ویژگی‌های طرح پانزی

7 روش برای شناسایی طرح پانزی

طرح پانزی (Ponzi scheme)، طرحی برای کلاه‌برداری است که در آن‌یک کلاه‌بردار، به افراد ناآگاه وعده می‌دهد که با پول‌ آن‌ها کار می‌کند و سودهای تضمینی به سرمایه‌گذاران می‌دهد. ابتدا برای جلب اعتماد، از پول کاربران جدید، سود کاربر قدیمی داده می‌شود حتماً تا به اینجا متوجه شده‌اید که اگر سرمایه‌گذار جدیدی وارد این چرخه نشود به دلیل عدم وجود سرمایه‌گذار جدید این طرح نابود می‌شود و طراح این چرخه با مقدار زیادی پول متواری می‌شود. تشخیص این طرح‌ها اصلاً کار سختی نیست، مهم‌ترین مشخصه طرح‌های پانزی سودهای نجومی است.در این مقاله 7 روش برای شناسایی طرح پانزی می پردازیم

تاریخچه طرح پانزی

چارلز پانزی (Charles Ponzi) انگلیسی، خود را بازرگانی اهل ایالات‌متحده آمریکا معرفی کرده بود اما او طراح یک سیستم کلاه‌برداری بود که به نام طرح پانزی معروف شد.

او با خرید کوپن‌های تخفیفی اداره پست و تعهد دادن آن‌ها در آمریکا و کشورهای دیگر به سرمایه‌گذاران وعده ۵۰ درصد سود را در ۴۵ روز یا ۱۰۰ درصد سود در ۹۰ روز می‌داد.

درحالی‌که او با استفاده از سرمایه سرمایه‌گذاران پیشین و همچنین سرمایه‌گذاران جدید، سود اولین‌ها را پرداخت می‌نمود. درحالی‌که این کلاه‌برداری چندین سال توسط او پیش رفته بود و بانام خود او (پانزی) شناخته می‌شد توانست در حدود یک سال ۲۰ میلیون دلار کسب کند.

با فشار اقتصادی که این روزها وجود دارد افراد به دنبال افزایش درآمد هستند اما به دلیل آگاهی نداشتن در دام کلاه‌برداران و طرح‌های پانزی می‌افتند. از طرفی کلاه‌برداران به فشار اقتصادی واقف‌اند و با رؤیای یک‌شبه پولدار شدن و سودهای نجومی افراد ناآگاه را گول می‌زنند و باعث از دست رفتن سرمایه آن‌ها می‌شوند.

روشی که در حال حاضر مرسوم است افرادی رمز ارز کلاه‌برداری می‌سازند و با ایجاد هیجان‌های کاذب و سودهای نجومی شروع به جذب سرمایه مردم می‌کنند. به این نکته توجه کنید که پروژه‌های ارز دیجیتال نیاز به بررسی دارند و باید پارامترهای مختلفی را بررسی کرد تا متوجه شد سود ده هستند یا نه.

یکی از معروف‌ترین طرح‌های پانزی یونیک فایننس است.

چرخه طرح پانزی

همه طرح‌های پانزی یک چرخه را دنبال می‌کنند؛ اما ممکن است ظاهر این کلاه‌برداری متفاوت باشد. چرخه طرح‌ پانزی در این چند مرحله خلاصه می‌شود:

۱. تبلیغات رنگ و لعاب‌دار

ابتدا با تبلیغات کاذب چند نفر جذب سیستم می‌شوند و مقدار کمی سرمایه‌گذاری می‌کنند بعد با وعده دعوت از دوستان برابر با سود بیشتر استفاده می‌کنند.

۲. واریز سودهای اولیه جهت جلب اعتماد

سودهای اولیه واریز می‌شود تا اعتماد افراد جلب شود و افراد بیشتری را وارد چرخه کنند. این سودها با استفاده از پول سرمایه‌گذاران جدید پرداخت می‌شود.

۳. ورود سرمایه بیشتر

پس از جلب اعتماد سرمایه‌گذاران قدیمی، سرمایه‌ کلانی به سیستم وارد می‌شود. سرمایه‌گذاران قدیمی طمع‌کار می‌شوند و پول بیشتری سرمایه‌گذاری می‌کنند و دوستان و آشنایان خود را به طرح دعوت می‌کنند. عدم آگاهی موجب می‌شود برخی از سرمایه‌گذاران، وام سنگین دریافت کنند، قرض بگیرند یا خانه/ماشین خود را بفروشند و به این طرح وارد شوند.

۴. فروپاشی طرح پانزی

مراحل قبل چندین بار تکرار می‌شود تا دیگر سرمایه‌گذار جدیدی وجود نداشته باشد پس طراح پول‌ها را برداشته و ناپدید می‌شود.

ویژگی‌های طرح پانزی

1. وعده سودهای نجومی
2. ورود افراد بیشتر = سود بیشتر
3. مبهم بودن تیم توسعه‌دهنده
4. نداشتن نقشه راه و نامعلوم بودن فعالیت‌ها
5. عدم اطلاعات تماس و آدرس

طرح‌های پانزی جدید

سایت‌های استخراج ابری

چگونه طرح پانزی را بشناسیم؟

افراد به دلیل آسان و سریع بودن کسب سود به طرح‌های پانزی روی می‌آورند اما اغلب روی آوردن به این پروژه‌ها از ناآگاهی است، برای سرمایه‌گذاری در هر پروژه‌ای بهتر است به بررسی پروژه بپردازید.

1. تیم توسعه‌دهنده پروژه و سابقه فعالیتشان

بررسی کنید تیم توسعه‌دهنده این پروژه چه افرادی هستند اگر تیم پروژه سابقه خوبی داشت می‌توان به سرمایه‌گذاری در این پروژه امیدوار بود اما اگر تیم این پروژه در ابهام بود می‌توان گفت این پروژه طرحی پانزی است.

2. دفتر مرکزی پروژه و صحت آدرس آن

بررسی کنید دفتر این تیم کجاست و صحت آن را بررسی کنید که وجود داشته باشد و صرفاً یک آدرس نباشد بهتر است برای اطمینان استعلام شرکت را بگیرید.

3. هدف پروژه و قابلیت دستیابی آن

هدف پروژه را بررسی کنید، اگر پروژه سعی دارد مشکلی از فضای بلاک چین را حل کند و قصد کارهای عجیب‌وغریب را ندارد می‌توان به آن اطمینان کرد اغلب طرح‌های به دنبال بزرگ جلوه دادن پروژه خود هستند.

4. مجوزهای پروژه و صحت آن

مجوزهای قانونی پروژه را چک کنید و مطمئن شوید که این مجوزها صحت دارند.

5. ‎‎بررسی شبکه‌های اجتماعی و سایت پروژه

شبکه‌های اجتماعی را بررسی کنید و در آن‌ها عضو شوید پیام‌ها را بررسی کنید تا متوجه شوید اطلاعاتی که به کاربران می‌دهد تا چه حد صحیح است.

6. ‌برای سود بیشتر باید افراد دیگری را به پروژه اضافه کنید یا خیر؟

معمولاً طرح‌های پانزی/هرمی از شما می‌خواهند تا افراد دیگری را به این پروژه اضافه کنید تا سود بیشتری کسب کنید.

7. میزان سوددهی پروژه معقول باشد نه هیجانی

میزان سودی که به شما وعده می‌دهند منطقی و معقول باشد نه نجومی و هیجانی.

چه زمانی طرح پانزی به پایان می‌رسد؟

راه ادامه دادن طرح‌های پانزی ورود افراد بیشتر به‌عنوان زیرمجموعه است زمانی که افراد جدید به این چرخه وارد نشوند طرح به پایان رسیده و افراد آخری که وارد سیستم شده‌اند بیشترین ضرر را کرده‌اند. اصولاً 80-90 درصد افراد در این طرح‌ها ضرر می‌کنند.

طرح هرمی چیست؟

حال که دانستیم طرح پانزی چیست بهتر است با تعریف طرح هرمی نیز آشنا شویم. در طرح هرمی به افراد شرکت کننده وعده داده می شود که در صورت اضافه کردن عضو جدید به شاخه و زنجیره خود سودهای بیشتری به فرد تعلق می گیرد.

همچنین در طرح هرمی معمولا یک‌سری کالا یا خدمات وجود دارد که بایستی توسط عضو جدید خریداری شده تا سود به نفر بالایی هرم تعلق بگیرد.

شباهت‌ طرح پانزی و هرمی

1. با دادن وعده سودهای نجومی، جیب قربانیان را خالی می‌کنند.
2. برای بقا و ادامه دادن، نیاز به جذب اعضای جدیدتر دارند.

