کل دارایی ها ) به مصرف دارایی ثابت رسیده به بیان دیگر چه مقدار از سرمایه گذاری صاحبان سهام از گردش عملیات جاری واحد تجاری خارج شده است.

  پایین بودن این نسبت بدین معناست که نقدینگی غیر مولد بالا می باشد و پایین بودن بیش از حد این نسبت در صورتی که بدهی جاری مبلغ بالایی باشد موقعیت موسسه ممکن است به خطر افتد.

  نسبت کل بدهی :

  ارزش ویژه / کل بدهی = نسبت کل بدهی

  این نسبت وضع طلبکاران را در مقابل صاحبان سهام نشان می دهد.

  نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه :

  ارزش ویژه / بدهی جاری = نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه

  این نسبت حاکی از رابطه بدهی جاری با ارزش ویژه است. وقتی نسبت بالا باشد نامطلوب تشخیص داده می شود و افزایش مداوم آن ایجاب می کند که در نحوه ترکیب سرمایه گذاری تجدید نظر گردد.

  نسبت بدهی بلند مدت به ارزش ویژه (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

  ارزش ویژه / بدهی بلند مدت = نسبت بدهی بلند مدت به ارزش ویژه

  این نسبت رابطه بدهی بلند مدت را با ارزش ویژه نشان می دهد. بالا بودن این نسبت در صورتی که نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه نیز بالا باشد و از نظر موقعیت بازار رکود اقتصادی هم وجود نداشته باشد ، ایرادی ندارد ، چون بازپرداخت این گونه بدهی ها در دراز مدت است.

  نسبت مالکانه (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

  این نسبت نشان می دهد که به طور کلی چه مقدار از دارایی ها به صاحبان سهام تعلق دارد و در تفصیر با نسبت کل بدهی ارتباط نزدیک دارد.

  عده ای این نسبت را مکمل نسبت های نقدینگی می دانند و این را نشان می دهد که محل تامین نقدینگی استقراض بوده است یا خیر.

  کل دارایی / ارزش ویژه = نسبت مالکانه

  

  نسبت های سود آوری (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

  فروش خالص / سود ناخالص = نسبت سود ناخالص

  فروش خالص / سود عملیات = نسبت سود عملیات

  فروش خالص / سود خالص = نسبت بازده فروش

  ارزش ویژه / سود خالص = بازده ارزش ویژه

  جمع دارایی ها / سود خالص = نسبت بازده دارایی

  سرمایه در گردش / سود خالص = بازده سرمایه در گردش

  روش نسبت یابی دوپان :

  ( فروش / سودخالص ) * ( جمع دارایی / فروش ) = روش نسبت یابی دوپان

  این روش فایده دارایی ها را از لحاظ فروش و سود آوری را که به دست آمده ، نشان می دهد.

  نتیجه نهایی کاربرد روش دوپان به عنوان بازده دارایی در کالا آمده است ولی فایده عمده این روش را در مطالعه اجزای تشکیل دهنده دارایی و سود و رابطه آنها می دانند.

  نسبت سود ناخالص (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

  این نسبت حاکی از اثر کنترل بهای تمام شده کالای فروش رفته و روش قیمت گذاری کالا برای فروش است. نسبت مزبور را با گذشته خود موسسه و یا صنایع مشابه مقایسه می نمایند.

  نسبت سود عملیات :

  این نسبت نشانه توانایی موسسه در کنترل هزینه عملیات محسوب می شود. آن را در رابطه با افزایش فروش و تغییرات سود ناخالص تفصیر می کنند. سود عملیات ، سودی است که هزینه ها از آن کسر شده ولی درآمد متفرقه و هزینه متفرقه روی آن اثری نگذاشته است و اگر اثر بگذارد سود خالص و سود قابل تقسیم به دست می آید.

  نسبت بازده فروش(در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

  این نسبت نشان می دهد که از هر یک ریال فروش چه میزان سود خالص به دست آمده است.

  بازده ارزش ویژه :

  این نسبت حاکی از میزان سود آوری واحد تجاری است و بازده متعلق به صاحبان سهام را نشان می دهد.

  وقتی این نسبت را با بازده دارایی مقایسه کنیم ، ارزش استقراض و اهرمی عمل کردن وام در تحصیل سود مشخص می شود.

