نسبت سرمایه در گردش چیست؟

مطالب این وبلاگ خلاصه ای از آموخته ها و تجربیات من است که شاید برای همکاران و علاقمندان هم مفید واقع شود

دنیای حسابداری

براي ارزيابي كيفي از اطلاعات كمي و ارائه گزارش به ميزان نياز استفاده كننده گان و طبقه بندي و خلاصه صورتهاي مالي وبيان نسبي اطلاعات مطلق صورتهاي مالي بين ارقام اقلام موجود در اين صورتها رابطه رياضي به صورت نسبت برقرار ميشود

نسبت هاي نقدينگي : جهت ارزيابي توان نقدينگي شركت است كه پشتوانه بازپرداخت بدهيهاي جاري شركت است

الف : نسبت جاري : دارايي جاري/بدهي جاري(رقم بالاتر وضعيت نقدينگي بهتر است و كلا كمتر از 2 مطلوب نمي باشد)

ب : نسبت آني: ( دارايي هاي جاري – دارايي هاي غير سريع (موجودي كالا ))/ بدهي جاري (بهتر است از يك كمتر نباشد )

نسبت جاري – نسبت آني = موجودي كالا/ بدهي جاري

نسبت هاي اهرمي : ميزان استفاده از بدهي را شركت نشان ميدهد كه شاخص ريسك مالي شركت است

الف : نسبت بدهي :كل بدهي / كل دارايي % ( ميزان وجوهي را نشان ميدهد كه بوسيله بدهي تامين شده است )

ب : نسبت بدهي به حقوق صاحبان سهام : كل بدهي / حقوق صاحبان سهام % ( ميزان بالاي اين نسبت نشانگر ريسك بالاي شركت است و وام دهندگان در آتي يا قرض نخواهند داد ويا بهره بالا طلب خواهند كرد)

پ : نسبت پوشش هزينه هاي بهره : سود قبل از كسر بهره و ماليات / هزينه بهره (نماينگر تعداد دفعاتي است كه سود مي تواند بهره را پوشش دهد . نسبت بالا نشانگر توان بالاي پرداخت بهره و پايين بودن ريسك شركت خواهد بود )

نسبت هاي فعاليت (كارايي) : نشانگر كارايي شركت در استفاده از منابع و دارايي ها است

الف : نسبت گردش موجودي كالا : قيمت تمام شده كالاي فروش رفته يا (فروش)/ موجودي كالا

(مرتبه بالا نشاندهنده كارايي بالا در استفاده از موجودي كالا ميباشد – نشانه مديريت كالا مي باشد)

دوره سرمايه گذاري موجودي كالا = 360/ نسبت گردش موجودي كالا

(نشانگر دوره متوسط سرمايه گذاري بر روي موجودي كالا است )

ب : نسبت گردش دارايي هاي ثابت: فروش / دارايي هاي ثابت

(مرتبه بالا نشانگر كارايي بالا در استفاده از دارايي هاي ثابت است)

پ : نسبت گردش مجموعه دارايي ها: فروش / كل دارايي ها

(مهمترين نسبت براي اندازه گيري كارائي كه نشانگر كل منابع در اختيار شركت است )

ت : نسبت گردش حسابهاي دريافتني = فروش (نسيه )/ حسابهاي دريافتني

(نماينگر دفعات وصول مطالبات در سال- مرتبه بالا بهتر است )

نسبت دوره متوسط وصول طلب =360/نسبت گردش حسابهاي دريافتي

(تعداد روزهاي لازم براي دريافت مطالبات هر چه پايينتر باشد بهتر است )

نسبت هاي سودآوري :ارزيابي سودآوري شركت

1- سود آوري بر مبناي فروش : سود شركت در مقابل فروش اندازه گيري مي شود

الف : نسبت حاشيه ناخالص سود :

( فروش- قيمت تمام شده كالاي فروش رفته) / فروش %

(نشاندهنده عملكرد شركت در زمينه هاي قيمت گذاري محصول و كنترل هزينه توليد است )

ب : نسبت حاشيه خالص سود :

سود خالص / فروش % (نشاندهنده عملكرد شركت در زمينه هاي قيمت گذاري محصول و كنترل هزينه هاي توليدي و غير توليدي است بالا بودن آن نشانه سودآوري نسبت سرمایه در گردش چیست؟ بالا است )

2- سود آوري بر مبناي سرمايه گذاري ها : نشانگر سود آوري به ازاي هر ريال سرمايه گذاري سهامداران

الف : نسبت بازده سرمايه گذاري ROI يا بازده مجموع دارائي ها ROA

كل داراييها / سود خالص % = (حاشيه خالص سود ) * (نسبت گردش كل دارييها )=(ROI) OR (ROA)

ب : نسبت بازده حقوق صاحبان سهام يا بازده ارزش افزوده ROE (مهمترين نسبت مورد توجه سهامداران كه به ازاي هر يك ريال چقدر بازده دريافت مي كند)

حقوق صاحبان سهام / سود خالص %=ROE

نسبت بدهي - 1 / (حاشيه خالص سود * نسبت گردش كل داراييها )=ROE

3- سود آوري بر مبناي سهام : سودآوري به ازاي هر سهم عادي اندازه گيري مي شود

الف : نسبت سود هر سهم (نشاندهنده مبلغ سود تعلقي به يك سهم در يك دوره )

تعداد سهام عادي/ (سود تقسيمي شركت – سود خالص)=EPS

ب: نسبت پرداخت سود نقدي DPS (نشان دهنده مبلغ سود نقدي است كه در طول يك دوره به هر سهم عادي تعلق مي گيرد)

تعداد سهام عادي / سود تقسيمي شركت =DPS

ج:نسبت پرداخت سود نقدي DPR (نشان دهنده درصدي ازسود سال است كه بطور نقدي بين سهامدارن عادي تقسيم مي شود

DPR=سود هر سهم / سود نقدي هر سهم%

مطالب این وبلاگ خلاصه ای از آموخته ها و تجربیات من است که شاید برای همکاران و علاقمندان هم مفید واقع شود

نسبت های فعالیت

نسبت گردش موجودی کالا یا نسبت تبدیل موجودی کالا نمایشگر دفعات گردش کالا در طول یک سال است .
بعبارتی دیگر یعنی تعداد دفعاتی که شرکت کالاهای خود را در طول یک سال فروخته می باشد .
هرچه میزان این نسبت بالا باشد نشان دهنده کارایی در استفاده از موجودی کالا را نشان می دهد .
البته گاهی گردش زیاد هم به این معناست که موجودی کالا پاسخگوی تقاضای مشتری هایش نبوده و شرکت مشتری های خود را از دست می دهد.