تفاوت‌های طرح پانزی و هرمی

1. طرح پانزی مدعی سرمایه‌گذاری پول‌ها در بازار است اما در طرح هرمی با یک‌سری محصول یا خدمات طرف هستیم.
2. طرح پانزی می‌تواند شبکه‌ای نباشد اما طرح هرمی شبکه‌ای است، به این صورت که اعضای قدیمی، اعضای جدیدتر را دعوت می‌کنند.
3. طرح‌پانزی کاملا کلاهبرداری است و قانون با آن برخورد می‌کند اما طرح هرمی با اینکه از اساس مشکل دارد، می‌تواند قانونی هم باشد.

جمع‌بندی‌

طرح‌ پانزی روشی کلاه‌برداری است که با وعده‌ سودهای نجومی، از افراد سرمایه جذب می‌کند. برای جلب اعتماد بیشتر، در ماه‌های اول سود را به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌کنند، سود ماه‌های اول با پول سرمایه‌گذاران جدید انجام می‌شود.

پس از مدتی که پول زیادی جذب شد و دیگر سرمایه‌گذار جدیدی وارد سیستم نشد، کلاه‌برداران دیگر پولی پرداخت نمی‌کنند و متواری می‌شوند. تشخیص طرح‌های پانزی اصلاً سخت نیست و مهم‌ترین شاخصه این طرح‌ها، سودهای نجومی است.

عدم وجود مشاوران سرمایه‌گذاری و عدم آگاهی و آموزش باعث شده چند سالی همه ما خیلی راحت سرمایه‌هایی که به‌سختی به دست آوردیم را در اختیار سیستم‌های پانزی و کلاه‌برداری بگذاریم.

آکادمی آموزشی همیار کریپتو برگزار کننده دوره های آموزش ارز دیجیتال در مشهد بر اساس جدیدترین محتوای آموزشی کریپتو از صفر تا صد با ارایه دوره های کریپتو استارتر، کریپتو جم، کریپتو گیمر و متاورس برای اولین بار در مشهد

سوالات متداول

1. طرح پانزی چیست؟

کلاهبرداری پانزی در حال حاضر در ایران به دلیل ثابت بودن نرخ سود بانکی و نوسان در بازارهای مالی بسیار مورد توجه کلاهبرداران داخلی و خارجی است.

2. طرح پانزی چگونه کار می‌کند؟

این روش از کلاه برداری را در ساده ترین حالت می‌توان به ۴ مرحله تقسیم کرد: تبلیغات وسوسه انگیز، واریز سودهای اولیه، ورود حجم اولیه سرمایه به طرح از طرف سرمایه گذاران ناآگاه و در نهایت؛ فروپاشی طرح.

3. بازار هدف شرکت‌های پانزی کجاست؟

بازار هدف شرکت‌های پانزی، بیشتر کشورهای جهان سوم و در حال توسعه است. چرا که مردم این کشورها، اکثرا فقیر و تشنه‌ی پول هستند و شرایط اقتصادی مناسبی ندارند. پولدار شدن یک شبه برای مردم جهان سومی، رویایی است که مدام در حال دنبال کردن روش‌های مختلف آن هستند.

4. طول عمر یک شرکت پانزی چقدر هست؟

طرح پانزی تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که سرمایه‌گذاران تازه، به اندازه‌ی کافی وجود داشته باشند و یا طراح از میزان پول به‌دست امده، راضی شود و پروژه را متوقف کند.

طرح پانزی چیست و چطور طرح پانزی ارز دیجیتال را بشناسیم؟

بازار ارز دیجیتال نیز مانند هر بازار مالی دیگری، ممکن است کلاهبردار داشته باشد اما شیوه‌های کلاهبرداری در این بازار کمی متفاوت است. طرح پانزی یکی از این شیوه‌های کلاهبرداری است. در ترفند پانزی کلاهبردار از افراد نا آگاه و تازه کار سو استفاده می‌کند. سرمایه‌گذاران نیز سرمایه خود را در اختیار این اشخاص قرار می‌دهند. این افراد با قول افزایش سود و سرمایه در برخی از طرح ها اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب می‌کنند. اما چون اطلاعات کاملی درباره شیوه سرمایه‌گذاری به افراد نمی‌دهند تعداد افراد کم و با مبلغ کمی به سمت ترفند پانزی می‌روند. برای مثال ادعا می‌کنند که در مدت زمان 30 روز می‌توانند 20 درصد سود کسب کنند. این مبلغ می‌توانند بسیار هیجان انگیز باشد و باعث جذب افراد دیگری نیز شود. در ابتدا با جذب سرمایه بیشتر، سود به افرادی که اول سرمایه‌گذاری کرده‌اند داده می‌شود اما بعد از اشباع شدن این سیستم و عدم فعالیت سرمایه‌گذار جدید، کلاهبرداران فرار می‌کنند.

چگونگی شکل‌گیری طرح پانزی

برای درک مفهوم طرح پانزی بهتر است با طرح یک مثال چگونگی شکل‌گیری این ترفند را مطرح کنیم. کلاهبردار برای اینکه ترفند پانزی را طراحی کند اقدام به ایجاد یک شرکت یا وب‌سایت می‌کند. شخص با قرار دادن تبلیغات متعددی ادعای راه‌اندازه یک پروژه سودمند را می‌کند. طبق ادعا کلاهبردار، سرمایه‌گذاران با قرار دادن مبلغ‌هایی کم مانند یک میلیون تومان می‌توانند سودی نزدیک به 20 درصد به صورت ماهانه کسب کنند، این طرح می‌تواند در بازارهای مختلفی از جمله بازار ارز دیجیتال یا بازار بورس، عرضه شود. اما نکته مهمی که باید بدانید، سرمایه‌گذاری در این طرح است. در واقع هیچ سرمایه‌گذاری انجام نمی‌شود بلکه این پول است که در این میان به گردش درآمده است. شخص کلاهبردار بعد از انجام تبلیغات زیاد و کسب پول برای ادامه دادن به این طرح سرمایه‌گذاران جدیدی را دعوت می‌کند. این سرمایه‌گذاران جدید می‌توانند از خانواده و دوستان سرمایه‌گذاران قدیمی باشند چرا که تصور می‌کنند سود خوبی را دریافت کرده‌اند. بعد از اینکه فرد جدیدی برای سرمایه‌گذاری وارد نشد، کلاهبردار متواری می‌شود. این روزها با توجه به گسترش اینترنت این طرح بسیار رواج پیدا کرده است و افراد زیادی در دام کلاهبرداران می‌افتند.

تاریخچه ترفند پانزی

بسیاری اعتقاد دارند که طرح پانزی نخستین بار در سال‌های 1869 تا 1872 توسط آدل اسپیتزدر و سارا هاو با نام سپرده بانوان انجام شد. هاو ماهیانه سودی با نرخ 8 درصد را به سرمایه‌گذاران می‌داد و بعد از جمع کردن مقدار زیادی پول،‌ سرمایه آن‌ها را به سرقت برد. اگر چه بعد از سرقت، دستگیر و به مدت 3 سال به حبس در زندان محکوم شد. همچنین در بسیاری از رمان‌های چارلز دیکنز نیز اسمی از ترفند پانزی برده شده است. اما نام این طرح را از معروف‌ترین کلاهبردار دنیا به نام چارلز پانزی انتخاب کرده‌اند. این شخص توانست با فروش بیش از 20 میلیون دلار از کوپن‌های تخفیفی پست آمریکا، این مبلغ را به سرقت ببرد. این روزها این ترفند را در بازارهای مالی از جمله بازار بورس و بازار ارز دیجیتال بیشتر می‌بینیم.

مدت زمان تداوم پانزی

برای تداوم داشتن طرح پانزی باید یکی از دو مورد زیر وجود داشته باشد:

• افراد جدیدی در این طرح سرمایه‌گذاری کنند و به آن علاقه‌مند باشند.

• تا زمانی که طراح پانزی از پول جمع شده راضی باشد.

زمانی که پول زیادی جمع شد و دیگر سرمایه‌گذاری در این طرح وجود نداشت این طرح دیگر برای مشتریان سودی نخواهد داشت. اما این طرح معمولا بیشتر از دو سال طول نخواهد کشید.

پانزی چگونه کار می‌کند؟

طرح پانزی یک سیکل کاملا یکسان دارد اما در مواقعی طرز کار آن‌ها با یک‌دیگر تفاوت دارد. همانطور که می‌دانید اصول این طرح مشابه اما نحوه نمایش آن متفاوت است. در ادامه با اصول محوری این ترفند بیشتر آشنا می‌شویم.

• تبلیغ غیر واقعی و گمراه کننده:

برای شروع و معرفی یک طرح پانزی نیاز به معرفی به وسیله تبلیغات است. در ابتدای کار این طرح، تعداد افراد کمی جذب می‌شوند و با سرمایه‌گذاری با میزان کم، فعالیت خود را شروع می‌کنند. نکته مهمی که باید بدانید استفاده از شیوه‌های بازاریابی برای تبلیغات این ترفند است. به نحوی که در صورت معرفی فرد جدید، فرد معرف سود بیشتری کسب می‌کند.