  نسبت بازده دارایی :

  این نسبت حاکی از توانایی واحد تجاری در کاربرد تمامی منابعی است که در اختیار آن قرار دارد.

  ترازنامه حسابداری چیست؟

  

  ترازنامه یکی از سه صورت مالی مهم در حسابداری است که با هدف گزارش سلامت مالی یک واحد اقتصادی تهیه می شود. ترازنامه حسابداری چیست؟ گزارش مالی برای مخاطبان داخل و خارج سازمان تهیه می شود که وضعیت مالی شرکت و توان آن در پرداخت تعهدات مالی خود را مشخص می‌کند. بر این اساس برای پرداخت اعتبارهای مالی به شرکت و تعیین مسیر رسیدن به اهداف مشخص تصمیم گیری می‌شود.

  ناگفته نماند اغلب ترازنامه یک واحد اقتصادی را برای دو یا سه سال متوالی با یکدیگر مقایسه می کنند تا عملکرد آن واحد از نظر فعالیت های مالی بررسی شده و زمینه های پیشرفت شرکت مشخص شود. در ادامه تعریف ترازنامه حسابداری چیست؟ عوامل ضروری که باید در ترازنامه و نرم افزار حسابداری ذکر شوند و دلایل اهمیت آن را بیان خواهیم کرد.

  تعریف ترازنامه

  ترازنامه حسابداری چیست؟ ترازنامه یکی از صورت های مالی مهم در حسابداری است که می توان آن را به عنوان گزارشی از دارایی ها، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام یک واحد اقتصادی برای یک بازه زمانی مشخص تعریف نمود. با توجه به فاکتورهایی که در ترازنامه وجود دارند و بررسی میزان بدهی، سرمایه و دارایی واحد اقتصادی که در آن گزارش شده است، می توان موقعیت مالی واحد اقتصادی مد نظر را به صورت لحظه ای بررسی نمود.

  ساختار ترازنامه بر اساس فرمول اصلی حسابداری یعنی دارایی برابر است با مجموع بدهی و سرمایه صاحبان سهام شکل گرفته است. به همین دلیل ترازنامه می تواند گزارشی از ساختار مالی واحد اقتصادی در اختیار افراد قرار دهد. ترازنامه حسابداری چیست؟ از این گزارش برای بررسی وضعیت مالی و تصمیم گیری در رابطه با اعطای سرمایه به شرکت استفاده می شود.

  دارایی = بدهی + سرمایه (حقوق صاحبان سهام)

  لازم به تاکید است بر اساس فرمول حسابداری باید همواره مجموع بدهی ها و حقوق صاحبان سرمایه با میزان دارایی برابر باشد. عدم برابری این حساب ها نشان دهنده خطا و مشکل در حسابداری است که می بایست برطرف شود.

  

  نمونه ترازنامه حسابداری

  چه اقلامی در ترازنامه وجود دارد؟

  طبق تعریف دارایی‌ها، بدهی و سرمایه‌ها در ترازنامه گزارش می‌شوند. برای اینکه متوجه شوید ترازنامه حسابداری چیست؟ باید فاکتورهای مهم آن را بشناسید. این سه فاکتور باید در ترازنامه ثبت شوند:

  • دارایی ها
    منظور از دارایی مواردی است که سرمایه واحد اقتصادی در آن مصرف شده و می تواند به پول نقد تبدیل شود. در ترازنامه می بایست دارایی‌ها بر اساس میزان نقدینگی از بالا به پایین ثبت شوند. همان طور که میدانید دارایی‌ها به دو نوع دارایی جاری و دارایی غیرجاری تقسیم می‌شوند که در گزارش ترازنامه و بر حسب میزان نقدینگی ابتدا باید دارایی‌های جاری ذکر شوند.