اغلب بجای بهای تمام شده کالای فروش رفته در صورت کسر ، از میزان کل فروش هم استفاده می شود.

ب) متوسط دوره فروش موجودی

نسبت گردش موجودی کالا / ۳۶۰ روز= متوسط دوره گردش موجودی

متوسط دوره فروش موجودی یا گردش موجودی بیانگر این است که فروش موجودی کالا در طی یکسال بطور متوسط چند روز بطول انجامیده است

پ)نسبت گردش حساب های دریافتنی

متوسط حساب های دریافتنی /فروش نسیه = نسبت گردش حسابهای دریافتنی

نسبت گردش حساب های دریافتنی تعداد دفعات وصول مطالبات را در طی یک سال نمایش می دهد میزان این نسبت هرچه بیشتر باشد بهتر است زیرا بیانگر این است که شرکت مطالبات خود را سریعتر وسول می نماید.

اما زمانی که این میزان بسیار بالا باشد به این معناست که سیاست اعتباری شرکت سخت می باشد.

بیشتر اوقات فرمول بجای فروش نسیه در صورت کسر از میزان کل فروش استفاده می شود.

ت) متوسط دوره وصول مطالبات

متوسط فروش نسیه روزانه / متوسط حسابهای دریافتنی = نسبت گردش حسابهای دریافتنی / ۳۶۰ = متوسط دوره وصول مطالبات

متوسط دوره وصول مطالبات یا گردش مطالبات میزان روزهایی را که طول می کشد تا شرکت مطالبات خود را وصول نماید را نشان می دهد .
این میزان هرچه کوچکتر باشد بهتر است به این معنی می باشد که مطالبات شرکت سریع تر وصول می شود و اگر بیش از حد کوچک باشد نیز میزان سخت بودن شرایط اعتباری شرکت را نمایش می دهد. این اتفاق باعث می شود که با کاهش مشتری روبرو شویم پس پایین بودن همیشه در این نسبت مناسب نیست .

محاسبه گردش حسابهای دریافتنی و متوسط دوره وصول مطالبات دارای دو ایراد می باشد که :

شرکت آمار فروش خود را به تفکیک نقد و نسیه منتشر نمی کند .
فروش بعضی از شرکت ها دارای نوسان های فصول است که این در میزان حسابهای دریافتنی تاثیرگذار می باشد .

دوره عملیات یعنی چه ؟

زمانی که کالای خریداری شده فروخته شده و وجه آن وصول می شود .

این چرخه عبارتست از :

خرید مواد اولیه در ابتدا بعد پرداخت بدهی بعد فروش کالا بعد وصول مطالبات و مجدد بر می گردیم شروع چرخه یعنی خرید مواد اولیه

در این چرخه فعالیت فرض شده که ابتدا مواد اولیه بصورت نسیه خریداری شده و بعد از گذشت زمان بدهی آن پرداخت شده است و سپس با فروش کالای ساخته شده بصورت نسیه بعد از مدتی مطالبات ناشی از آن وصول خواهد شد با این تفاسیر کل دوره عملیات قابل تقسیم به دو دوره اصلی می باشد که این چرخه عبارتست از :

خرید مواد اولیه در ابتدا و بعد پرداخت بدهی بعد فروش کالا بعد وصول مطالبات دوباره برگشت به فروش کالا و برگشت به خرید مواد اولیه بای این چرخه داریم :

دروه وصول مطالبات + دوره گردش موجودی ها = دوره عملیات

نکته دوره گردش وجه نقد یعنی : فاصله زمانی که پول از شرکت خارج می شود تا زمانی که پول به شرکت باز می گردد.

پس داریم دوره گردش وجه نقد : خرید مواد اولیه ، بعد پرداخت بدهی و بعد فروش کالا و بعد هم وصول مطالبات که چرخه مجدد باز می گردد به پرداخت مطالبات
اگر فاصله اول نمودار را مهلت پرداخت بدهی ها نز نظر بگیریم خواهیم داشت :

مهلت پرداخت بدهی ها – دوره عملیات = دوره گردش وجه نقد

ث) گردش دارایی ها

کل دارایی / فروش = گردش دارایی ها

این نسبت می گوید هرچه میزان این نسبت بیشتر باشد نمایش دهنده کارایی بیشتر دارایی هاست بطوریکه زمانی که شرکت از تمام ظرفیت خود استفاده کند این نسبت حداکثر خواهد بود زمانی که این نسبت از میزان متوسط صنعت کمتر باشد یعنی اینکه شرکت با تمام ظرفیت خود فعالیت نمی کند این نسبت بیانگر رابطه بین ارزش دارایی ها و حجم فعالیت ها می باشد.

برای محاسبه نسبت گردش دارایی های جاری در مخرج کسر ، دارای های جاری و برای محاسبه نسبت گردش دارایی های ثابت در مخرج آن دارایی های ثابت را قرار می دهیم.