• واریز کردن اولین سود:

واریز کردن اولین سود برای سرمایه‌گذاران در این طرح بسیار مهم است چرا که اعتماد سرمایه‌گذار به این طرح جلب می‌شود. این سود باید به صورت منظم واریز شود. اما این سود از کجا است؟ سود سرمایه گذاران معمولا از طریق همان پول سرمایه‌گذاری شده یا سرمایه اولیه طراح است.

• میزان زیادی سرمایه وارد طرح شود:

بعد از جلب اعتماد این ترفند، حجم زیادی پول توسط سرمایه‌گذاران به این طرح وارد می‌شود. چرا که با دیدن نتیجه اولیه و مثبت افراد به طریقی برای وارد کردن پول بیشتر تلاش می‌کنند. بسیاری از افراد حتی اقدام به دریافت وام بانکی یا قرض گرفتن از دوستان و آشنایان برای این طرح می‌کنند.

در مرحله آخر زمانی که سرمایه‌گذار جدیدی وارد نشد، طراح این ترفند با تمامی پول‌های جمع شده از سرمایه‌گذاران فرار می‌کند و در این مرحله طرح رسوا می‌شود.

تشخیص ترفند پانزی

شناسایی و تشخیص طرح پانزی کمی دشوار است چرا که این طرح انواع مختلفی دارد اما می‌توان به وسیله ویژگی‌های خاصی این ترفند را شناسایی کرد. در ادامه به بررسی این ویژگی‌ها می‌پردازیم.

• وعده دروغ درباره سودهای بالا

از اولین ویژگی‌های یک طرح پانزی می‌توان به وعده‌هایی که درباره سود تضمینی و بالا داده می شود، اشاره کرد. هرگاه حس کردید که در قبال یک سرمایه‌گذاری سودهای بالا و با تضمین به شما داده می‌شود شک نکنید که این ترفند کلاهبرداری پانزی است.

بازار ارز دیجیتال

• ناشناس بودن طرح

ویژگی دیگری که باعث تشخیص ترفند پانزی می‌شود، ناشناس بودن هویت طراحان است. معمولا افرادی که در این حوزه فعالیت می‌کنند هیچ نشانی از خود نمی‌دهند و اطلاعات آن‌ها کاملا مخفی است. حتی در برخی مواقع از اسم‌های مستعار استفاده می‌کنند.

در ترفند پانزی معمولا هیچ گونه اطلاعاتی درباره نحوه دادن این سود زیاد به افراد داده نمی‌شود. حتی توضیحی درباره ضمانت پول سرمایه‌گذاری شده به سرمایه‌گذار داده نمی‌شود. تمامی این موارد بدون شفافیت هستند. بسیاری از مواقع این طراحان ادعا می‌کنند که این پول در بازار ارز دیجیتال سرمایه‌گذاری شده است اما درباره شیوه انجام این کار توضیحی نمی‌دهند. پس در صورتی که شفافیت در طرح مشخص نبود می‌توان ثابت کرد که این طرح، کلاهبرداری است.

• عدم دسترسی اطلاعات برای تماس

مورد دیگری که می‌تواند اثبات کند این نوع سرمایه‌گذاری کلاهبرداری است، نبود اطلاعات معتبر برای تماس است. طراحان این ترفند معمولا اطلاعات معتبری از جمله تلفن تماس یا آدرس را در اختیار سرمایه گذاران قرار نمی‌دهند. حتی در بسیاری از مواقع برای جلب اعتماد دفاتر چند روزه‌ای را اجاره می‌کنند.

• دریافت پول به شیوه‌های نامعمول

در این ترفند، طراح به شیوه‌های غیر معمول پول را از سرمایه‌گذار دریافت می‌کند. استفاده از درگاه‌های غیر قانونی یا واریز با استفاده از ارزهای دیجیتال از این روش‌ها هستند.

• عدم ارائه مجوزهای قانونی

طرح پانزی هیچ گونه مجوز قانونی ندارد اما در بسیاری از مواقع طراحان می‌توانند با فریب مقامات مجوزهایی را دریافت کنند.

طرح پانزی در بازار ارز دیجیتال

همانطور که گفتیم یکی از بازارهای بسیار فعالی که طرح پانزی در آن اجرا می‌شود، بازار ارز دیجیتال است. این روزها افراد زیادی در این بازار سرمایه‌گذاری می‌کنند. از زمانی که این ارزهای دیجیتال گسترش پیدا کردند ترفندها و طرح‌های پانزی بیشتری نیز شکل گرفتند. احتمالا می‌دانید پیگیری کردن تراکنش‌های این ارزها دشوارتر از تراکنش‌های بانکی است چرا که برای ارسال یا دریافت نیازی به دانستن هویت افراد نیست و همین مسئله باعث افزایش کلاهبرداران شده است. به همین دلیل است که طراحان پانزی از کریپتوکارنسی برای معاملات خود استفاده می‌کنند.

ماینینگ ابری نوعی ترفند پانزی

طرح پانزی همانطور که گفتیم در بازار ارز دیجیتال نیز انجام می شود. یکی از روش‌های انجام این طرح، ماینینگ ابری یا کلود ماینینگ است. این روش به این صورت است که برخی ادعا می‌کنند با مزارع استخراج ارز در ارتباط هستند و با دریافت پول می‌توانند عملیات ماینینگ را انجام دهند. طراحان با دریافت پول از سرمایه‌گذاران جدید، سود افراد قبلی را پرداخت می‌کنند. برای اینکه متوجه شوید این فعالیت کلاهبرداری است یا خیر باید ویژگی‌هایی که در بالا به آن اشاره کردیم را بررسی کنید.

نقش ربات‌های تلگرام در ترفند پانزی ارزهای دیجیتال

یکی از طرح‌های بسیار مدرن پانزی استفاده از ربات‌های تلگرامی است. در این طرح بدون وارد کردن هیچ سرمایه‌ای از طریق تلگرام کلاهبرداری انجام می‌شود. در این طرح پانزی کاربر زمانی که عضو می‌شود تعدادی ویژگی‌های طرح پانزی الماس را دریافت می‌کند. با این الماس‌ها می‌توان ماینرهای مجازی خریداری و اقدام به استخراج بیت کوین کرد. برای اینکه سرمایه‌گذاران بتوانند الماس‌های بیشتری را کسب کنند باید اعضای بیشتری را دعوت به فعالیت در این ربات کنند. همچنین می‌توانند با خرید بیت کوین الماس‌های بیشتری را دریافت کنند.

کلام آخر

طرح پانزی شیوه جدیدی از کلاهبرداری نیست اما این روزها با افزایش سرمایه‌گذاری در بازار ارز دیجیتال و مشخص نبودن طرفین معامله به دلیل بالا بودن حریم شخصی در بازار ارزهای دیجیتال، این ترفند در این بازار مالی نیز انجام می‌شود. ترفند پانزی به راحتی می تواند اعتماد شما را جلب و سرمایه‌تان را از بین ببرد. شناخت ویژگی‌های این طرح می‌تواند کمک بزرگی برای عدم سرمایه‌گذاری در این طرح‌ها باشد.

طرح پانزی چیست و چطور طرح پانزی ارز دیجیتال را بشناسیم؟

طرح پانزی یا ترفند پانزی (Ponzi scheme)، به بیان ساده روشی جهت کلاهبرداری می باشد. در این روش طراح پانزی با قصد کلاهبرداری و در لوای سرمایه گذاری از اشخاص ناآگاه می خواهد سرمایه خود را در اختیار او بگذارند، تا در طرحی عامه پسند به کار گیرد و سودهای تضمینی خارج از انتظار به افراد شرکت کننده در طرح اعطا کند.
چون اطلاعات دقیق و واضحی در مورد نحوه سرمایه گذاری داده نمی شود، تنها تعداد کمی از افراد برای سرمایه گذاری در این طرح برانگیخته می شوند و به طور معمول وجه کمی را سرمایه گذاری می‌کنند. اغلب این طرح ها اعلام می کنند که در عرض۳۰ روز که از سرمایه گذاری اولیه بگذرد افراد می توانند ۲۰٪ سود کسب ‌کنند. در سی روز اولیه این سود را به اشخاص می دهند. این کار سبب ایجاد انگیزه برای افراد بیشتری می شود و افراد به سرمایه گذاری با وجه زیادتری علاقمند می شوند. همانطور که خبرهای این طرح بیشتر منتشر می گردد، مابقی سرمایه گذاران از این فرصت مشارکت بیشتر استفاده می کنند، همین کار باعث ایجاد یک اثر آبشاری به خاطر وعده های باورنکردنی می شود.
در اوایل کار طراح پانزی برای آنکه اعتماد افراد بیشتری را به طرح خود جلب کند، از پول های دریافتی از افراد جدید، به اشخاص قدیمی تر به میزان مبلغ وعده داده شده، سود می دهد. با این ترتیب افراد بیشتری علاقمند به سرمایه گذاری در این سیستم می شوند.
به مرور زمان، با مشخص شدن ناکارآمدی طرح پانزی برای افراد و به دلیل اشباع شدن سیستم و نبود سرمایه‌گذار جدید، طراح پانزی که از ابتدا قصد کلاهبرداری داشته با سرمایه جمع آوری شده که در نزد او باقی مانده است، بدون گذاشتن رد پایی از خود، متواری می گردد و در ادامه این مطلب کلاهبرداری ارزهای دیجیتال نکات مهمی در این زمینه ارائه می شود.