  دارایی جاری : به دارایی‌هایی که در بازه زمانی کمتر از یک سال به پول نقد تبدیل می‌شوند، دارایی جاری گفته می‌شود. آنچه که در ترازنامه ترازنامه حسابداری به عنوان دارایی جاری در نظر گرفته می‌شود شامل موارد زیر است:

  1. وجه نقد و معادل‌های نقدی مانند چک و ارز و حساب‌های پس انداز که به عنوان دارایی با بالاترین نقدینگی به شمار می‌روند.
  2. اوراق بهادار قابل فروش که می‌توان در کمتر از یک سال آنها را فروخته و به پول نقد تبدیل کرد.
  3. حساب‌های دریافتنی که واحد اقتصادی می‌تواند در کوتاه مدت آنها را دریافت کند.
  4. موجودی کالا یعنی مواد اولیه و محصولات نهایی که در بازار هدف خود متقاضی داشته و قابل فروش هستند.
  5. مخارج پیش پرداخت شده مانند اجاره ساختمان اداری یا بیمه که قبلاً پرداخت شده است.

  دارایی غیرجاری : دارایی‌های بلند مدتی است که بیشتر از یک سال برای نقد کردن آنها زمان نیاز است. مهم ترین دارایی‌های غیرجاری ثبت شده در ترازنامه عبارتند از:

  1. دارایی‌های ثابت که ساختمان ها و املاک، ماشین آلات و دیگر تجهیزات را شامل می‌شود.
  2. اوراق بهادار بلند مدت که سرمایه گذاری انجام شده در این زمینه را نمی‌توان در کمتر از یک سال به وجه نقد تبدیل کرد.
  3. دارایی های نامشهود که شامل حق چاپ، حق امتیاز و حق ثبت اختراع می‌شود.
  • بدهی ها
    بدهی‌ها همان دیونی است که باید توسط واحد اقتصادی پرداخت شود. همانند دارایی، بدهی‌ها نیز به دو دسته بدهی‌های جاری و بدهی‌های غیرجاری تقسیم می‌شوند. بدهی جاری در کمتر از یک سال باید به افراد و یا سازمان‌ها پرداخت شوند. مانند حقوق و دستمزد، اجاره ساختمان، هزینه آب و برق، مالیات و بدهی بانکی. بدهی غیرجاری نیز همان دیون بلندمدت مانند وام های بلند مدت دریافتی از بانک‌ها و موسسات، مالیات بر درآمد معوق را شامل می‌شود.
  • حقوق صاحبان سرمایه
    پولی که به صاحبان کسب و کار تعلق دارد در این دسته قرار می‌گیرد. به عنوان مثال برای راه اندازی یک کسب و کار سه نفر با هم شریک شده و هر کدام مبلغی پول را به عنوان سرمایه اولیه راه اندازی کسب وکار پرداخت می‌کنند. ترازنامه حسابداری چیست؟ در ترازنامه مبلغ پرداختی توسط این افراد به عنوان حقوق صاحبان سهام نوشته می‌شود.

  بررسی انواع ترازنامه

  در این بخش از مقاله ترازنامه حسابداری چیست؟ لازم است تا انواع آن را بشناسید. به طور کلی ترازنامه به دو صورت تهیه می شود:

  • شکل حساب
    در این نوع، ترازنامه به شکل T نوشته می شود. در واقع در بالای گزارش ترازنامه عنوان و در زیر آن فاکتورهای موجود در ترازنامه نوشته می‌شود. به بیان دقیق تر، در زیر عنوان دو ستون وجود دارد که در ستون سمت راست دارایی‌ها و در ستون سمت چپ نیز بدهی‌ها و سرمایه نوشته می شود. به همین دلیل در این نوع از ترازنامه، معادله حسابداری و تساوی حساب‌های مرتبط به هر بخش به خوبی نمایش داده می‌شود. این نوع از گزارش ترازنامه بسیار رایج است.
  • شکل گزارشی
    در ترازنامه گزارشی همان طور که از نام آن نیز پیدا است، تمام اقلام ضروری در ترازنامه پشت سر هم و به صورت گزارشی نوشته می‌شود. بنابراین، دارایی‌ها، بدهی و حقوق صاحبان سرمایه به ترتیب در یک ستون و در زیر هم نوشته می‌شوند.