نقدی بر تسهیلات «مشاركت در سرمايه در گردش»

همانطور كه مي‌دانيم بانك‌ها تخصيص منابع خود را در قالب عقود اسلامي كه خود به دو دسته عقود مشاركتي(مضاربه، مزارعه، مساقات، مشاركت مدني و مشاركت حقوقي) و عقود مبادله‌اي (سلف، فروش اقساطي، خريد دين، جعاله ، اجاره به شرط تمليك) تقسيم مي‌گردند، به انجام مي‌رسانند. در عقود مشاركتي ماهيت تعامل ، مشاركت است. بدين معني كه طرفين در كاري مشخص با آورده/آورده‌هاي معلوم به فعاليت پرداخته در پايان در سود و زيان آن به توافق شريك خواهند بود. [1] در اين نوع عقود علي‌القاعده سود يا زيان مي‌بايست در پايان دوره مالي محاسبه گردد نه ابتداي آن. در عقود مبادله‌اي به نوعي تبادل كالا/خدمات صورت‌ مي‌گيرد و تعيين سود از ابتدا معلوم مي‌گردد. بانك‌ها به دليل سود بيشتر عقود مشاركتي(20%) نسبت به عقود مبادله‌اي(15%) [2] برخي عقود خود را از حالت مبادله‌اي خارج و به مشاركتي تغيير داده‌اند. به عنوان مثال قبلاً بانك در خصوص خريد مواد اوليه و ماشين‌آلات شركت‌هاي توليدي با آنها وارد عقد فروش اقساطي مواد اوليه و يا فروش اقساطي ماشين آلات مي‌‌گشت اما اكنون تسهيلات را در قالب عقد نامشخص "مشاركت در سرمايه در گردش" (مشاركت در اموال سرمايه‌اي) به آنها مي‌پردازد تا سود عقود مشاركتي را از آنان اخذ نمايد. (مشاركت در سرمايه در گردش يك شركت خود حاصل عوامل و فاكتورهاي مجزا و متعدد و غيرقابل تميز در محاسبه سود مشاركت است و برابر با دارايي‌هاي جاري منهاي بدهي‌هاي جاري است در يك سال [3] ) با توجه به اينكه مشاركت در يك موضوع مي‌بايست به صورت مشخص و واضح همراه با مشاركت واقعي در سود و زيان صورت پذيرد و سرمايه در گردش تابع عواملي متعددي چون منابع انساني، ماشين‌آلات و تجهيزات، مواد اوليه، موجودي انبار و. مي‌باشد اين عقد از لحاظ شرعي محل اشكال بوده [4] و دور زدن قانون توسط بانك‌ها جهت كسب منفعت بيشتر در اين شيوه كاملاً مشهود است. از راه‌هاي موجود جايگزين جهت رفع اين نقيصه مي‌توان به مشاركت بوسيله اجاره اموال سرمايه‌اي(مثلاً اجاره ماشين‌آلات)، سلف يا سلم(پيش خريد محصولات توليد نشده)، مرابحه يا فروش اقساطي اموال سرمايه‌اي(فروش اقساطي مواد اوليه، فروش اقساطي ماشين‌آلات نسبت سرمایه در گردش چیست؟ و. ) اشاره نمود. واضح است اين عقود ذكر شده نيز جزء عقود مبادله‌اي بوده و بانك‌ها را از لحاظ سود ارضا نخواهد كرد.
نظرات مراجع عظام تقليد(حفظهم الله) شامل نظرات حضرات آيات سيستاني(دامَ ظِلُّه)، بهجت(رحمت الله عليه)، تبريزي(دامَ ظِلُّه)، خامنه‌اي(دامَ ظِلُّه)، نوري‌همداني(دامَ ظِلُّه)، سبحاني(دامَ ظِلُّه)، مكارم شيرازي(دامَ ظِلُّه)، صافي گلپايگاني(دامَ ظِلُّه)، موسوي اردبيلي(دامَ ظِلُّه)، فاضل لنكراني(رحمت الله عليه) نيز در اين خصوص اخذ گرديده است.

سوال: همانطور كه مستحضر هستيد بانك‌ها فعاليت خود را در قالب عقود اسلامي كه خود به دودسته عقود مشاركتي(مضاربه، مزارعه، مساقات، مشاركت مدني و مشاركت حقوقي) و عقود مبادله‌اي(سلف، فروش اقساطي، خريد دين، جعاله ، اجاره به شرط تمليك) تقسيم مي‌گردند، به انجام مي‌رسانند. اخيرا مشاهده گرديده است كه بانك‌ها به دليل سود بيشتر عقود مشاركتي(20%) نسبت به عقود مبادله اي(15%) برخي عقود خود را از حالت مبادله‌اي خارج و به مشاركتي تغيير داده‌اند. به عنوان مثال قبلا بانك در خصوص خريد مواد اوليه و ماشين‌آلات شركت‌هاي توليدي با آنها وارد عقد فروش اقساطي مواد اوليه و يا فروش اقساطي ماشين آلات مي‌‌گشت اما اكنون تسهيلات را در قالب عقد نامشخص "مشاركت در سرمايه در گردش" به آنها مي پردازد تا سود عقود مشاركتي را از آنان اخذ نمايد. (مشاركت در سرمايه در گردش يك شركت خود حاصل عوامل و فاكتورهاي مجزا و متعدد و غيرقابل تميز در محاسبه سود مشاركت است و برابر با دارايي‌هاي جاري منهاي بدهي‌هاي جاري است در يك سال) با توجه به اينكه مشاركت در يك موضوع مي‌بايست به صورت مشخص و واضح همراه با مشاركت در سود و زيان واقعي صورت پذيرد و سرمايه در گردش تابع عواملي چون منابع انساني، ماشين آلات و تجهيزات، مواد اوليه، موجودي انبار و. مي باشد خواهشمند است بفرماييد از نظر شرعي ورود به اين عقد كه جزء عقود تعريف شده شرعي كه در بالا عنوان گرديد، نمي‌باشد، براي بانك چه حكمي دارد؟

خلاصه پاسخ‌ها:

1- اگر معامله‌اي كه بانك انجام مي‌دهد بر اساس يكي از عقود اسلامي تعريف شده با رعايت همه شرايط شرعي انجام نگيرد و يا خريدار نوعي جهل به جنس مورد معامله داشته باشد يعني كاملاً براي او مشخص نباشد كه چه چيز را مي‌خرد و يا اگر عقد شركت است تمام جهات آن از نظر سود و سرمايه و نفع و ضرر معلوم نباشد به طوري كه موجب غرر و ضرر شود و يا باطن آن به معامله ربوي برگردد چنين معاملاتي شرعاً صحيح نيست.

2- اگر معاملاتي كه بانك‌ها مي‌كنند طبق يكي از عقود اسلامي كه در رساله‌ها آمده است باشد صحيح است لكن اگر اسمش را عقد اسلامي مي‌گذارند ولي در باطن ربوي است حرام بوده و جايز نيست.