مراحل شکل گیری طرح پانزی چگونه است؟

در جهت فهم بهتر از طرح پانزی، با آوردن مثالی می توان به روشن شدن مطلب کمک کرد:
شخص ایکس با هدف کلاهبرداری تصمیم به اجرای یک طرح پانزی می گیرد. این شخص با تاسیس یک شرکت یا وب سایت جعلی با تبلیغات زیاد اعلام می کند که قرار است یک پروژه بسیار سوددهی را راه اندازی کند. او اعلام می کند به کسانی که در این پروژه شرکت کرده و سرمایه گذاری کنند، سود ماهانه 20 درصد داده می شود. از آنها خواسته می شود با مبلغ کم به طور مثال یک میلیون تومان در این پروژه شرکت کرده و ماهی دویست هزار تومان به عنوان سود تضمینی، دریافت کنند.
او طرحی از پروژه خود عرضه می کند به طور مثال سرمایه گذاری در بازار بورس یا فروختن کوپن هایی با قیمت کم به افراد و از این طریق پول زیادی را جذب می‌کند. ولی در واقع قرار نیست که سرمایه گذاری انجام شود و تنها با چرخاندن پول در بین افراد یک بازی با پول ترتیب داده شده است.
ایکس در طول دوره ای تبلیغات زیادی انجام داده و به جذب پول افراد می پردازد، پس از آنکه میلیون ها تومان پول گرد‌آوری شد، برای آنکه بتواند به طرح پانزی خود ادامه دهد و سرمایه بیشتری جذب کند، از پول های افراد جدید، به اشخاص قبلی سود زیادی را پرداخت می کند. به این ترتیب افراد قدیمی تر که سود خوبی دریافت نموده اند، شرکت در این طرح‌ را به نزدیکان خود توصیه می کنند. افراد جدید نیز با اعتماد به اشخاص قبلی جذب این طرح شده و به گذاشتن سرمایه در این طرح پانزی می پردازند.
ایکس پس از آنکه پول کافی به دست آورد و مشاهده کرد شخص جدیدی برای شرکت در این طرح پیدا نمی شود، با پول هایی که در اختیار گرفته متواری می شود و به این ترتیب طرح پانزی در هم فرو می ریزد.
اتصال اینترنتی باعث گسترش مدل هایی از طرح پانزی شد. زیرا به کمک اینترنت طراح پانزی می تواند به صورت ناشناس به انجام تبلیغات بپردازد و نقل و انتقال پول راحت تر انجام شود.

طرح پانزی چیست و چه تفاوتی با طرح هرمی دارد؟

شاید تاکنون به افرادی برخورده باشید که با وعده‌ی سود زیاد در قبال سرمایه گذاریتان، سعی در جلب رضایت شما دارند. به عنوان مثال این افراد برای شما مشخص می‌کنند که در پایان ماه بیش از 15 درصد سود حاصل از سرمایه‌ی خود را دریافت می‌کنید. اگر با چنین مواردی مواجه شدید، احتمالا در دام یک ترفند یا حقه پانزی افتاده‌اید که هدف آن کلاهبرداری از شما می‌باشد. در این مقاله سعی می‌‌‌کنیم که روشهای مختلف حقه پانزی و همچنین تفاوت آن با طرح‌‌‌های هرمی را برای شما به صورت کامل شرح دهیم.

منظور از حقه پانزی چیست؟

طرح پانزی روشی است برای کلاهبرداری، که در آن طراح پانزی ویژگی‌های طرح پانزی یا به عبارت دیگر کلاهبردار با دادن وعده‌ی سودهای نجومی به افراد ناآگاه قصد فریب آنان را دارد و با دادن تضمین‌‌‌هایی به آنها این اطمینان را می‌دهد که با سرمایه‌‌‌گذاری می‌توانند به سودهای کلان دست پیدا کنند. در آغاز حقه پانزی برای کسب اعتماد بیشتر، سود افراد قدیمی از پول افراد جدید پرداخت می‌شود تا افراد قدیمی با اعتماد بیشتر، افراد جدیدی را جذب این طرح کنند. این طرح در پایان به دلیل نبود سرمایه گذار جدید و عدم پرداخت سود از جانب طراح شکست خورده و خالق این سیستم با سرمایه جذب شده متواری می‌شود. مثال زیر نمونه‌‌‌ای از طرح پانزی می‌باشد:

آقای ایکس قصد دارد با ترفند پانزی از مردم کلاهبرداری کند. او در ابتدا یک سایت یا شرکت جعلی را تاسیس می‌کند و با تبلیغ گسترده به مردم وعده می‌دهد که اگر هر فرد 2 میلیون تومان سرمایه گذاری کند، در پایان هر ماه 400 هزارتومان معادل 20 درصد سود به آنها پرداخت می‌کند. پس از گذشت یک ماه سود افراد قدیمی‌‌‌تر را از سرمایه‌ی افراد جدید پرداخت می‌کند. با این کار اعتماد اشخاص را بدست آورده و در نتیجه افراد بیشتری را برای خود جذب می‌کند. این فرآیند تا زمانی ادامه دارد که سرمایه گذار جدید وجود داشته باشد و پس از اشباع شدن آن و نبود سرمایه‌‌‌گذار جدید، آقای ایکس با پول جمع شده پا به فرار می‌گذارد. متاسفانه اینترنت باعث شده است که حقه‌‌‌های پانزی گسترش پیدا کنند زیرا در اینترنت زمینه تبلیغات بیشتر می‌باشد.

نام پانزی از کجا آمده و طول عمر آن چقدر است؟

پانزی از نام چارلز پانزی (Charles Ponzi) یکی از مشهورترین کلاهبرداران تاریخ، گرفته شده است. چارلز پانزی در دهه 1920 در آمریکا، به مردم وعده‌ی سود 50 درصدی در طی 45 روز یا سود 100 درصدی در 90 روز را می‌داد. او با استفاده از سرمایه‌ی سرمایه گذاران جدید، سود سرمایه‌گذاران قدیمی را پرداخت می‌کرد. چارلز با این طرح ابداعی توانست بیش از 20 میلیون دلار کلاهبرداری کند. اما همانطور که گفته شد، طرح‌‌‌های پانزی تا زمانی کارکرد دارند که سرمایه گذار جدیدی وجود داشته باشد یا خود فرد کلاهبردار از مقدار پول بدست آمده رضایت داشته باشد. تاکنون هیچ حقه پانزی بیش از 2 سال دوام نیاورده است.

طریقه‌ی عملکرد طرح پانزی

روح درونی طرح‌‌‌های پانزی مشابه است اما ظاهر و نحوه کار می‌تواند متفاوت باشد.

1- تبلیغات فریب دهنده

زمانی که تبلیغات فریب دهنده و وسوسه کننده صورت می‌گیرد، ابتدا عده‌ی کمی سرمایه گذاری اندکی را انجام می‌دهند. همچنین دیده شده است که بعضی از حقه‌‌‌های پانزی به صورت بازاریابی شبکه‌‌‌ای انجام می‌پذیرند و در این نوع روش به کاربر وعده داده می‌شود که با جذب عضو جدید سود بیشتری را دریافت خواهد کرد.

2- واریز سودهای اولیه به منظور جلب اعتماد

در اوایل حقه پانزی سودهای وعده داده شده به طور مرتب واریز می‌شوند و با این کار اعتماد سرمایه‌ گذاران بیشتر می‌شود. این سودها با استفاده از سرمایه‌ی سرمایه گذاران جدید و یا سرمایه اولیه طراح تامین می‌گردد.

3- وارد شدن سرمایه زیاد

پس از بدست آوردن اعتماد سرمایه گذار، سرمایه بسیار زیادی وارد سیستم می‌شود. سرمایه گذار قدیمی علاوه بر افزایش سرمایه خود، این سیستم را به دوستان و نزدیکان خود معرفی می‌کند. متاسفانه دیده شده که بعضی افراد به علت بی توجهی و ناآگاهی برای سرمایه گذاری بیشتر اقدام به دریافت وام یا فروش وسایل خود می‌کند.