  چرا ترازنامه به عنوان صورت مالی مهم شناخته می شود؟

  ترازنامه حسابداری چیست؟ ترازنامه یکی از صورت‌های مالی مهم و پرکاربرد است که به صورت یک گزارش جامع، وضعیت مالی یک کسب و کار را برای بازه زمانی مشخصی نمایش می‌دهد. البته گاهی برای درک درست وضعیت مالی لازم است ترازنامه در کنار دیگر صورت‌های مالی بررسی شود.
  در زیر دلایلی که باعث اهمیت ترازنامه برای یک واحد اقتصادی است را بیان می‌کنیم:

  ترازنامه چیست و شامل چه اقلامی می‌شود؟

  

  ترازنامه گزارشی از دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام یک شرکت در یک زمان مشخص است و مبنایی برای محاسبه‌ی نرخ‌های بازگشت و ارزیابی ساختار سرمایه‌ای شرکت به شمار می‌رود. در واقع ترازنامه یک صورت مالی است که تصویری لحظه‌ای از دارایی‌ها و دیون یک شرکت و میزان سرمایه‌گذاری سهام‌داران را به نمایش می‌گذارد. با ما همراه باشید تا با این صورتِ مالیِ کاربردی بیشتر آشنا شویم.

  فرمول ثابت ترازنامه به شرح زیر است که در آن دارایی‌ها در یک طرف معادله و حاصل‌ِجمع بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام در طرف دیگر آن قرار دارد:

  دارایی‌ها = بدهی‌ها + حقوق صاحبان سهام

  همان‌طور که در فرمول بالا مشخص است و همچنین بر پایه‌ی بدیهیات، یک شرکت باید برای پرداخت تمام چیزهایی که خواهان مالکیت آنهاست (دارایی‌ها) یا باید پول قرض کند (بدهی‌ها) یا باید آن را از سرمایه‌گذاران بگیرد (حقوق صاحبان سهام).

  مثلا اگر یک شرکت از بانک وامی ۵ ساله به مبلغ ۴ میلیون تومان بگیرد، دارایی آن شرکت -به‌ویژه از نظر نقدی- ۴ میلیون تومان افزایش پیدا خواهد کرد؛ بدهی‌های شرکت نیز -به ویژه از نظر حساب بدهی‌های بلندمدت- به میزان ۴ میلیون تومان بالا خواهد رفت و در این صورت دو طرف معادله به تعادل کشیده می‌شود. اگر شرکت ۸ میلیون تومان از سرمایه‌گذاران دریافت کند، دارایی‌های آن و همین‌طور حقوق صاحبان سهام به همین میزان افزایش پیدا خواهد کرد. همه‌ی عایدی مازاد شرکت از بدهی‌ها به حساب حقوق ذی‌نفعان خواهد رفت که همین موضوع نشان‌دهنده‌ی خالص دارایی‌های صاحبان است. این عایدی‌ها در طرف دارایی‌ها به تعادل کشیده ‌خواهد شد و به‌صورت وجه نقد، سرمایه‌گذاری، موجودی یا سایر دارایی‌ها خود را نشان می‌دهد.

  دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام هریک متشکل از حساب‌های کوچکی هستند که مشخصات مالی شرکت را به تفصیل تشریح می‌کنند. این حساب‌ها در هر صنعت تفاوت فراوانی با یکدیگر دارند و در همین شرایط می‌توانند بسته به نوع کسب و کار اقتضائات متفاوتی داشته باشند. به همین دلیل بسیاری از مدیران سراغ برونسپاری خدمات حسابداری و خدمات مالیاتی خود می‌روند تا بتوانند زمان ارزشمند خود را به‌صورت هدفمند صرف بهبود هسته‌ی اصلی کسب‌وکارشان کنند و در نهایت هزینه‌ی کمتری هم بپردازند. همچنین با بهره‌گیری از مشاوره مالیاتی این مؤسسات، بدون نگرانی در مسیر امن مالیاتی به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

  اقلام ترازنامه

  

  ۱. دارایی‌ها در ترازنامه

  در بخش دارایی‌ها، حساب‌ها از بالا به پایین به ترتیب نقدینگی‌، یعنی بر اساس میزان سهولت تبدیل دارایی به پول نقد فهرست می‌شوند. دارایی‌ها به دو قسمت دارایی‌های جاری، یعنی دارایی‌هایی که در طول یک سال یا کمتر به پول نقد تبدیل می‌شوند، و دارایی‌های غیرجاری یا دارایی جاری چیست؟ بلندمدت، یعنی دارایی‌هایی‌ که مدت زمان تبدیل آنها به پول نقد بیش از یک سال است، تقسیم می‌شوند.