3- اگر معامله بر اساس شرايط عقد شركت انجام پذيرد صحيح است و در غير اين صورت جهت تصرف در سود، بانك مي‌بايست به حاكم شرع رجوع كند.

4- اگر مشاركت واقعی و با رعايت شرايط معتبر در عقد شركت باشد اشكال ندارد، و در غير اينصورت بايد جهت تصحيح تصرف در سود پرداختى از طرف بانكهای دولتی به حاكم شرع مراجعه شود.

و پرسشي ديگر:

بانك‌ها هزينه‌هايي را كه بمنظور پيگيري عمليات اجرايي و اطلاع رساني بدهكاران جهت بازپرداخت ديون آنان از جمله هزينه‌هاي پست و غيره پرداخت مي‌نمايند به حساب بدهي بدهكاران منظور مي‌كنند. حكم اين مسئله را بفرماييد.

نظرات مراجع عظام تقليد(حفظهم الله) شامل نظرات حضرات آيات سيستاني(دامَ ظِلُّه)، بهجت(رحمت الله عليه)، تبريزي(دامَ ظِلُّه)، خامنه‌اي(دامَ ظِلُّه)، نوري‌همداني(دامَ ظِلُّه)، سبحاني(دامَ ظِلُّه)، مكارم شيرازي(دامَ ظِلُّه)، صافي گلپايگاني(دامَ ظِلُّه)، موسوي اردبيلي(دامَ ظِلُّه)، فاضل لنكراني(رحمت الله عليه)

جواب: بانك تنها كارمزد واقعي بابت كاري كه براي مشتري انجام داده مي‌تواند بگيرد و ساير هزينه‌ها به عهده خودش مي‌باشد. عقد جُعاله نيز دريافت اجرتي معين در برابر كاري مشخص براي مشتري است.

[1] عقد مشاركت عقدي است كه پيرو آن، دو نفر با هم اتفاق ببندند كه با مال مشترك خود تجارت كنند و آنچه منفعت مي‌برند ميان خود تقسيم نمايند(مساله 2106 رساله توضيح المسائل حضرت آيت الله العظمي سيستاني(دام ظله)). بديهي است موضوع مشاركت مي‌بايست مشخص بوده و سود و زيان حاصل شده از تجارت قابل محاسبه و تخصيص و مورد توافق طرفين باشد. حال اگر كسي آورده نقدي خود را به كسي براي تجارت داد و شخص تاجر با آن مال كالايي خريد و سپس فروخت حاصل سود عايد شده مي‌بايست به نسبت توافقي بين طرفين تقسيم گردد همچنين است ضرر احتمالي حاصله. حال اگر مشاركت در سرمايه يك شخص حقوقي باشد اين موضوع در قالب عقد مشاركت حقوقي(يكي از عقود اسلامي است) گنجانده مي‌شود بدين صورت كه بانك با خريد سهام يك شركت شريك در سرمايه آن شده در پايان هر دوره مالي با محاسبه صورت سود و زيان آن شركت به توافق سهيم در سود و زيان آن شركت خواهد بود.

[2] اين ارقام سالانه توسط بانك مركزي ج.ا.ا به بانك‌ها تكليف مي‌شود

[3] در اين نوع عقد موضوع مشاركت مشخص نبوده و به عبارتي همان عقود مبادله‌اي بر آن صدق مي‌كند نه مشاركت. پر واضح است كه مشاركت در سرمايه در گردش يك شركت معني ‌دار نخواهد بود. به عنوان مثال بانك خريد مواد اوليه يك كارخانه را انجام دهد. سوال مطرح شده اينجا اين خواهد بود كه پس از اينكه اين مواد در توليد محصولات كارخانه بكار گرفته شد در پايان سال مالي بانك بايد در چه چيزي با آن كارخانه شريك شود؟ اگر در سود و زيان حاصل از توليد و فروش محصولات شريك شود كه مي‌بايست در سرمايه پايه(نه سرمايه در گردش) آن كارخانه شراكت مي‌كرد اين موضوع در قالب عقد مشاركت حقوقي(يكي از عقود اسلامي است) گنجانده مي‌شود بدين صورت كه بانك با خريد سهام يك شركت شريك در سرمايه آن شده در پايان هر دوره مالي با محاسبه صورت سود و زيان آن شركت به توافق سهيم در سود و زيان آن شركت خواهد بود (قبلاً بانك در خصوص خريد مواد اوليه و ماشين‌آلات شركت‌هاي توليدي با آنها وارد عقد فروش اقساطي مواداوليه و يا فروش اقساطي ماشين‌آلات مي‌‌گشت)

[4] شایان ذکر است موارد متعدد دیگری نیز دال بر تخطی بانکها از شریعت موجود می باشد از قبیل اخذ جرائم دیرکرد از مشتری.

تجزیه و تحلیل صورت های مالی

تجزیه و تحلیل صورت های مالی : صورت های مالی به عنوان ثمره فعالیت های واحد حسابداری در هر واحد حسابداری مطرح است و هنگامی می تواند به بهترین شکل مورد استفاده مدیران واقع شود که به درستی تجزیه و تحلیل گردد.

صورت های مالی :

تراز نامه ، صورت حساب سود و زیان ، صورت حساب سرمایه ، صورت گردش وجوه نقد.

تجزیه و تحلیل صورت های مالی :

1-نسبت های تراز نامه ای ؛

2-نسبت های سود و زیانی ؛

نسبت های سود آوری (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

دارایی های جاری :

دارایی های که در سال جاری به پول نقد تبدیل می شوند و نیز تبدیل آنها به پول نقد سریع و آسان می باشد.

بدهی های جاری :

بدهی هایی هستند که در سال جاری باید پرداخت شوند.

دارایی های سریع:

عبارت از دارایی هایی است که تاجر به وسیله آن بتواند کلیه بدهی ها ی جاری خود را پرداخت نماید.

دارایی های سریع شامل (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

صندوق ، بانک ، تنخواه گردان ، اسناد دریافتنی ، بدهکاران.