4- از بین رفتن طرح

مراحل 1 تا 3 آنقدر تکرار می‌شوند تا دیگر سرمایه‌ گذار جدیدی وجود نداشته باشد. زمانی که این اتفاق رخ می‌دهد، طراح پانزی به صورت ناگهانی ناپدید می‌شود.

خصوصیات اصلی تمام طرح های پانزی

قول سودهای نجومی و تضمینی

قول سود دادن به صورت نجومی یکی از پایه‌‌‌های اصلی این طرح است. منظور این است که اگر به شما گفته شود در یک ماه بیش از 30 درصد سود داده می‌شود، بدون هیچ ریسکی باید به پانزی یا کلاهبرداری بودن آن شک کنید، زیرا می‌توانید با یک بررسی ساده به این نتیجه برسید که اگر خود شما با آن پول همان کار را انجام دهید هیچ وقت به این مقدار سود دست پیدا نخواهید کرد.

ناشناس بودن هویت طراح

قطعا یک کلاهبردار یا طراح پانزی نمی‌‌‌خواهد هویتش شناخته شود و معمولا در طرح‌‌‌های پانزی نیز به این صورت است که اطلاعات دقیق یا درستی در مورد تیم یا فرد گرداننده حقه پانزی وجود ندارد.

مشخص نبودن نوع فعالیت‌‌‌ها

یک طراح پانزی هیچ وقت به صورت کامل به سرمایه گذار توضیح نمی‌دهد که چگونه این سود را بدست می‌آورد یا توضیح نمی‌دهد که با چه روشی ریسک این کار را پایین می‌آورد. ممکن است سرمایه‌‌‌گذار را از مکان سرمایه گذاری (مانند محیط استخراج ارز دیجیتال) مطلع کند اما هیچ وقت توضیح دقیقی در مورد روش انجام این کار نمی‌دهد.

نداشتن آدرس معتبر

یک حقه پانزی شماره تلفن معتبر یا دائمی و یا حتی مکان دائمی و معتبری ندارد. شناخته نشدن در طرح‌‌‌های پانزی یکی از مهم‌‌‌ترین خصوصیات آن است.

روش های غیرمعمول برای انتقال پول

در حقه پانزی، طراح سعی می‌کند که سرمایه‌‌‌ها را از درگاه‌‌‌های غیرقانونی و یا از طریق ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین و اتریوم دریافت کند تا قابلیت رهگیری نداشته باشند.

عدم دریافت مجوزهای قانونی

طرح‌‌‌های پانزی قابلیت دریافت مجوزهای قانونی را ندارند. هرچند که دیده شده بعضی طراحان پانزی به گونه‌‌‌ای عمل کردند که حتی مقامات مربوطه نیز فریب خورده و مجوز را برای آنها صادر کرده‌‌‌اند. البته بعضی از طرح‌‌‌های پانزی نیز با رانت و پارتی، مجوز لازم را دریافت کرده‌‌‌اند.

تفاوت شرکت های هرمی با پانزی

طرح‌‌‌های پانزی بدلیل شباهت بسیار زیادی که با روش کار شرکت‌‌‌های هرمی دارد در بیشتر مواقع به اشتباه یکی تصویر می‌‌‌شوند. اما با دقت بیشتر به جزئیات متوجه خواهیم شد که این دو طرح با هم تفاوت‌‌‌هایی نیز دارند.

طرح هرمی چیست؟

طرح هرمی روشی است که در آن به افراد وعده می‌دهند که با آوردن عضو جدید، سود بیشتری می‌توانند دریافت کنند. در این شرکت‌‌‌ها کالا نیز فروخته می‌‌‌شود. به مثال زیر دقت کنید:

یک کلاهبردار تعدادی ماینر را برای فروش می‌گذارد و به مشتریان خود اعلام می‌کند که این ماینرها با محصولات شرکت‌‌‌های دیگر متفاوت است و بیان می‌کند که پس از استفاده از آن نتیجه مطلوب‌‌‌تری دریافت خواهند کرد. زمانی که یکی از محصولات فرد کلاهبردار به فروش می‌رود، کلاهبردار به خریدار اعلام می‌‌‌کند که اگر افراد دیگر از جانب او برای خرید این محصول اقدام کنند، درصدی از سود فروش به او تعلق می‌‌‌گیرد. کلاهبردار به مشتری خود می‌گوید که با این کار می‌تواند ثروتمند شود. کلاهبردار اینگونه محصول بی ارزش خود را گران تر فروخته است و با وسوسه کردن خریداران خود سرمایه ‌بیشتری جذب می‌کند. حتی اگر مشتری کسی را معرفی نکند، محصول خود را گران‌‌‌تر از قیمت واقعی فروخته است.

در طرح‌‌‌های هرمی، کلاهبردار کالای خود را گران‌‌‌تر به مشتریان خود به فروش رسانده است پس تا زمانی که افراد جدید وارد شوند این طرح نیز ادامه می‌یابد. بدیهی است با پایان یافتن ورودی افراد جدید، سودی نیز به بقیه پرداخت نمی‌‌‌شود. حتی کلاهبردار می‌تواند از یک زمانی به بعد محصولی را برای خریدار ارسال نکند و با پول‌‌‌های جمع شده پا به فرار بگذارد.

شباهت ها و تفاوت های طرح پانزی و طرح هرمی

شباهت:

1-هر دو برای ادامه دادن طرح و بقای خود نیاز دارند که افراد جدید را جذب طرح خود کنند.

2-هر دو طرح با دادن پیشنهادهای وسوسه انگیز سعی در جلب رضایت فرد دارند.

تفاوت:

1- طراح پانزی معمولا مدعی است که سرمایه‌‌‌ی شما را در بازارهای مالی تزریق و استفاده می‌‌‌کند در حالی که در شرکت‌‌‌های هرمی معمولا با فروش یک کالا یا خدمات این چنینی رو به رو هستیم.

2-حقه پانزی می‌‌‌تواند به صورت بازاریابی شبکه‌‌‌ای نباشد اما در طرح‌‌‌های هرمی اعضای پیشین باید اعضای جدید را به سیستم معرفی کنند.

3- حقه پانزی کاملا کلاهبرداری است اما طرح هرمی می‌تواند به صورت قانونی نیز صورت بگیرد.

ورود طرح های هرمی و پانزی در ارزهای دیجیتال

ارزهای دیجیتال بدلیل داشتن ویژگی‌‌‌های خاص وسیله‌ی خوبی برای انجام دادن طرح‌‌‌های پانزی و هرمی می‌باشند. یکی از این ویژگی‌‌‌ها نداشتن قابلیت رهگیری در تراکنش‌‌‌های ارز‌‌‌های دیجیتال است که به راحتی هویت طراحان پانزی و هرمی مخفی می‌ماند. علاوه بر آن بازار ارزهای دیجیتال مکانی مناسب برای دریافت سرمایه و پرداخت سود می‌باشد، زیرا در آن می‌توان از تمام کشورها سرمایه جذب کرد و به آسانی سود آنها را پرداخت کرد. ممکن است قبلا نام پروژه‌‌‌های دابل وی و شبکه پای نتورک را شنیده باشید که پروژه‌‌‌های جدید کلاهبرداری در این حوزه هستند. البته ممکن است سایت‌‌‌های اسکم بیت کوین را هم دیده باشید و این تصور برای شما ایجاد شود که بیت کوین کلاهبرداریست. در حالی که بیت کوین واقعا کلاهبرداری نیست ولی با توجه به اعتبار فزاینده آن، سایت‌‌‌های مختلف با سواستفاده از ویژگی‌های طرح پانزی نام آن اقدام به کلاهبرداری می‌‌‌کنند.

بزرگ ترین حقه پانزی در ارز دیجیتال

بیت کانکت (Bitconnect) یک پلتفرم برای سرمایه گذاری در بازار ارز دیجیتال بود که در سال 2017 از محبوبیت بسیاری برخوردار شد. ارز دیجتال بیت کانکت BCC نام داشت و صرافی‌‌‌های نامدار از این ارز حمایت می‌کردند اما در ژانویه 2018 پس از بررسی نهادهای نظارتی و تنظیم کننده بازار، مشخص شد که بیت کانکت یک پانزی بزرگ در بازار ارز دیجیتال است. پس از انتشار این خبر BCC در همان ساعات اولیه، 90 درصد ارزش خود را از دست داد و در همان ماه ارزش آن از 400 دلار به 7 دلار رسید. هم اکنون ارزش این ارز 0 دلار می‌باشد و به عبارت دیگر یک ارز مرده به حساب می‌آید.