  دارایی‌های جاری

  • پول نقد یا معادل نقد: نقدترین حالت دارایی است که می‌تواند در شکل اوراق خزانه، گواهی سپرده‌ی کوتاه مدت، و ارز احتیاطی باشد؛
  • اوراق بهادار قابل‌فروش: اوراق بهادار سهام و بدهی که برای آن بازار دست به نقد وجود دارد؛
  • حساب‌های قابل‌نقد: پولی است که مشتریان به شرکت بدهکارند که شاید شامل مستمری برای حساب‌های مشکوک باشد؛ چرا که می‌توان همیشه انتظار داشت تعدادی از مشتریان دیون خود را پرداخت نکنند؛
  • موجودی کالا: کالاهای موجود برای فروش که دارای هزینه‌ی کمتر یا قیمت پایینی در بازار هستند؛
  • مخارج پیش‌پرداخت‌شده: مبالغی که پیش از این برای آنها هزینه شده است مثلا بیمه، قراردادهای تبلیغ یا اجاره.

  دارایی‌های غیر جاری

  • سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت: اوراق بهاداری که تا سال بعد نقدشدنی نخواهند بود؛
  • دارایی‌های ثابت: دارایی‌هایی ازجمله زمین، ماشین‌آلات، تجهیزات، ساختمان و سایر دارایی‌های با دوام؛
  • دارایی‌های نامشهود: دارایی‌های غیرفیزیکی اما ارزشمند از قبیل مالکیت معنوی و سرقفلی. در مجموع دارایی‌های نامشهود تنها زمانی در ترازنامه آورده می‌شوند که توسط سازمان کسب شده باشند تا اینکه درون سازمان توسعه داده شده باشند؛ ارزش این دارایی‌ها ممکن است به شدت دست‌کم گرفته شود.

  ۲. بدهی‌ها در ترازنامه

  بدهی‌ دیونی است که شرکت باید به طرف‌های خارج از سازمان بپردازد و می‌توانند طلب تأمین‌کنندگان، سود اوراق قرضه‌ی صادره به طلبکاران، اجاره‌بها، تسهیلات و حقوق و دستمزد باشد. بدهی‌های جاری بدهی‌هایی هستند که موعد سررسید آنها در طی یک سال است و بر اساس تاریخ سررسید فهرست می‌شوند. بدهی‌های بلندمدت هم سررسید‌های بالای یک سال دارند.

  بدهی‌های جاری

  بدهی‌های غیر جاری

  • دیون بلندمدت: سود و اصل اوراق قرضه‌ی صادره؛
  • بدهی‌های مالیاتی تعلیق‌شده: مالیات‌های افزوده شده که تا سال آینده پرداخت نخواهند شد.

  بعضی از بدهی‌ها در ترازنامه آورده نمی‌شوند. اجاره‌ی عملیاتی نمونه‌ای از این دست بدهی‌هاست.

  ۳. حقوق صاحبان سهام در ترازنامه

  حقوق صاحبان سهام پولی است که به صاحبان کسب‌وکار یعنی صاحبان سهام آن اختصاص دارد. این پول با عنوان «دارایی خالص» هم شناخته می‌شود چرا که معادل کل دارایی‌های یک شرکت منهای بدهی‌هایی است که به غیرصاحبان سهام باید پرداخت شود.

  سود دارایی جاری چیست؟ انباشته، سود خالص یک شرکت است که یا بر روی کسب‌وکار مجددا سرمایه‌گذاری می‌شود یا برای پرداخت دیون مورد استفاده قرار می‌گیرد و مابقی نیز بین صاحبان سهام به‌صورت سود سهام توزیع می‌شود.

  سهام خزانه‌داری، سهامی است که شرکت یا آن را بازخرید می‌کند یا از ابتدا صادر نمی‌کند. این سهام را می‌توان در تاریخی دیگر فروخت تا نقدینگی یا اندوخته را بالا برد و مانع تصاحب خصمانه شد.