بدهی جاری – دارایی جاری = سرمایه در گردش

دارایی های جاری شامل :

صندوق ، بانک ، تنخواه گردان ، اسناد دریافتنی ، بدهکاران ، پیش پرداخت ها و موجودی کالا است.

بدهی های جاری شامل :

بستانکاران ، اسناد پرداختنی ، حقوق پرداختنی ، وام های کوتاه مدت.

نسبت های فعالیت ( کار آیی ) (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

نسبت جاری :

این نسبت نشان می دهد که دارایی های جاری تا چه اندازه بدهی های جاری را می پوشاند.

نسبت مذکور را مقیاس نقدینگی در کوتاه مدت می دانند. روند این نسبت باید مورد توجه قرار گیرد.

نسبت آنی ( سریع ) :

در این نسبت جانب احتیاط در تامین مطالبات طلبکاران رعایت شده است.

زیرا که چون موجودی کالا و پیش پرداخت ها ، همیشه قابل تبدیل به نقد نیستند آنها را کنار می گذاریم و دارایی جاری را منهای این دو قلم دارایی آنی می نامیم.

(در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی)

نسبت گردش دارایی :

کل دارایی ها / فروش خالص = نسبت گردش دارایی

این نسبت میزان و اثر گردش دارایی را در تحصیل درآمد نشان می دهد و در مقایسه نسبت سرمایه در گردش چیست؟ با گذشته حکایت از آن می کند که آیا افزایش دارایی ها با افزایش فروش ارتباط داشته است یا خیر.

این نسبت در شرکت های تولیدی باید کوچک تر از 4/1 باشد و در شرکت های بازرگانی بزرگ تر 4/3 باشد.

نسبت دارایی جاری :

کل دارایی ها / دارایی جاری = نسبت دارایی جاری

این نسبت نشان می دهد که دارایی جاری چه درصدی از کل دارایی ها را تشکیل می دهد.

دوره گردش کالا :

2 / ( بدهکاران اول دوره / بدهکاران پایان دوره ) = متوسط مطالبات

فروش خالص / ( متوسط مطالبات * 365 ) = دوره وصول مطالبات

2 / (موجودی کالای پایان دوره + موجودی کالای اول دوره ) = متوسط موجودی کالا

بهای تمام شده کالای فروش رفته / (365 * متوسط موجودی کالا ) = دوره گردش کالا

این نسبت مدت زمانی را نشان می دهد که طول می کشد تا کالا فروخته شود.

نسبت کالا به سرمایه در گردش :

سرمایه در گردش / موجودی کالا = نسبت کالا به سرمایه در گردش

این نسبت نشان می دهد که چند درصد سرمایه در گردش به صورت موجودی کالا درآمده است.

بالا بودن نسبت نشانه ای بر وجود مشکل در گردش عملیات جاری تلقی می شود و پایین بودن این نسبت هشداری برای موسسات تولیدی در رابطه با توقف ناگهانی تولید به دلیل خرابی دستگاه ها و یا عدم دور نگری توسط مدیران است.

نسبت گردش سرمایه جاری :

سرمایه در گردش / فروش خالص = نسبت گردش سرمایه جاری

این نسبت حاکی است که سرمایه در گردش تا چه اندازه ای در فروش موثر بوده است.

افزایش نسبت ، دلیل کمبود سرمایه در گردش تلقی می شود. مگر دلایل دیگری مانند افزایش فروش ، آن را نفی کند.

دوره واریز بستانکاران :

2 / ( بستانکاران آخر دوره + بستانکاران اول دوره ) = متوسط حساب بستانکاران

= دفعات واریز بستانکاران

متوسط حساب بستانکاران / ( موجودی کالای آخر دوره +(موجودی کالای اول دوره – بهای تمام شده کالای فروش رفته )

دفعات واریز بستانکاران / 365 = دوره واریز بستانکاران

این نسبت تعداد دفعات واریز حساب بستانکاران را طی مدت مثلاً یک سال نشان می دهد.

نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه :

ارزش ویژه / دارای ثابت = نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه

ارزش ویژه (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

ارزش ویژه از کسر کل دارایی ها را از کل بدهی ها به دست می آید.

این نسبت نشان می دهد که چه مقدار از ارزش ویژه ( ارزش واقعی کل دارایی ها ) به مصرف دارایی ثابت رسیده به بیان دیگر چه مقدار از سرمایه گذاری صاحبان سهام از گردش عملیات جاری واحد تجاری خارج شده است.

پایین بودن این نسبت بدین معناست که نقدینگی غیر مولد بالا می باشد و پایین بودن بیش از حد این نسبت در صورتی که بدهی جاری مبلغ بالایی باشد موقعیت موسسه ممکن است به خطر افتد.

نسبت کل بدهی :

ارزش ویژه / کل بدهی = نسبت کل بدهی

این نسبت وضع طلبکاران را در مقابل صاحبان سهام نشان می دهد.

نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه :

ارزش ویژه / بدهی جاری = نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه

این نسبت حاکی از رابطه بدهی جاری با ارزش ویژه است. وقتی نسبت بالا باشد نامطلوب تشخیص داده می شود و افزایش مداوم آن ایجاب می کند که در نحوه ترکیب سرمایه گذاری تجدید نظر گردد.

نسبت بدهی بلند مدت به ارزش ویژه (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

ارزش ویژه / بدهی بلند مدت = نسبت بدهی بلند مدت به ارزش ویژه

این نسبت رابطه بدهی بلند مدت را با ارزش ویژه نشان می دهد. بالا بودن این نسبت در صورتی که نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه نیز بالا باشد و از نظر موقعیت بازار رکود اقتصادی هم وجود نداشته باشد ، ایرادی ندارد ، چون بازپرداخت این گونه بدهی ها در دراز مدت است.

نسبت مالکانه (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

این نسبت نشان می دهد که به طور کلی چه مقدار از دارایی ها به صاحبان سهام تعلق دارد و در تفصیر با نسبت کل بدهی ارتباط نزدیک دارد.

عده ای این نسبت را مکمل نسبت های نقدینگی می دانند و این را نشان می دهد که محل تامین نقدینگی استقراض بوده است یا خیر.