ماینینگ ابری (Cloud mining)

بخش وسیعی از کلاهبرداری‌‌‌های پانزی در حوزه‌ی ارز دیجیتال به سایت‌‌‌های استخراج ابری اختصاص دارند که ادعا می‌کنند با سرمایه‌ی سرمایه‌‌‌گذاران اقدام به استخراج ارز دیجیتال می‌کنند. اما همانطور که گفتیم اغلب این سایت‌‌‌ها نیز از سرمایه افراد جدید سود افراد قدیمی را پرداخت می‌کنند. یک سایت معتبر در ماینینگ ابری به جای دادن وعده‌‌‌های سود کلان، فقط اقدام به فروش قدرت هش می‌کند.

فروش توکن های بدون ارزش

فروش این نوع توکن‌‌‌ها به خودی خود پانزی نیست، اما بعضی از طراحان پانزی با استفاده از این روش سرمایه‌ را به صورت بیت کوین دریافت می‌کنند ولی در زمان پرداخت سود، مبلغ مورد نظر را با ارزهای دیجیتال ساختگی خود پرداخت می‌کنند و به سرمایه گذاران این امید را می‌دهند که ارز پرداخت شده در آینده از محبوبیت بالایی برخوردار خواهد شد. این ارزهای دیجیتال در اصطلاح عام شِت کوین نامیده می‌‌‌شوند. این طرح‌‌‌ها با افزایش قیمت بیت کوین بسیار رایج‌‌‌تر شده‌‌‌اند.

استخراج ارز دیجیتال با ربات تلگرام

ربات‌‌‌های تلگرام با تبلیغات فریبنده کسب درآمد بیت کوینی از تلگرام وارد طرح‌‌‌های پانزی شدند. نحوه‌ی عملکرد آن به این صورت است که وقتی وارد ربات می‌شوید، در آغاز خود ربات به شما تعدادی سکه می‌دهد و شما با آن سکه‌‌‌ها می‌توانید دستگاه استخراج ارز دیجیتال (به صورت مجازی) دریافت کنید. برای سود بیشتر معمولا این ربات‌‌‌ها به شما 2 راه پیشنهاد می‌دهند:

1-با لینک مخصوص خود شروع به عضوگیری کنید تا سودی از زیرمجموعه خود دریافت کنید.

2- با خرید بیت کوین، سکه‌‌‌های خود را افزایش دهید و تعداد دستگاه‌‌‌های استخراج کننده خود را بیشتر کنید.

پس از انجام روش اول هنگام برداشت سود خود درخواست ارسال ارزهای استخراج شده از طریق ربات را به کیف پول خود می‌دهید که احتمالا با پیغام زیر روبه رو می‌شوید:

(برای برداشت ارزهای استخراج شده ربات، باید زیر مجموعه شما پرداخت بیت کوینی داشته باشد) و عملا هیچ پرداختی به شما صورت نمی‌گیرد. این روش یک طرح پانزی پیشرفته است.

سرمایه گذاری در املاک، خودرو، بورس و…

نوع دیگری از حقه پانزی به این صورت است که با وعده‌‌‌های سرمایه گذاری در املاک یا بورس و یا خودرو در کشورهای دیگر صورت می‌پذیرد. در این روش به سرمایه گذار گفته می‌شود مقداری املاک در لندن به نام آنها خریداری شده است و در بعضی مواقع برای جلب اعتماد، یک سند جعلی را نیز به اسم فرد صادر می‌کنند و عکس آن را برای سرمایه گذار ارسال می‌کنند.

سخن پایانی

حقه پانزی کلاهبرداری و طراح آن کلاهبردار می‌‌‌باشد که سازوکار آن به مانند طرح هرمی با وعده سود زیاد و تضمین سود آن صورت می‌پذیرد. برای اعتماد بیشتر سرمایه گذاران در ماه‌‌‌های ابتدایی، سود آنها به طور مرتب پرداخت می‌شود و این عمل با پول سرمایه گذران جدید صورت می‌‌گیرد. اما پس از مدتی کلاهبردار متواری شده و سودی را پرداخت نمی‌کند.

تشخیص طرح‌‌‌های پانزی آنچنان دشوار نیست و ماهیت آنها دادن سود فراوان با تضمین و ناشناس بودن طراح و نوع کارکرد آن است که متاسفانه با رونق گرفتن بازارهای سرمایه‌ای ارز دیجیتال، این طرح‌‌‌ها نیز در حال گسترش می‌‍‌‌‌باشند، زیرا تشخیص هویت در تراکنش های بازار ارز دیجیتال کاری بسیار دشوار است.

طرح پانزی چیست؟ توهم یک شبه پولدار شدن

سلام. این منم. داغون، مال باخته. به قول معروف از همه جا مونده و از همه کس رونده. ولی همیشه اینطوری نبودم. طرح پانزی با من این‌کار رو کرد. اتفاقی که هیچ‌وقت فراموشش نمی‌کنم. این داستان زندگی من هست. اگه می‌خوای پانزی سر شما هم این بلا رو نیاره و بدونی که چه اتفاقی برای من افتاده، با من همراه باش.

پانزی _ فصل اول

من یک مهندس عمران هستم که تا قبل این داستان به کارهای عمرانی مشغول بودم. حقوق ثابتی می‌گرفتم و زندگی خوبی داشتم. محمد یکی از همکارام تو شرکت بود.

یه مدتی بود که رفتار محمد خیلی فرق کرده بود. سر کار همش خوشحال بود که انگار بلیط لاتاری برنده شده. هرچی می‌خواستی ازش، قبول می‌کرد و به هیچ‌کس نه نمی‌گفت. یه روز سر تایم نهار، دلمو زدم به دریا و ازش پرسیدم جدیدا چرا اینقدر خوشحالی؟ چیزی مصرف می‌کنی؟

خندید و گفت: نه ولی اگه بهت بگم باور نمی‌کنی.

کنجکاو شدم. ازش خواهش کردم که بهم بگه. بعد از کلی خواهش از طرف من و کلی طفره از سمت محمد، بالاخره برام ماجرا رو تعریف کرد.

گفت: دوستم تو خارج زندگی می‌کنه. جدیدا بهم یه شرکت (سایت) معرفی کرده که کارشون معامله‌گری تو بازارهای مالی مثل بورس آمریکا، ارزهای دیجیتال و فارکس هست. به من گفت که اگه بلد نیستی تو این بازارها کار کنی و سود کنی، بیا با این شرکت قرارداد ببند.

اینا یه صندوق دارن که با پول مردم هم ترید می‌کنن و سود ماهانه پرداخت می‌کنن. ماهی 20% درصد سود می‌دن. من از اون موقع 100 میلیون پولمو گذاشتم اونجا و الان دارم ماهی 20 میلیون ازشون می‌گیرم. راستشو بخوای یجورایی دیگه الکی میام سر کار. وگرنه دیگه به پولش احتیاجی ندارم. الان سه ماهه که سودم رو هم گرفتم و فهمیدم که واقعیه. تازه خوبیش اینه که پولی که می‌دن به دلار هست. یعنی اگه دلار تو ایران گرون بشه، سود من هم زیادتر می‌شه و از تورم هم عقب نمی‌مونم.

راست می‌گفت. تو ماه پیش بود که جدیدترین گوشی آیفون رو خریده بود. همین یه مورد خودش شش ماه حقوق من بود. پیش خودم حساب کردم که تو خارج اگه روزی 10 دلار هم دربیاری، سر ماه به پول ما خودش کلی پول میشه. همین الان حقوق من ماهیانه 200 دلار هم نیست. پس چرا من این‌کار رو نکنم؟

پانزی _ فصل دوم

بالاخره تصمیم رو گرفتم. با هزار بدبختی و قرض از این و اون، یه 50 میلیون تومنی پول جمع کردم و رفتم پیش محمد. باهم رفتیم یه کافی نت، وارد سایت شدیم و یه حساب باز کردیم. پول رو به‌صورت بیت‌کوین بهشون پرداخت کردیم و حساب من فعال شد.

شاید باورتون نشه، شاید اون لحظه 10 هزار تومان هم ته جیبم پیدا نمی‌شد، ولی حس پولدارترین آدم جهان رو داشتم.

دل تو دلم نبود که سر ماه بشه تا سودم رو بگیرم. دیگه هر ثانیه برام اندازه یک ساعت می‌گذشت. با خودم فکر می‌کردم که حالا اگه می‌خواستم اجاره خونه بدم، سریع سر ماه می‌شد؛ ولی الان زمان کند می‌گذره. پس چرا سر ماه نمیاد؟

بگذریم از این‌که تو همین مدت هم کلی افکار منفی سراغم میومد. نکنه دروغ باشه؟ اگه شرکت جمع کنه و بره چی؟ دستم هم که به هیچ‌جا بند نیست. اما آخرش یاد حرف محمد میفتادم که سودش رو چند ماهه گرفته. باز خیالم راحت می‌شد.