  بعضی از شرکت‌ها اقدام به صدور سهام ممتاز می‌کنند که جدای از سهام‌های عادی در بخش حقوق صاحبان سهام فهرست می‌شوند. به سهام ممتاز یک ارزش نسبی دلخواه تخصیص داده می‌شود (در بعضی موارد برای سهام‌‌های عادی هم همین کار انجام می‌شود) اما به‌قدری کم است که هیچ باری بر روی ارزش بازاری سهم‌ها تحمیل نمی‌کند. حساب‌های سهام ممتاز و سهام عادی با ضرب ارزش نسبی در تعداد سهم‌های صادره محاسبه می‌شود.

  سرمایه‌ی پرداخت‌شده‌ی اضافی یا مازاد سرمایه، نشان‌دهنده‌ی مقداری است که صاحبان سهام مازاد بر حساب‌های سهام عادی یا سهام ممتاز سرمایه‌گذاری کرده‌اند که بر حسب ارزش نسبی است تا قیمت بازار. حقوق صاحبان سهام مستقیما با بازار سرمایه شرکت در ارتباط نیست: حقوق صاحبان سهام بر اساس قیمت جاری سهام است در حالی که سرمایه پرداخت‌شده مجموع ارزشی (equity) است که با هر قیمتی خریداری شده است.

  نمونه ترازنامه

  جدول زیر نمونه‌ای از یک ترانامه را نشان می‌دهد:

  ترازنامه شرکت بیسکوییت گرجی در تاریخ ۱۳۹۲/۱۲/۲۹

  

  مهم‌ترین آیتم‌های ترازنامه در تجزیه و تحلیل‌های اساسی

  تحلیلگران و مؤسساتی که مشاوره مالی می‌دهند به‌طور معمول کارشان را با بررسی ترازنامه آغاز می‌کنند. علت این است که ترازنامه تصویری لحظه‌ای از دارایی و بدهی‌های شرکت در یک نقطه از زمان است؛ نه همانند صورت سود و زیان در یک دوره‌ی خاص زمانی. بسیاری از کارشناسان پول نقد را به‌عنوان مهم‌ترین آیتم ترازنامه‌ی یک شرکت می‌دانند. سایر آیتم‌های مهم عبارتند از حساب‌های ‌دریافتی، سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت، املاک و مستقلات و تجهیزات و آیتم‌های عمده‌ی بدهی.

  چگونگی تفسیر ترازنامه

  

  ترازنامه تصویری لحظه‌ای از وضعیت مالی شرکت در زمانی مشخص را نمایش می‌دهد. ترازنامه به خودی خود نمی‌تواند اطلاعاتی از روندهایی را که در دوره‌ی زمانی طولانی رخ می‌دهد در اختیار شما قرار بدهد. به همین علت، آن را باید با ترازنامه‌ی دوره‌های گذشته در همان سازمان مقایسه کرد. همچنین می‌توان ترازنامه را با سایر کسب‌وکارهای همان صنعت مقایسه کرد چرا که صنایع مختلف رویکرد‌های خاص خود را در مسائل مالی دارند.

  نسبت‌های فراوانی از جمله نسبت بدهی به سهام را می‌توان از ترازنامه به دست آورد که به کمک آن سرمایه‌گذاران می‌توانند از سلامت فعالیت مالی شرکت مطلع شوند. صورت سودوزیان و صورت جریان وجوه نقد نیز اطلاعات ارزشمندی به منظور ارزیابی وضعیت مالی شرکت‌ها به دست می‌دهند.

  اگر به تازگی کسب‌وکاری را راه‌اندازی کرده‌اید یا در حال توسعه‌ی کسب‌وکارتان هستید و وقت کافی برای سر و کله زدن با اعداد و ارقام این ترازنامه‌ها را ندارید می‌توانید از یکموسسه حسابداری معتبر و حرفه‌ای کمک بگیرید. مؤسساتی نظیر تدبیر حساب، متخصصان باتجربه‌ای در این زمینه دارند که می‌توانند انواع صورت‌های مالی را با توجه به صنعت و نیاز کسب‌وکار شما تحلیل و تفسیر کنند و راهکارهای مناسب را برای بهبود وضعیت شرکت به شما ارائه بدهند.

  هشدار! این مطلب صرفا برای آشنایی شما با کسب‌وکار مهمان منتشر شده است و سایت چطور هیچ مسئولیتی را در رابطه با آن نمی‌پذیرد. اطلاعات بیشتر