کل دارایی / ارزش ویژه = نسبت مالکانه

نسبت های سود آوری (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

فروش خالص / سود ناخالص = نسبت سود ناخالص

فروش خالص / سود عملیات = نسبت سود عملیات

فروش خالص / سود خالص = نسبت بازده فروش

ارزش ویژه / سود خالص = بازده ارزش ویژه

جمع دارایی ها / سود خالص = نسبت بازده دارایی

سرمایه در گردش / سود خالص = بازده سرمایه در گردش

روش نسبت یابی دوپان :

( فروش / سودخالص ) * ( جمع دارایی / فروش ) = روش نسبت یابی دوپان

این روش فایده دارایی ها را از لحاظ فروش و سود آوری را که به دست آمده ، نشان می دهد.

نتیجه نهایی کاربرد روش دوپان به عنوان بازده دارایی در کالا آمده است ولی فایده عمده این روش را در مطالعه اجزای تشکیل دهنده دارایی و سود و رابطه آنها می دانند.

نسبت سود ناخالص (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

این نسبت حاکی از اثر کنترل بهای تمام شده کالای فروش رفته و روش قیمت گذاری کالا برای فروش است. نسبت مزبور را با گذشته خود موسسه و یا صنایع مشابه مقایسه می نمایند.

نسبت سود عملیات :

این نسبت نشانه توانایی موسسه در کنترل هزینه عملیات محسوب می شود. آن را در رابطه با افزایش فروش و تغییرات سود ناخالص تفصیر می کنند. سود عملیات ، سودی است که هزینه ها از آن کسر شده ولی درآمد متفرقه و هزینه متفرقه روی آن اثری نگذاشته است و اگر اثر بگذارد سود خالص و سود قابل تقسیم به دست می آید.

نسبت بازده فروش(در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

این نسبت نشان می دهد که از هر یک ریال فروش چه میزان سود خالص به دست آمده است.

بازده ارزش ویژه :

این نسبت حاکی از میزان سود آوری واحد تجاری است و بازده متعلق به صاحبان سهام را نشان می دهد.

وقتی این نسبت را با بازده دارایی مقایسه کنیم ، ارزش استقراض و اهرمی عمل کردن وام در تحصیل سود مشخص می شود.

نسبت بازده دارایی :

این نسبت حاکی از توانایی واحد تجاری در کاربرد تمامی منابعی است که در اختیار آن قرار دارد.

تحلیل مالی و مهم‌ترین فرمول‌های آن

تحلیل مالی بر اساس صورت‌های مالی معنی می‌شود و در دنیای امروز به خصوص در بورس بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در واقع یک سری محاسباتی که سبب می‌شود اطلاعات معنی داری برای یک شرکت در راستای شرایط مالی ایجاد شود، تحلیل مالی نامیده می‌شود که با عنوان نسبت‌های مالی نیز شناخته می‌شود. برای تحلیل مالی یک سری فرمول‌ها مطرح است که در فضای ارقام و اعداد بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد. فرمول‌های تحلیل مالی بر روی ترازنامه‌ها و میزان سود و زیاد بررسی می‌شوند و در مدیریت مالی نقش ویژه‌ای دارند. از سوی دیگر تجزیه و تحلیل‌های آماری نیز وجود دارند که می‌توانند اهرم مالی محسوب شوند. در نسبت‌های مالی قرار است که نرخ بازگشت سرمایه، وضعیت سودآوری و رشد و حاشیه‌ها نیز مدنظر قرار بگیرد.

طبقه بندی تحلیل مالی و اهداف اصلی آن

تحلیل مالی در ۵ دسته بزرگ تقسیم شده است که عبارت است از: نسبت‌های نقدینگی، نسبت‌های اهرمی، نسبت‌های کارایی، نسبت‌های سودآوری و همینطور نسبت‌های ارزش بازار.

اهداف اصلی برای تحلیل مالی در دو بخش مهم بررسی می‌شود. بخش اول ردیابی عملکرد شرکت است. در این بخش هر یک از نسبت‌های مالی برای یک دوره مشخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد. تغییراتی مشخص می‌شود که در طول زمان رخ داده است و روند عملکرد شرکت را مشخص می‌کند. در واقع بررسی می‌شود که شرکت در طول زمان در حال رشد بوده است یا سیر نزولی داشته باشد.

هدف دیگر از تحلیل مالی مقایسه عملکرد شرکت است. در واقع تحلیل مالی یک شرکت با سایر رقبای اصلی او در بازار مورد مقایسه قرار می‌گیرد و قرار است مشخص شود که شرکت مورد نظر به طور میانگین از سایر شرکت‌های هم رده خود بهتر عمل می‌کند یا عملکرد ضعیف‌تری دارد. یک مثال بارز در این راستا این است که آیا بازده دارایی شرکت‌های مختلف به تحلیلگر یا سرمایه گذار کمک خواهد کرد یا خیر. در واقع مشخص می‌شود که کدام شرکت بر اساس دارایی‌های خود می‌تواند به بیشترین بهره وری دست یابد.

صورت‌های مالی برای استفاده کنندگان برون سازمانی و درون سازمانی مورد بررسی قرار می‌گیرند. استفاده کنندگان برون سازمانی شامل تحلیلگران مالی و سرمایه گذاران خرد هستند. رقبا و مقامات مالیاتی نیز در این دسته قرار می‌گیرند. مدیریت و کارمندان و سایر مالکان اغلب در لیست استفاده کنندگان درون سازمانی قرار می‌گیرند.

فرمول‌های تحلیل مالی مربوط به بخش نقدینگی

بخش اول از فرمول‌های تحلیل مالی مربوط به بخش نقدینگی است. نسبت‌های نقدینگی به نسبت‌هایی گفته می‌شود که شرکت برای پرداخت بدهی‌های کوتاه مدت و بلند مدت خود خواهد داشت و در واقع توانایی شرکت در این زمینه بررسی می‌شود. در بررسی تحلیل مالی نقدینگی، نسبت جاری، نسبت سریع، نسبت نقدی و نسبت جریان وجه نقد عملیاتی ارزیابی می‌شود.