سر ماه که رسید. سریع سایت رو باز کردم و با رمز عبوری که قبلا داشتم، وارد حسابم شدم. در کمال ناباوری دیدم که 20% درصد سود به حسابم اضافه شده. این خودش معادل 10 میلیون تومن پول بود. انگار یه آب سردی روی من ریخته بودن. دیگه خیالم از تمام افکار بد و منفی پاک شد.

دو ماه گذشت و سود دوم رو هم گرفتم. دیگه من هم سر کار مثل محمد شده بودم. دوتایی همدیگه رو نگاه می‌کردیم و بدون دلیل می‌خندیدیم. شاید بقیه نمی‌دونستن ماجرا چیه؛ ولی ما می‌دونستیم. تو رویاهام همش برنامه ریزی می‌کردم که تا سر سال این‌قدر پول دارم. حالا دیگه ماشین پژویی که از بچگی دوستش داشتم، برام خنده‌دارشده بود. راست می‌گفتن که آرزوهای آدم‌ها با تغییر اندازه جیبشون عوض می‌شه. حالا دیگه فقط آگهی بنز و بی‌ام‌و و پورشه نگاه می‌کردم. استغفرالله خدا رو هم دیگه بنده نبودم.

پانزی _ فصل سوم

یه روز محمد اومد و بهم گفت: می‌دونستی که شرکت یه طرح جدید گذاشته؟

پرسیدم چی؟ زودباش بگو.

گفت: تو طرح جدیدش گفته اگه سودت رو هر ماه برداشت نکنی هم از این به بعد بهش سود تعلق می‌گیره.

بهش گفتم: محمد می‌فهمی این یعنی چی؟ یعنی سود مرکب!

لازمه که تو پرانتز همین‌جا بهتون یه مختصر توضیح بدم که با قدرت سود مرکب بیشتر آشنا بشید.

سود مرکب چیست؟

فرض کنید که شما پولی را در بانکی قرار می‌دهید که سود سالانه 20% به آن تعلق می‌گیرد. در این‌صورت موجودی حساب شما بعد از پنج سال دوبرابر می‌شود.

حال اگر بانک به شما سود مرکب پرداخت می‌کرد، یعنی هر ماه به سود شما نیز 20% درصد سود تعلق می‌گرفت. در این‌صورت سود شما در پنج سال به توان می‌رسید. یعنی موجودی حساب شما بعد از پنج سال 2.69 برابر می‌شود.

فرمول سود مرکب:

موجودی حساب = (K+1) n

نرخ سود ماهانه = K

به این ترتیب بود که من هم قانع شدم تا دیگه سودم رو برداشت نکنم تا اینکه سود بیشتری نصیبم بشه. پیش خودم گفتم که اگه پول بیشتری بتونم جور کنم، سود بیشتری نصیبم می‌شه. این‌طوری زودتر به آرزوهام می‌رسیدم. دیگه شروع کردم به تبلیغات و جذب سرمایه از دوست و آشنا. تو فامیل هم دیگه کسی نبود که ازش پول قرض نکرده باشم.

پانزی _ فصل چهارم

یه مدتی این قضیه ادامه داشت. اوایلش خیلی خوب بود. تو دوست و فامیل کلی اعتبار پیدا کرده بودم. اما بعد از مدتی دیدم که سایت همه‌ش مشکل داره. چندبار که خواستم سودم رو هم بردارم، دیدم که اجازه برداشت نمی‌ده. بعد از یه مدت دیدم خیلی از سرمایه‌گذارها مثل من نمی‌تونستن سودشون رو برداشت کنن. چندوقت بعد هم کلا سایت از دسترس خارج شد و تمام. انگار تمام آرزوهایم دود شد و رفت هوا. خشکم زده بود. حالاباید چی‌کار می‌کردم؟ جواب بقیه رو چی می‌دادم؟

من موندم و کلی پول قرضی و بدهی سنگین. مجبور شدم همه زندگیم رو بدم تا بدهی‌ها رو جبران کنم. هر روز دادگاه و پاسگاه بودم. همه‌جا رفتم و به هر دری زدم، اما نتیجه نگرفتم. حتی به پلیس فتا هم زنگ زدم؛ بهم گفتن که چون خارج از ایران هستن، کار خاصی نمی‌تونن انجام بدن. همین شد که زندگیم نابود شد.

یک‌سال بعد از این ماجرا یک روز خیلی اتفاقی حامد ثقفی رو دیدم. یکی از دوستای قدیمی من که سال‌ها تو بازارهای مالی و بورس فعال بود. اولش منو نشناخت. بعدش که فهمید، کلی شوکه شد. پرسید که چه اتفاقی افتاده؟

خلاصه منم قضیه رو براش تعریف کردم. وقتی حامد فهمید که چی به سر من اومده، من رو برد تو دفترش و برام داستان رو تشریح کرد که این‌ها پروژه‌های پانزی هستن و اصلا نباید سمتشون بریم. کلی باهاش صحبت کردم و کلی چیز جدید یاد گرفتم. در ادامه بعضی از سوال‌های خودم و جواب‌های حامد روباهاتون به اشتراک می‌گذارم:

طرح پانزی چیست؟

پانزی یک ترفند برای جذب سرمایه از مردم به‌جهت کلاهبرداری هست. تو طرح پانزی همیشه یک مساله اقتصادی جذاب (با عناوین مختلف) برای مشتری مطرح میشه که خارج از عرف سود تعریف شده در جهان هست.

به عبارتی دیگه وعده سود بالایی به مردم داده میشه. به این ترتیب اول اعتماد مردم رو جلب میکنن و بعد پولشون رو ازشون می‌گیرن و به روش‌های مختلفی سرشون کلاه می‌گذارن.

روش کار پانزی به چه شکل هست؟

روش کار این شرکت‌ها به این شکل هست: فرض کن من از تو 1 میلیون تومان پول می‌گیریم و بهت وعده سود ماهی 10% می‌دم (معمولا سودی رو پیشنهاد می‌کنن که برای مردم جذاب باشه). بعد از این‌که پول رو گرفتم هر ماه از پول خودت، بهت 10% سود می‌دم. در این‌صورت 10 ماه طول می‌کشه تا اصل پول خودت رو به خودت برگردونم.

تو یکی دو ماه اول مردم به من اعتماد می‌کنن و پول‌های بیشتری به من پرداخت می‌کنن. من هم همین شیوه رو ادامه میدم و تا جایی پیش میرم که مقدار پولی که مردم واریز می‌کنن، بیشتر از سودی باشه که من بهشون پرداخت می‌کنم. این‌طوری همیشه پول من درحال افزایش هست. جایی که دیگه سودهای پرداختی من خیلی زیاد بشه و در مقابل دیگه ورودی سرمایه جدید نداشته باشم، کلا دیگه سود پرداخت نمی‌کنم و جمع می‌کنم و میرم.

شرکت‌های پانزی به همین راحتی سر مردم رو کلاه می‌گذارن و سودهای خیلی بزرگی به جیب میزنن. البته همیشه هم به همین سادگی هم نیست. کلاهبرداران تو این سال‌ها بیکار نبودن و روش‌های جدیدتری هم برای این نوع کلاهبرداری‌ها ابداع کردن؛ ولی روش کار ویژگی‌های طرح پانزی همشون شبیه به هم هست.

اصلا طرح پانزی از کجا اومده؟ چرا اسمش پانزی هست؟

این اسم مربوط به شخصی به‌نام چالز پانزی (Charles Ponzi‎) هست که در دهه چهل میلادی در آمریکا زندگی می‌کرد. پانزی بعد از جنگ جهانی اول با وعده خرید کوپن‌های تخفیفی مربوط به اداره پست در کشورهای اروپایی و تعهد فروش آن‌ها در آمریکا با سود 50% تنها در 45 روز، از مردم سرمایه‌های زیادی جذب کرد. پانزی درحالی این وعده‌ها رو به مردم می‌داد که بانک‌های اون زمان تنها 5% سود پرداخت می‌کردن.

بعد از مدتی پانزی با سرمایه‌هایی که جمع کرده بود، سود اولین سرمایه‌گذاران رو پرداخت کرد. همین‌طور سود سرمایه‌گذاران جدید رو هم از طریق سرمایه‌گذاران قبلی پرداخت می‌کرد، بدون این‌که کار خاصی انجام داده باشه. بعد از حدود یک‌سال 20 میلیون دلار سود کسب کرد. اسم پانزی هم از اینجا بود که معروف شد. این روش رو بعدا کلاهبرداران زیادی به شیوه‌های امروزی تبدیل کردن و ازش برای سواستفاده از مردم استفاده می‌کنن.

چطور یک طرح پانزی رو تشخیص بدیم؟

طرح‌های پانزی همیشه از یک الگوی خاص پیروی می‌کنن. همشون در نهایت دنبال جذب سرمایه با پرداخت سود بالا و تضمین شده هستن. اگه کمی دقت کنیم و با این سیستم آشنا باشیم، می‌تونیم اون‌ها رو تشخیص بدیم.

شیوه اول تشخیص پانزی این هست که معمولا این شرکت‌ها برای جلب اعتماد مردم اول یک توجیه باورپذیر برای مردم تعریف می‌کنن که محل درآمد زیادشون از کجاست و چطوری خودشون دارن سود می‌کنن. راه‌های زیادی برای این‌کار وجود داره. مثلا ترید ویژگی‌های طرح پانزی دربازارهای مالی مثل فارکس و بورس و ارزهای دیجیتال.

به مثال‌های زیر دقت کنین:

• یک ربات معامله‌گر داریم که اتوماتیک در بازارهای مالی ترید می‌کنه و سودهای بزرگی می‌سازه. این سود تضمین شده هست و ما می‌خوایم اون رو با شما به اشتراک بگذاریم.
• ما تو کار وام‌دهی هستیم و سرمایه‌های شما رو به مردم دنیا وام می‌دیم و سودشون رو به شما پرداخت می‌کنیم.
• ما تو کار ماینینگ بیت‌کوین هستیم و می‌خوایم دستگاه‌های ماینینگ خودمون رو به مردم دنیا اجاره بدیم (کلود ماینینگ). این‌طوری شما هم می‌تونین بدون هیچ تخصصی بیتکوین ماین کنین و سود زیادی کسب کنین.
• تو کار خرید و فروش ملک و یا سایر کالاها و محصولات فیزیکی به‌صورت بین‌المللی هستیم و سود زیادی می‌کنیم؛ حالا می‌خوایم کارمون رو گسترش بدیم و.

کلا هر جایی که دیدین یک سود غیر متعارف و بسیار بالا به‌صورت تضمینی وعده داده می‌شه، بدونین که یه کلکی هم پشتش هست. یادتون باشه پنیر مجانی فقط تو تله موش پیدا میشه!

پانزی هرمی

شیوه دومی که می‌شه شرکت‌های پانزی رو تشخیص داد، سیستم مارکتینگ هرمی شکل اون‌ها هست. تقریبا همه شرکت‌های پانزی این سیستم رو پیاده می‌کنن که بتونن مشتری‌های بیشتری رو جذب کنن. حالا یا اجباری هست یا جدیدا اختیاری. مثلا میگن که اگر چند نفر دیگه رو هم بیاری که پیش ما سرمایه‌گذاری کنن، از سود اون‌ها به تو هم سود می‌دیم وهمین‌طوری سودهای شما چند برابر می‌شه.

شیوه سومی که باز میشه شرکت‌های پانزی رو تشخیص داد، وعده سود مرکب هست. خوب درواقع سود مرکب برای همه بسیار جذاب هست و هر کسی رو وسوسه می‌کنه تا برای دریافت سود بیشتر، به سودهای قبلیش دست نزنه. این دقیقا چیزی هست که شرکت‌های پانزی می‌خوان تا ما انجام بدیم. این‌طوری سود کمتری پرداخت می‌کنن و در مقابل همچنان درحال جذب سرمایه هستن؛ پس در نهایت سود بیشتری هم نصیبشون می‌شه.

معمولا شرکت‌های پانزی ترکیبی از هر سه شیوه فوق رو تو برنامه کاری‌ و پلان‌های سوددهی خودشون از قبل تنظیم می‌کنن. اما وقتی روی پلان‌های سرمایه‌گذاری و سابقه شرکتشون زوم می‌کنیم، می‌بینیم که همه وعده‌هاشون پوچ و بی‌اساس هست.

طول عمر یک شرکت پانزی چقدر هست؟

طول عمر یک پانزی به عوامل بسیار زیادی بستگی داره. معمولا تا جایی که ممکنه شرکت‌های پانزی به کار خودشون ادامه میدن. اما جایی که دیگه روش‌های مدیریت سیستمشون دیگه جواب نده و نتونن ورودی سرمایه داشته باشن، جمع می‌کنن و میرن.

بعضی از پانزی‌ها ممکنه چند هفته طول بکشه و بعضی‌ها هم چند سال. ما نمونه‌های مشابه زیادی رو داشتیم. مثلا پروژه بیت کانکت (Bitconnect) تو بازار ارزهای دیجیتال، از این نمونه بود که حدود 2 سال فعالیت کرد. حتی کوین مخصوص به خودش رو داشت (BCC) و تو مارکت ارزهای دیجیتال خرید و فروش می‌شد. قیمت بیت کانکت تو اون زمان به سرعت داشت افزایش پیدا می‌کرد. اون‌ها یک پلتفرم وام‌دهی با ارزهای دیجیتال رو راه‌اندازی کرده بودن که وعده سود سالانه 120% رو برای هر میزان سرمایه تضمین می‌کردن. یعنی یک سیستم سوددهی با سود تضمینی و بدون ریسک. شاید فکر کنین عجب ویژگی‌های طرح پانزی ایده مسخره‌ای داشتن. ولی با همین ایده میلیون‌ها دلار سرمایه از مردم حمع کردن. اما در آخر تمام مدیران شرکت توسط پلیس بازداشت شدن.

بازار هدف شرکت‌های پانزی کجاست؟

شرکت‌های پانزی اکثرا کشورهای جهان سوم و درحال توسعه رو به‌عنوان بازار هدفشون انتخاب می‌کنن. چرا؟ چون تو این کشورها اکثر مردم فقیر هستند و تشنه پول یا تورم زیادی دارنو شرایط اقتصادی خوبی هم ندارن. پولدار شدن برای مردم این کشورها رویایی هست که خیلی دوست دارن که باورش کنن. برای همین به راحتی گول می‌خورن و باور می‌کنن که به‌راحتی هم می‌شه یک شبه پولدار شد.

نکته بعدی این هست که کشورهایی که جزئی از تحریم‌های بین‌المللی هستن هم یک گزینه عالی برای بازار هدف شرکت‌های پانزی هست. چرا؟ چون این کشورها تحریم هستن و پیگیری قضایی چنین مسایلی از مراجع بین‌المللی براشون خیلی سخت‌تر از کشورهای دیگه هست. پس احتمالا شرکت‌های پانزی بعد از کلاهبرداری در این کشورها حتی شاکی خصوصی هم ندارن. جالبه، نه؟

معرفی پروژه‌های پانزی

پروژه‌های زیادی هستن که همین‌طور عمل کردن ولی اکثرا آخرش تو کشورهای دیگه دستگیر شدن بعضیاشون هم هنوز فراری هستن. مثل عوامل پروژه E2C و V2C که به بهانه گرفتن پول و سرمایه‌گذاری در بورس آمریکا و اروپا وعده سود ماهیانه 6 تا 10 درصد تضمین شده داده بودن. تو ایران هم خیلی مانور داده بودن و سرمایه‌های زیادی از مردم گرفته بودن. آخرش تو ترکیه دستگیر شدن.

پروژه‌های دیگه‌ای مثل Unique Finance, Way Capital, gcg asia, Hightwolf, T2X, Eco Smart, forexteam, Pai Network, Dover Coin, Wiseling و. همه از جمله پروژه‌های پانزی هستن که بعضیاشون هنوز در حال جذب سرمایه و پرداخت سود هستن. هر روز هم روش‌های جدیدی رو به‌کار می‌برن که بتونن اعتماد مردم رو بیشتر جلب کنن تا در نهایت به هدف خودشون برسن.

سخن پایانی درباره طرح پانزی

من با یک تجربه سنگین یاد گرفتم که طرح پانزی چی هست و شرکت‌های پانزی چطوری با این روش سر مردم بیچاره رو کلاه می‌گذارن. الان فکر می‌کنم که کاش اون موقع تحقیق بیشتری کرده بودم یا حداقل از دو نفری که اطلاعات بیشتری داشتن، سوال می‌پرسیدم. اما حداقل دیگه یادم می‌مونه که پنیر مجانی فقط تو تله موش پیدا می‌شه. این هم تله‌ای بود که من توش گیر افتاده بودم. برای من تجربه سنگینی بود که به قیمت از دست دادن زندگیم تموم شد. برای همین خواستم این موضوع رو اینجا باهاتون به اشتراک بگذارم که شاید بتونم زندگی یکی دیگه رو نجات بدم. به یاد داشته باشید که گاهی یه آموزش کوچیک می‌تونه جلوی ضررهای بسیار بزرگ رو تو آینده بگیره.