نسبت جاری: در بررسی نسبت جاری دو پارامتر بدهی‌های جاری و دارایی جاری دخالت دارند به طوری که توانایی شرکت از نظر دارایی را نشان می‌دهد که می‌بایست برای بدهی‌های کوتاه مدت بررسی شود.

بدهی جاری/دارایی جاری = نسبت جاری

نسبت سریع: در بررسی تحلیل سریع یا آنی سه پارامتر بدهی جاری و موجودی مواد و دارایی‌های جاری بررسی می‌شوند. در واقع توانایی شرکت برای پرداخت بدهی‌های کوتاه مدت را نشان می‌دهد که با استفاده از دارایی‌های موجود بررسی می‌کند که قرار است در زمانی سریع و آنی به وجه نقد تبدیل شوند.

بدهی جاری/(موجودی مواد و کالا – داراییهای جاری) = نسبت سریع

نسبت نقدی: پارامترهای ارزیابی شده برای بخش نسبت نقدی مربوط به بدهی جاری و وجه نقد و معادل آن است. به طوری که بررسی می‌کند شرکت در پرداخت بدهی‌ها از طریق وجه نقد چقدر توانایی دارد. در این تحلیل مالی ، معادل وجه نقد نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بدهی جاری/وجه نقد و معادل وجه نقد = نسبت نقدی

نسبت جریان وجه نقد: این نسبت مالی به دفعاتی از پرداخت شرکت در یک دوره بخصوص اشاره دارد که برای بدهی‌های جاری در نظر گرفته می‌شود و توسط وجه نقد صورت می‌گیرد در این نسبت از پارامترهای بدهی جاری و وجه نقد عملیاتی استفاده می‌شود.

بدهی جاری/وجه نقد عملیاتی = نسبت جریان وجه نقد عملیاتی

فرمول تحلیل مالی مربوط به نسبت‌های اهرمی

در بخش تحلیل مالی اهرمی ‌تمرکز اصلی بر روی میزان سرمایه‌ای است که از طریق بدهی تامین شده است و این میزان سرمایه باید اندازه گیری شود. در واقع نسبت‌های اهرمی‌ در ابتدا وضعیت بدهی یک سازمان را به طور دقیق محاسبه و اندازه‌گیری می‌کنند. در بررسی تحلیل مالی اهرمی ‌نسبت‌های بدهی، نسبت بدهی به سرمایه و نسبت پوشش هزینه بررسی می‌شود.

نسبت بدهی: این بخش از تحلیل مالی با دو متغیر کل دارایی و کل بدهی همراه است به طوری که میزان دارایی شرکت را که از طریق بدهی‌ها تامین شده است، مورد محاسبه قرار می‌دهد.

کل دارایی/کل بدهی = نسبت بدهی

نسبت بدهی به سرمایه: سرمایه ای که از سوی سهامداران وارد یک سازمان می‌شود بخش مهمی‌از این تحلیل مالی را شامل می‌شود و در این فرمول دو پارامتر کل سرمایه و کل بدهی بررسی می‌شود به طوری که قرار است وزن کل بدهی و تعهدات مالی بر اساس میزان سهام وارده توسط سهامداران مقایسه شود.

کل سرمایه/کل بدهی = نسبت بدهی به سرمایه

نسبت پوشش هزینه بهره: این بخش در خصوص توانایی شرکت تمرکز می‌کند که بتواند از پس پرداخت کل بدهی‌های شرکت بر آید. در فرمول این نسبت نیاز است که دو متغیر کل بدهی و درآمد عملیاتی بررسی شود.

کل بدهی/درآمد عملیاتی = نسبت پوشش کل بدهی

فرمول تحلیل مالی مربوط به نسبت‌های کارایی

سومین دسته از فرمول‌های تحلیل کالی مربوط به بخش کارایی است. این بخش در واقع مشهور به نسبت‌های فعالیت است به طوری که قرار است میزان مطلوبیت شرکت در راستای دارایی و منابع مورد نظر را نسبت سرمایه در گردش چیست؟ بررسی کند. در این نسبت هم فرمول‌های مربوطه وجود دارند که شامل نسبت گردش دارایی، نسبت گردش موجودی کالا، نسبت گردش حساب‌های دریافتی و نسبت متوسط روزهای نگهداری موجودی کالا.

نسبت گردش دارایی: در فرمول به کار رفته در این نسبت قرار است که توانایی شرکت در راستای فروش بر اساس دارایی را بررسی شود و اندازه گیری بر اساس دو پارامتر کل دارایی و فروش خالص دنبال می‌شود.

کل داراییها/فروش خالص = نسبت گردش دارایی‌ها

نسبت گردش موجودی کالا: این بخش از فرمول تحلیل مالی مربوط به دفعاتی است که یک کالا در دوره ای مشخص به فروش می‌رسد و جایگزین صورت می‌گیرد. در بررسی این فرمول دو پارامتر میانگین پولی موجودی کالا و هزینه تمام شده کالای فروخته موارد مهم هستند.

میانگین(پولی) موجودی کالا/بهای تمام شده کالای فروش رفته = نسبت گردش موجودی کالا

نسبت گردش حساب دریافتی: در این نسبت از تحلیل مالی دو پارامتر میانگین حساب‌های دریافتنی و وضعیت خالص از فروش نسیه بررسی می‌شود و در واقع بررسی می‌کند که چند دفعه حساب‌های دریافتنی شرکت می‌توانند در یک دوره زمانی مشخص تبدیل به وجه نقد شوند.

میانگین حسابهای دریافتنی/خالص فروش نسیه = نسبت گردش حسابهای دریافتنی

نسبت متوسط روزهای نگهداری موجودی کالا: در این فرمول روزهایی که شرکت موجودی کالا را پیش از فروش نگهداری کرده است به صورت میانگین نمایش داده می‌شود.

نسبت گردش موجودی کالا/۳۶۵ = نسبت متوسط روزهای نگهداری موجودی کالا

فرمول تحلیل مالی مربوط به نسبت‌های سودآوری

در بخش نسبت‌های سودآوری از تحلیل مالی ، توانایی شرکت در راستای هزینه‌های عملیاتی، سرمایه، دارایی‌های ترازنامه ای و میزان سود نسبت به میزان درآمد بررسی می‌شود. نسبت‌های معمول سودآوری در این راستا اهمیت زیادی دارد که شامل، نسبت حاشیه سود ناخالص، نسبت حاشیه سود عملیاتی، نسبت بازده دارایی‌ها، نسبت بازده سرمایه است.

نسبت حاشیه سود ناخالص: این بخش مربوط به میزان سود شرکت است که به واسطه فروش خالص صورت می‌گیرد. در واقع شرکت پس از بهای تمام شده کالای فروش رفته می‌بایست کسب سود را بررسی نماید. در این فرمول پارامترهای فروش خالص و سود ناخالص دخالت دارند.

فروش خالص/سود ناخالص = نسبت حاشیه سود ناخالص

نسبت حاشیه سود عملیاتی: این فرمول قرار است فروش خالص و درآمد عملیاتی سازمان را مورد مقایسه قرار دهد و کارایی عملیاتی واحد تجاری را نیز مشخص سازد و پارامترهای فروش خالص و درآمد عملیاتی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

فروش خالص/درآمد عملیاتی = نسبت حاشیه سود عملیاتی

نسبت بازده دارایی‌ها: در این بخش از فرمول تحلیل مالی وضعیت کارایی شرکت بررسی می‌شود که در راستای استفاده از دارایی‌ها بوده و قرار است میزان سود مشخص شود و پارامترهای کل دارایی و سود خالص مدنظر خواهد بود.

کل دارایی‌ها/سود خالص = نسبت بازده دارایی‌ها

نسبت بازده سرمایه: بررسی وضعیت کارایی شرکت در قبال سرمایه بسیار مهم است و در این فرمول از نسبت بازده سرمایه دو پارامتر مهم کل سرمایه و سود خالص ارزیابی می‌شود.

کل سرمایه/سود خالص = نسبت بازده سرمایه

فرمول تحلیل مالی مربوط به نسبت‌های ارزش بازار

در بررسی تحلیل مالی موضوعی به نام نسبت ارزش بازار وجود دارد که برای ارزیابی قیمت سهام یک شرکت بررسی می‌شود و به طور کلی شامل نسبت ارزش دفتری، نسبت بازده سود به صورت نقدی و سهم و نسبت قیمت به درآمد خواهد بود.

نسبت ارزش دفتری: در این بخش قرار است میزان سرمایه متعلق به هر سهم باید محاسبه شود. پارامترهای مورد ارزیابی در این روش تعداد سهام در دست سهامدار و کل سرمایه خواهد بود.

تعداد سهام در دست سهامداران/کل سرمایه = نسبت ارزش دفتری سهام

نسبت بازده سود نقدی: در بررسی بازده سود نقدی قرار است که وضعیت سود نقدی به نسبت قیمت بازار بررسی شود و سهم در این راستا مورد سنجش قرار می‌گیرد. پارامترهای مهم مربوط به این بخش شامل قیمت نسبت سرمایه در گردش چیست؟ هر سهم و سود نقدی مربوط به هر سهم است.

قیمت هر سهم/سود نقدی هر سهم = نسبت بازده سود نقدی

نسبت سود هر سهم : در مورد میزان سود به ازای هر سهم محاسبه می‌شود. در این فرمول از تحلیل مالی در ابتدا باید تعداد سهام هر سهامدار بررسی شود و سپس سود خالص مورد محاسبه قرار بگیرد. نسبت سود نسبت سرمایه در گردش چیست؟ هر سهم میزان سود به ازای هر سهم را محاسبه می‌کند.

نسبت قیمت به درآمد : این بخش از فرمول تحلیل مالی مربوط به پارامترهای سود هر سهم و قیمت سهم است که در واقع بین قیمت سهام یک شرکت با سود هر سهم مقایسه در نظر گرفته می‌شود.

سود هر سهم/قیمت سهم = نسبت قیمت به درآمد

جمع بندی

در بررسی تحلیل مالی بهتر است روش‌های تجزیه و تحلیل نیز بررسی شود. به هر صورت یک سری روش‌ها وجود دارد که رویکرد درونی، مقایسه‌ای، سرمایه در گردش و تحلیل خطر هستند که هر یک می‌تواند راه حل مناسبی برای تحلیل مالی باشد. در روش تجزیه و تحلیل درونی قرار است که اقلام مندرج در صورتحساب مورد مقایسه قرار بگیرد. در روش تجزیه و تحلیلی مقایسه‌ای، بین اقلام مندرج در صورت حساب‌های چند دوره یک سری مقایسه‌ها در نظر گرفته می‌شود. در تجزیه و تحلیل سرمایه می‌بایست عوامل موثر شناسایی شود و همینطور موقعیت پول در روند صعودی و نزولی بررسی شود. همینطور روشی با عنوان تجزیه و تحلیل خطر نیز وجود دارد که می‌تواند رویکرد سرمایه گذاری موسسه را با سنجش خطران بررسی کند و بخش مهمی ‌از رویکرد تحلیل مالی را در بر می‌گیرد.

نسبت‌های بدنی در رویکرد جاری و بلند مدت و همینطور در بخش دارایی‌های ثابت به ارزش ویژه دنبال می‌شود و بخش مهمی‌ از تحلیل مالی هستند. از سوی دیگر یک سری مشکلات اقتصادی نیز دیده می‌شود که سطح ارزشمندی از شاخص‌های مالی را در بر می‌گیرد.

نسبت توان پرداخت بهره نیز بخش دیگری از تحلیل مالی محسوب می‌شود که بر اساس دارایی‌های مدیران سنجیده می‌شود و می‌تواند یک ساختار مهم از تحلیل مالی شرکت‌های کوچک و بزرگ باشد.

کاروکسب دوره‌های آموزشی متنوعی را در حوزه‌های تحلیل کسب‌وکار، هوش تجاری، مدیریت فرایند، مدیریت پروژه، مدیریت چابک و . برگزار می‌کند. جهت آشنایی با دوره‌های آموزشی کاروکسب از تقویم دوره‌های آموزشی بازدید نمایید.